Dihydrotestosteron - jak wpływa na zdrowie mężczyzn?

Dihydrotestosteron, czyli substancja kryjąca się pod skrótem DHT, jest jednym z najważniejszych hormonów płciowych. To on decyduje o kształtowaniu się moszny i prącia u męskich płodów. Od stężenia tej substancji zależy stan owłosienia ciała u obu płci. W jakich sytuacjach wykonuje się badanie poziomu tego hormonu? Co oznacza niedobór, a co nadmiar dihydrotestosteronu?

Spis treści

1. Dihydrotestosteron - znaczenie i funkcje
2. Dihydrotestosteron - rola w organizmie
3. Za wysoki poziom dihydrotestosteronu
4. Niedobór dihydrotestosteronu związany z wadami wrodzonymi
5. Dihydrotestosteron - badania poziomu dihydrotestosteronu

Dihydrotestosteron (DHT) to produkowany przez nasze organizmy steroidowy hormon płciowy. Zalicza się go do grupy androgenów. Jego działanie determinuje męskie cechy ciała. Substancja ta jest jednak obecna w organizmach obu płci.

Inne określenia na dihydrotestosteron to:

• DHT
• 5α-dihydrotestosteron
• stanolon
• Androstanolonum (łac.)

Dihydrotestosteron jest hormonem powstającym w wyniku przekształcenia testosteronu w aktywniejszą formę. Tę przemianę przeprowadza enzym alfa-reduktaza.

W w porównaniu z testosteronem, DHT oddziałuje dużo silniej na receptory androgenowe. Ocenia się, że dihydrotestosteron wywiera trzy razy intensywniejszy wpływ na tkanki, niż jego prekursor. To właśnie on jest odpowiedzialny za większość efektów miejscowych hormonów maskulinizujących.

Dihydrotestosteron odgrywa wiodącą rolę w kształtowaniu się męskich narządów płciowych u płodów.

W ludzkim organizmie dihydrotestosteron powstaje z testosteronu w obrębie:

• prostaty
• pęcherzyków nasiennych
• najądrzy
• skóry
• mieszków włosowych
• wątroby
• mózgu

Dihydrotestosteron - znaczenie i funkcje

Dihydrotestosteron jest odpowiedzialny za embrionalny rozwój zewnętrznych narządów płciowych. U płodów męskich determinuje wykształcenie się prącia oraz moszny.

Inne ważne funkcje DHT w organizmie:

• właściwe działanie prostaty
• popęd płciowy
• utrzymanie charakterystycznych III-rzędowych męskich cech płciowych, takich jak owłosienie
• warunkowanie wyższej siły mięśniowej

Nadmiar DHT jest odpowiedzialny za łysienie typu męskiego. Jego stężenie ma również związek z występowaniem przerostu prostaty. Wysoki poziom dihydrotestosteronu jest czynnikiem stymulującym rozwój raka gruczołu krokowego.

Ponieważ zarówno utrata włosów na głowie, jak i zaburzenia prostaty, są związane z wysokim poziomem testosteronu, łysienie może być sygnałem zwiększonego ryzyka przerostu gruczołu krokowego.

Dihydrotesteron znajduje zastosowanie w niektórych krajach, jako lek stosowany u mężczyzn w przypadku zbyt niskiego poziomu hormonów płciowych.

Hormon ten jest również wykorzystywany jako nielegalny doping. Takie zastosowanie ma wiele negatywnych konsekwencji dla zdrowia.

Czytaj też: Zaburzenia hormonalne - objawy i rodzaje. Leczenie zaburzeń hormonalnych

Dihydrotestosteron - rola w organizmie

Dihydrotestosteron jest istotnym hormonem warunkującym różnicowanie płciowe męskich narządów rozrodczych w trakcie embriogenezy. Determinuje również powiększenie penisa i moszny w okresie dojrzewania.

DHT jest odpowiedzialny za męskie zewnętrzne cechy płciowe, takie jak zarost na twarzy oraz owłosienie ciała. Jednak hormon ten nie jest odpowiedzialny jedynie za warunkowanie cech zewnętrznych charakteryzujących płeć męską.

Od aktywności dihydrotestosteronu zależy rozwój oraz właściwe funkcjonowanie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych.

DHT jest przede wszystkim hormonem tkankowym, działającym w miejscu, w którym powstaje z testosteronu. Bardzo mały procent dihydrotestosteronu obecnego w organizmie, krąży w krwiobiegu.

Hormonem warunkującym męskie cechy, wędrującym z krwią, jest testosteron. W momencie gdy substancja ta dociera do tkanek docelowych ulega przekształceniu w DHT, pod wpływem działania odpowiedniego enzymu.

Poziomy dihydrotestosteronu w różnych obszarach ciała odbiegają od siebie znacząco. Miejscowe stężenie DHT w tkankach w wykazujących dużą aktywność 5α-reduktazy, może być nawet 10 razy większe od testosteronu. Takim obszarem jest przykładowo gruczoł krokowy. W przypadku krwi, poziom testosteronu jest wielokrotnie wyższy od dihydrotestosteronu.

Za wysoki poziom dihydrotestosteronu

Wysoki poziom dihydrotestosteronu prowadzi u mężczyzn do łysienia androgenowego. Jest to charakterystyczny typ utraty owłosienia. W jego przypadku początkowo łysieją skronie, a następnie czubek głowy.

W przypadku kobiet wysoki poziom DHT może prowadzić do hirsutyzmu, czyli pojawienia się męskiego owłosienia na ciele. Nietypowe męskie włosy mogą pojawić się na:

• twarzy
• piersiach
• brzuchu
• plecach

Czytaj też:

Nadmierne owłosienie: przyczyny i leczenie

WĄSIK do likwidacji, czyli jak DEPILOWAĆ delikatne okolice twarzy

Włosy na piersiach. Dlaczego rosną włoski na piersiach? Jak je usuwać?

Niedobór dihydrotestosteronu związany z wadami wrodzonymi

Wrodzony niedobór 5α-reduktazy prowadzi do deficytu dihydrotestosteronu. Enzym ten jest odpowiedzialny za przekształcanie testosteronu w DHT. W przypadku tego zaburzenia, stężenie testosteronu jest w górnej normie, natomiast poziom dihydrotestosteronu jest bardzo niski. Stężenie to jest trzykrotnie niższe od prawidłowego wyniku dla mężczyzn.

Konsekwencją tej sytuacji jest pseudohermafrodytyzm u dzieci z tą wadą genetyczną. Oznacza to występowanie niejednoznacznych narządów płciowych. Są one zewnętrznie podobne do żeńskich.

Zazwyczaj obecna jest niecałkowicie wykształcona pochwa oraz mały fallus, przypominający łechtaczkę. Jądra nie ulegają zstąpieniu, na skutek czego są niewidoczne.

Ze względu na brak widocznych męskich narządów płciowych, chłopcy z tym schorzeniem są zazwyczaj wychowywani jako dziewczęta. W okresie dojrzewania rozwijają się jednak u nich męskie drugorzędne cechy płciowe. Następuje również powiększenie fallusa oraz zstąpienie jąder, pogłębienie głosu, jak również typowy rozwój męsko-mięśniowo-szkieletowy.

Czytaj też:

Co decyduje o płci człowieka?

Rodzaje płci: płeć chromosomalna, gonadalna, somatyczna i metaboliczna

Dihydrotestosteron - badania poziomu dihydrotestosteronu

Badanie stężenia DHT wykonuje się w przypadku:

• łysienia androgennego u mężczyzn
• hirsutyzmu u kobiet
• bezpłodności
• hipogonadyzmu
• monitoringu przebiegu androgenowej terapii zastępczej
• kontrola terapii lekami wpływającymi na aktywność 5-alfa-reduktazy (substancje wykorzystywane w leczeniu nowotworów prostaty)
• guzów jąder
• podejrzenia zespołu policystycznych jajników
• zaburzenia miesiączkowania
• niejednoznaczności płci u dziecka
• trądziku u kobiet

Test wykonuje się z próbki krwi pobranej na czczo od pacjenta.

Czytaj też:

TESTOSTERON - badanie poziomu. Norma, nadmiar, niedobór

Leczenie testosteronem: wskazania i skutki uboczne

O autorze

mgr farmacji Sara Janowska

Doktorantka interdyscyplinarnych studiów doktoranckich z zakresu nauk farmaceutycznych i biomedycznych realizowanych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie oraz Instytucie Biotechnologii w Białymstoku.Absolwentka studiów farmaceutycznych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie ze specjalizacją Lek Roślinny. Uzyskała tytuł magistra broniąc pracy z dziedziny botaniki farmaceutycznej na temat właściwości antyoksydacyjnych ekstraktów pozyskanych z dwudziestu gatunków mchów. Obecnie w pracy naukowej zajmuje się syntezą nowych substancji przeciwnowotworowych oraz badaniem ich właściwości na liniach komórek nowotworowych. Przez dwa lata pracowała jako magister farmacji w aptece otwartej.

Przeczytaj więcej artykułów tej autorki

mgr farmacji Sara Janowska