Pierwotna, wtórna i trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy

Pierwotna, wtórna i trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy - każda z nich ma inne przyczyny i może dawać nieco inne objawy. Najczęściej mamy do czynienia z niedoczynnością pierwotną, wynikającą z uszkodzenia tarczycy, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem hormony tyreotropowego (TSH). Rzadko natomiast występuje niedoczynność wtórna (zależna od upośledzonej czynności przedniego płata przysadki) i trzeciorzędowa (zależna od upośledzenia czynności podwzgórza) charakteryzujące się obniżonym lub prawidłowym poziomem TSH.

Spis treści

1. Pierwotna niedoczynność tarczycy: przyczyny
2. Wtórna niedoczynność tarczycy: przyczyny
3. Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy: przyczyny

Pierwotna niedoczynność tarczycy: przyczyny

Pierwotna niedoczynność tarczycy spowodowana jest jej uszkodzeniem gruczołu, do którego doprowadzić mogło:

• zapalenie tarczycy wywołane czynnikami autoimmunologicznymi: choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy), zapalenie podostre, zapalenie poporodowe, zapalenie ciche, bezbolesne, schorzenia te powstają na podłożu autoimmunologicznym;
• całkowite lub częściowe wycięcie tarczycy, przebiegające z procesem autoimmunologicznym, gdy komórki odpornościowe organizmu zaczynają atakować pozostałe po operacji fragmenty tarczycy;
• leczenie jodem radioaktywnym (izotopem jodu 131I) w kapsułkach, stosowane m.in. nadczynności tarczycy - ten póżny efekt występuje niestety aż u u 80 procent pacjentów;
• napromieniowanie, do którego dochodzi w trakcie leczenia różnych nowotworów (m.in. chłoniaka lub nowotworu piersi);
• nadmierne spożywania jodków, które w dużych stężeniach hamują działanie innych hormonów;
• znaczny niedobór jod w środowisku;
• wrodzona niedoczynność tarczycy u dzieci urodzonych przez matki, które podczas ciąży cierpiały na niewyrównaną niedoczynność tarczycy;
• przedawkowanie leków przeciwtarczycowych – niedoczynność wywołana w ten sposób zwykle ustępuje po zakończeniu leczenia
• niektóre leki np. sole litu, interferon, sulfonamidy

Wtórna niedoczynność tarczycy: przyczyny

Wtórna niedoczynność tarczycy najczęściej spowodowana jest niedoborem TSH, związanym z niedoczynnością przysadki, która może być spowodowana guzem, urazem czy krwotokiem. Objawy kliniczne we wtórnej niedoczynności tarczycy są podobne jak w przypadkach postaci pierwotnej niedoczynności tarczycy. Jednak, gdy przyczyną jest guz przysadki, objawy mogą nie być typowe. Ta postać niedoczynności W badaniach hormonalnych daje niskie lub prawidłowe stężenie TSH oraz niskie stężenie fT4 i fT3.

Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy: przyczyny

Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy występuje rzadko, a spowodowana jest najczęściej przez guzy podwzgórza, sarkoidozę lub stany prowadzące do przerwania ciągłości szypuły przysadki. Ta postać niedoczynności tarczycy wynika z niedostatku tyreoliberyny (TRH), charakteryzuje się obniżonym lub prawidłowym poziomem TSH.