Akromegalia: przyczyny, objawy, leczenie

Akromegalia, podobnie jak gigantyzm, to choroba, która pojawia się, gdy przysadka mózgowa wydziela za dużo hormonu wzrostu, co powoduje nieodwracalny przerost narządów zewnętrznych i wewnętrznych. Akromegalia powinna być leczona jak najwcześniej, bo zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem nadmiaru hormonu wzrostu są groźne dla życia chorego - przekonują specjaliści.

Spis treści

1. Akromegalia - przyczyny
2. Akromegalia - objawy
3. Akromegalia - diagnoza
4. Akromegalia - leczenie
5. Zmiany wyglądu mogą świadczyć o groźnej chorobie

Akromegalia, tak jak gigantyzm, pojawia się, gdy przysadka mózgowa zaczyna produkować zbyt dużo hormonu wzrostu. Akromegalia rozwija się wolno, a postępujące zmiany rysów twarzy i ciała często kojarzone są z naturalnym procesem starzenia. Dlatego akromegalia jest rozpoznawana późno, co może prowadzić do nieodwracalnych zmian.

Akromegalia - przyczyny

Akromegalia rozwija się, gdy przysadka mózgowa w wieku dorosłym produkuje za dużo hormonu wzrostu. - Mierząca zaledwie centymetr przysadka odpowiada za wygląd zewnętrzny i rozrost poszczególnych części ludzkiego ciała. Jest to gruczoł dokrewny w kształcie ziarna fasoli, zlokalizowany u podstawy mózgu, który wydziela hormon wzrostu. Zazwyczaj proces wzrastania dobiega końca w wieku 16-20 lat, kiedy hormony płciowe osiągają dojrzałość. U niektórych osób w przysadce rozwija się guz, który wzmaga produkcję hormonu również później. W efekcie nadmiernemu wzrostowi ulegają kości i tkanki organizmu, co jest głównym objawem akromegalii – wyjaśnia prof. dr hab. med. Marek Bolanowski, kierownik Katedry i Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Akromegalia - objawy

- Do typowych objawów choroby należą przede wszystkim zmiany w wyglądzie. Choroba wpływa na wzrost kości, ale także na tkanki miękkie - powiększają się nos, usta i język, rozrasta się żuchwa, prowadząc do przodozgryzu oraz zwiększenia odstępów między zębami – mówi profesor Grzegorz Kamiński, kierownik Kliniki Endokrynologii i Terapii Izotopowej Wojskowego Instytutu Medycznego.

- Powiększają się również dłonie i stopy, skóra na nich wydaje się napięta, a tkanka miękka nabrzmiała. Podwyższona ilość hormonu wzrostu jest przyczyną przerostu serca, tarczycy, wątroby i jelit. Osoby chore skarżą się  na bóle głowy, bóle kości i stawów, ograniczone możliwości ruchowe, a także potliwość i problemy ze wzrokiem – wymienia prof. dr hab. med. Marek Bolanowski.

- Zazwyczaj pacjenci zmieniają rozmiar pierścionków, obuwia, czy rękawiczek na większy. Zmiany w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych, sprawiają, że dokucza im uporczywe chrapanie i zmienia się tonacja ich głosu. Jednak znaczące zmiany w wyglądzie pojawiają się stopniowo. Najłatwiej zauważyć je porównując aktualne zdjęcia z fotografiami sprzed lat – mówi prof. dr hab. med. Marek Bolanowski.

Charakterystyczne objawy akromegalii widoczne są gołym okiem. Mimo to od pojawienia się jej pierwszych symptomów do postawienia prawidłowej diagnozy mija średnio 7-9 lat. Przyczyną jest powolne postępowanie choroby.

Akromegalia - diagnoza

Aby ustalić czy choroba przysadki jest ich przyczyną wykonuje się badanie laboratoryjne. Polega ono na oznaczeniu stężenia hormonu wzrostu we krwi w warunkach normalnych i po obciążeniu glukozą oraz IGF-1 we krwi (hormon wytwarzany w wątrobie pod wpływem hormonu wzrostu). U osób zdrowych glukoza hamuje wydzielanie hormonu wzrostu, u osób z akromegalią - nie.

Aby określić przyczynę akromegalii wykonuje się badanie przysadki w rezonansie magnetycznym (MRI) z zastosowaniem kontrastu. Badania laboratoryjne i obrazowe przeprowadza lekarz endokrynolog. Jeśli akromegalia zostanie zdiagnozowana odpowiednio wcześnie, istnieje szansa na skuteczne leczenie i zapobieganie powikłaniom.

Niestety, zmiany w wyglądzie są często bagatelizowane, i zwykle choroba zostaje zdiagnozowana dopiero po 8-10 latach od wystąpienia pierwszych objawów.

- Zbyt późne wykrycie guza może pozbawić pacjenta szansy na całkowite wyleczenie. Chory, który nie jest skutecznie leczony żyje przeciętnie 10 lat krócej niż jego zdrowy rówieśnik - wyjaśnia prof. Marek Bolanowski, Kierownik Katedry i Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Akromegalia - leczenie

- Podstawowym zabiegiem jest operacyjne usunięcie guza przysadki. Im później wykryty, tym jest większy i trudniejszy do usunięcia w całości. Tym samym trudniej jest zatrzymać postępowanie choroby – wyjaśnia prof. dr hab. med. Marek Bolanowski.

- Należy podkreślić, że nieleczona, zaniedbana akromegalia skraca życie chorych nawet o 10 lat. Tylko włączenie właściwej terapii eliminuje to zagrożenie. Warto więc być czujnym i w razie potrzeby szybko reagować – mówi prof. Wojciech Zgliczyński.

Ostatnio coraz powszechniej stosuje się do ich wykonania techniki endoskopowe, co zmniejsza inwazyjność zabiegu. Ponadto alternatywnie bądź uzupełniająco można podawać leki normalizujące wydzielanie hormonów wzrostu oraz zmniejszające wielkość guza. Jeśli leczenie operacyjne i farmakologiczne nie przynosi efektów można zastosować radioterapię.

Zmiany wyglądu mogą świadczyć o groźnej chorobie

Powiększone stopy, dłonie, uszy czy nos to podstawowe objawy akromegalii. Choć chorobę widać na pierwszy rzut oka, głównym problemem nadal pozostaje właściwa i wczesna diagnoza. Jak podkreślają eksperci w ramach akcji „Akromegalia – zwróć uwagę!” choroba wcześnie rozpoznana może być skutecznie leczona, tymczasem jej zdiagnozowanie może trwać latami.

Źródło: Youtube.com/newsrm.tv

W artykule wykorzystano materiały przygotowane przez Stowarzyszenie Chorych na Akromegalię i Osób Wspierających.Na zdjęciu: Maurice Tillet - osoba z akromegalią będąca pierwowzorem bajkowego ogra Shreka.

Monika Majewska

Małgorzata Sobolewska