Nadczynność przysadki mózgowej - przyczyny, objawy i leczenie

Nadczynność przysadki mózgowej oznacza nadmiar hormonów przysadki. Jej najczęstszą przyczyną są guzy przysadki mózgowej (zwykle gruczolaki), które wydzielają lub uwalniają hormony przysadki w zbyt dużych ilościach, prowadząc do rozwoju wielu chorób, takich jak, m.in. akromegalia, gigantyzm czy choroba Cushinga. Jak rozpoznać objawy nadczynności przysadki mózgowej? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Nadczynność przysadki mózgowej - przyczyny
2. Nadczynność przysadki mózgowej - objawy
3. Nadczynność przysadki mózgowej- badania
4. Nadczynność przysadki mózgowej - leczenie

Nadczynność przysadki mózgowej oznacza nadmiar hormonów przysadki mózgowej. Hormony te pobudzają inne gruczoły dokrewne, takie jak tarczyca, nadnercza, gonady (jajniki, jądra) do wytwarzania i wydzielania hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Mają także wpływ na pracę nerek. W przypadku nadczynności przysadki mózgowej dochodzi do zaburzenia funkcjonowania tych narządów.

Nadczynność przysadki mózgowej - przyczyny

Przyczyną nadczynności przysadki mózgowej jest guz hormonalnie czynny, najczęściej gruczolak, który wydziela lub uwalnia w nadmiarze hormony tarczycy:

• prolactinoma - najczęściej rozpoznaje się guzy uwalniające prolaktynę (prolactinoma), czyli hormon pobudzający gruczoły sutkowe do wydzielania mleka. Rozpoznaje się je najczęściej u kobiet między 20. a 40. rokiem życia

Najczęściej rozpoznawanymi guzami przysadki mózgowej są guzy uwalniające prolaktynę.

• somatotropinoma - innym często diagnozowanym guzem przysadki mózgowej jest somatotropinoma, czyli guz wydzielający hormon wzrostu
• guz kortykotropinowy - z kolei guz wytwarzający kortykotropinę (ACTH), czyli hormon, który stymuluje nadnercza do produkcji kortyzolu (guz kortykotropinowy)
• guz tyreotropinowy - guz uwalniający TSH (hormon tyreotropowy), czyli hormon pobudzający tarczycę do wydzielania hormonów - trójjodotryniny i tyroksyny (guz tyreotropinowy)
• guzy gonadotropinowe - uwalniają lutropinę (LH) i folitropinę (FSH), które stymulują owulację u kobiet oraz syntezę hormonów płciowych u obu płci

Nadczynność przysadki mózgowej - objawy

• guzy uwalniające prolaktynę - zaburzenia miesiączkowania i mlekotok u kobiet oraz utrata libido i zaburzenia potencji u mężczyzn
• guz wydzielający hormon wzrostu - prowadzi do rozwoju akromegalii lub gigantyzmu. W tym pierwszym przypadku pojawiają się m.in. powiększenie rąk, twarzoczaszki, pogrubienia rysów twarzy, bóle głowy, kości i stawów. Z kolei gigantyzm daje objawy, takie jak, m.in. opóźnione pokwitanie, zgrubienie rysów, wystająca szczęka, duże dłonie i stopy z grubymi palcami, nieregularne miesiączki, wydzielanie mleka z piersi

Guzami przysadki mózgowej, które mogą nie dawać żadnych objawów, są guzy gonadotropinowe.

• guz kortykotropinowy - prowadzi do rozwoju choroby Cushinga, której charakterystyczne objawy to otyłość z gromadzeniem się tłuszczu na tułowiu i karku, różowe rozstępy na skórze, nalana twarz z obrzękniętymi powiekami, jaskrawoczerwone rumieńce na policzkach
• guz tyreotropinowy - jest przyczyną wtórnej nadczynności tarczycy, której objawy to m.in. spadek wagi, nadwrażliwość na ciepło i nadmierna potliwość, drażliwość, nerwowość, kołatanie serca, bardzo szybkie bicie serca, duszność, drżenie rąk
• guzy gonadotropinowe - zwykle są nieczynne hormonalnie

Nadczynność przysadki mózgowej- badania

Wykonuje się badania krwi w celu zbadania poziomu hormonów przysadki, a także badania obrazowe (rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową mózgu), w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności guza przysadki mózgowej.

Nadczynność przysadki mózgowej - leczenie

W przypadku guzów uwalniających prolaktynę choremu podaje się leki, których celem jest zahamowanie wzrostu guza. Jeśli nie pomagają, konieczna jest operacja. W pozostałych przypadkach konieczne jest operacyjne usunięcie przysadki mózgowej.

Monika Majewska