PROSTAGLANDYNY a zdrowie. Funkcje i zastosowanie prostaglandyn

Prostaglandyny to hormony, które biorą udział w wielu procesach fizjologicznych. To m.in. one są odpowiedzialne za objawy stanu zapalnego: obrzęk, zaczerwienienie i ból. Ponadto wykorzystuje się je m.in. u kobiet w ciąży, by przyśpieszyć poród, a także w leczeniu jaskry. Sprawdź, czym są prostaglandyny, jakie pełnią funkcje w organizmie i jakie mają zastosowanie w medycynie.

Spis treści

1. Prostaglandyny - jakie funkcje pełni w organizmie?
2. Prostaglandyny - zastosowanie w medycynie

Prostaglandyny (PG) to grupa hormonów, które powstają we wszystkich tkankach ludzkiego organizmu i które oddziałują w miejscu swojego powstania (tzw. hormony parakrynne, tkankowe). U człowieka poznano ponad 16 rodzajów prostaglandyn. W zależności od rodzaju tkanki i narządu prostaglandyny wywierają różne działanie, często przeciwstawne.

Prostaglandyny - jakie funkcje pełni w organizmie?

1. Mediatory stanu zapalnego

Prostaglandyny są substancjami pozapalnymi, tzw. tkankowymi hormonami stanu zapalnego, odpowiedzialnymi za wywołanie i utrzymanie stanu zapalnego. Do ich produkcji przez układ odpornościowy dochodzi w sytuacji uszkodzenia komórki albo tkanki. Wówczas prostaglandyny przyczyniają się do zwiększenia przepuszczalności i rozszerzenia naczyń krwionośnych, w wyniku czego pojawiają się obrzęk i zaczerwienienie chorego miejsca, a także do podwyższenia temperatury ciała, co jest zabójcze dla wielu patogenów. Ponadto prostaglandyny powstają w podrażnionych tkankach i pobudzają zakończenia włókien nerwowych, które wysyłają sygnały bólowe do mózgu, czego skutkiem jest pojawienie się bólu i nadwrażliwości chorego lub uszkodzonego miejsca.

SPRAWDŹ>>Przyczyny, objawy i leczenie stanu zapalnego

2. Odpowiadają za skurcze mięśni

Prostaglandyny są odpowiedzialne za hamowanie lub pobudzanie skurczów mięśni gładkich:

• dróg oddechowych - rozszerzają mięśniówkę oskrzeli
• przewodu pokarmowego - pobudzają perystaltykę jelit, a tym samym wywołują biegunkę
• macicy - przyczyniają się do skurczów macicy

3. Hamują zlepianie się płytek krwi i obniżają ciśnienie krwi

Prostaglandyny, a konkretnie prostacykliny (PGI2), które są wytwarzane w śródbłonku naczyń krwionośnych, są najważniejszymi substancjami w układzie naczyniowym, które zapobiegają sklejaniu się płytek krwi i poprawiają jej przepływ, a tym samym hamują wytwarzanie się zakrzepów wewnątrznaczyniowych. Gdy ich zabraknie (z wiekiem ich produkcja bywa zaburzona), płytki krwi oblepiając ściany naczyń krwionośnych, co przyczynia się do zmniejszonego przepływu krwi. W konsekwencji może dojść do udaru mózgu lub zawału serca. Poza tym prostacykliny rozpraszają powstałe już zbitki płytkowe i rozszerzają naczynia krwionośne, a tym samym obniżają ciśnienie krwi.

4. Regulują pracę układu pokarmowego

Prostaglandyny hamują wydzielanie soku żołądkowego stymulowane pokarmem, gastryną czy histaminą i równocześnie zwiększają wydzielanie śluzu żołądkowego (co ma ogromne znaczenie ochronne w chorobie wrzodowej). Ponadto hamują wydzielanie soku trzustkowego.

5. Regulują pracę nerek

Prostaglandyny zwiększają przepływ krwi przez nerki, diurezę, wydzielanie sodu i potasu.

Prostaglandyny - zastosowanie w medycynie

• zaburzenia erekcji, rehabilitacja prącia po operacji - stosuje się zastrzyki z prostaglandyn bezpośrednio do ciał jamistych prącia (przyczynia się stopniowo do ich natlenowania) albo samorozpuszczające się sztyfty z prostaglandynami wkładane do cewki moczowej (tzw. MUSE);
• wywołanie porodu lub przeprowadzenie aborcji;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• choroba Raynauda - jako środek rozszerzający naczynia;
• zmiany zakrzepowe i miażdżycowe kończyn dolnych;
• przetrwały przewód tętniczy (Botalla) - aby uniknąć jego zamknięcia u noworodków z wadami serca;
• jaskra - skutkiem ubocznym może być zwiększony porost włosów w okolicach oczu, wykorzystuje to przemysł kosmetyczny, który dodaje prostaglandyny do kosmetyków na wzrost rzęs i brwi;

Monika Majewska