Powikłania po grypie

Powikłania po grypie są lekceważone, a niewyleczona grypa może nawet doprowadzić do śmierci. Zapalenie oskrzeli lub płuc, zapalenie zatok, zapalenie opon mózgowych to niektóre z możliwych powikłań, jakie mogą wystąpić po przebytej grypie. Poznaj objawy powikłań, jeżeli rozpoznasz je u siebie, natychmiast dzwoń po lekarza.

Spis treści

1. Powikłania po grypie: kiedy mogą wystąpić?
2. Powikłania po grypie: zapalenie zatok
3. Powikłania po grypie: zapalenie ucha środkowego
4. Powikłania po grypie: zapalenie oskrzeli
5. Powikłania po grypie: zapalenie płuc
6. Powikłania po grypie: zapalenie mięśnia sercowego
7. Powikłania po grypie: zapalenie opon mózgowych i inne powikłania neurologiczne

Powikłania po grypie dotyczą rokrocznie około 3 do 5 milionów ciężkich przypadków. Grypa to groźniejsza choroba niż wydaje się większości Polaków. Ze strachem słuchamy wieści o eboli, a zapominamy, że wirus grypy też może zabić. W minionym sezonie z jego powodu leczenia szpitalnego wymagało ok. 7 tys. osób, a 15 zmarło. Przeciwko grypie w ciągu ostatnich kilku lat szczepi się zaledwie 4 procent Polaków jak wynika z danych NIZP-PZH.

Grypę wywołują wirusy typu A, B i C. Najgroźniejsze są wirusy A. Typ B powoduje grypę o łagodniejszym przebiegu. Typ C jest przyczyną niegroźnej choroby, podobnej do przeziębienia, występuje najrzadziej. Po zakażeniu wirusy umiejscawiają się w nabłonku wyścielającym drogi oddechowe (nos, gardło, tchawicę oraz oskrzela) i tam intensywnie się rozmnażają. Proces ten trwa 4 – 6 godzin. W tym czasie uszkadzają (u dzieci niemal całkowicie niszczą) komórki nabłonka, torując drogę drobnoustrojom (najczęściej pneumokokom, Haemophilus influenzae - Hib, a także gronkowcowi złocistemu). A to prowadzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Wirus grypy może też dostać się z krwią do płuc i wywołać zapalenie, które prowadzi do zmian martwiczych i krwotoków. Czasem atakuje układ nerwowy, powodując zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu.

Powikłania po grypie: kiedy mogą wystąpić?

Okres wylęgania choroby trwa od 2 do 3 dni. Leczenie grypy bez powikłań trwa ok. 7 dni, ale osłabienie możesz odczuwać nawet przez kilka tygodni. Jeśli mimo leczenia objawy grypy utrzymują się, nasilają lub występują dodatkowe dolegliwości, skonsultuj się z lekarzem. Być może doszło do komplikacji, które najczęściej dają o sobie znać w 1. i 2. tygodniu choroby. Na powikłania najbardziej narażone są dzieci, seniorzy, przewlekle chorzy, osoby z osłabioną odpornością.

Powikłania po grypie: zapalenie zatok

Zmiany zapalne błony śluzowej zatok przynosowych są najczęstszym powikłaniem grypy.

Objawy:

• ból w okolicy czoła i nosa, który dokucza zwłaszcza rano i nasila się przy pochylaniu głowy,
• uczucie ucisku w okolicy policzków,
• zatkany nos,
• wzrost temperatury.

Jeżeli do infekcji wirusowej dołączyła się bakteryjna, ropny katar, przewlekłe bóle głowy, rzuty gorączki niewiadomego pochodzenia mogą ciągnąć się miesiącami!

Leczenie: Często wycieraj nos – przedtem możesz zakroplić sól fizjologiczną (morską) – ułatwi pozbycie się wydzieliny. Świetne efekty dają inhalacje z soli kuchennej lub iwonickiej i suche ciepłe okłady (nagrzany ręcznik przyłóż do czoła lub policzków, potem oczyść nos). Pij napar z majeranku (łyżeczka na szklankę wody), a nos sam się odblokuje. W przypadku infekcji wirusowej po 2-3 dniach kuracji dolegliwości będą mijać. Jeżeli dołączyły się bakterie, lekarz zaleci antybiotyk. Kuracja trwa 10-14 dni.

Powikłania po grypie: zapalenie ucha środkowego

Objawy: Zapalenie ucha środkowego sprawia, że śluzówka puchnie, utrudniając odpływ wydzieliny śluzowej (przy zakażeniu wirusowym) albo śluzowo-ropnej (do infekcji wirusowej szybko dochodzi bakteryjna), więc gromadzi się ona w uchu środkowym. Pojawia się ból, wysoka gorączka, chory gorzej słyszy, czasem dochodzi do przedziurawienia błony bębenkowej i wycieku ropy. Zaniedbana infekcja prowadzi do osłabienia słuchu, zapalenia nerwu twarzowego, mózgu.

Leczenie: Infekcję wirusową leczy się objawowo (leki przeciwbólowe i przeciwzapalne). Ból łagodzą ciepłe suche okłady (nagrzany ręcznik, termofor). Jeśli w ślad za wirusami wtargnęły do ucha bakterie, trzeba brać antybiotyk, a jeśli jest też katar – krople obkurczające. Po 2-3 dniach dolegliwości ustępują, ale kurację trzeba prowadzić do końca (10-14 dni). Czasem konieczne jest nacięcie błony bębenkowej (by ropa mogła wyciec).

Powikłania po grypie: zapalenie oskrzeli

Objawy:

• napadowy, męczący kaszel - najpierw kaszel suchy, potem kaszel mokry, połączony z odkrztuszaniem wydzieliny (przezroczystej przy zapaleniu wirusowym, żółtej lub zielonkawej, gdy dołączyły się bakterie),
• gorączka.

Leczenie: Przy infekcji wirusowej wystarczy leżeć w łóżku, dużo pić i obniżać gorączkę, jeśli przekracza 38ºC. Warto nawilżać sypialnię – suche powietrze zaostrza przebieg choroby i może prowadzić do zapalenia płuc. Dopóki kaszel jest suchy, pomaga syrop hamujący odruch kaszlowy, potem trzeba go zamienić na wykrztuśny. Gdy przyplątały się bakterie (wzrost gorączki, odkrztuszanie ropnej wydzieliny, duszność), trzeba brać antybiotyk.

Powikłania po grypie: zapalenie płuc

Objawy:

• wysoka gorączka
• dreszcze
• ból głowy
• ból mięśni
• nasilenie suchego kaszlu
• uczucie ciężaru w piersiach, czasem ból w klatce piersiowej, który nasila się przy oddychaniu lub kaszlu
• ból brzucha
• wymioty
• duszność
• płytki oddech
• "granie w płucach", rzężenie
• przyśpieszona praca serca

Choroba jest groźna dla życia, zwłaszcza dla dzieci, osób starszych, z obniżoną odpornością. Powikłaniem grypy w obrębie płuc są najczęściej grypowe zapalenie płuc, wtórne zapalenie płuc i rozlane włóknienie płuc.

Leczenie: Zapalenie płuc wywołane przez wirusy grypy, najczęściej typu A i B, leczy się objawowo (syrop na kaszel, leki przeciwgorączkowe). Ponieważ jednak wirusy mogą torować drogę bakteriom, głównie groźnym pneumokokom, czasami osłonowo w infekcji wirusowej stosuje się antybiotyk. Pomagają bańki, jeśli postawi się je w początkowej fazie choroby (mobilizując układ odpornościowy, można zahamować rozwój infekcji i przyśpieszyć zdrowienie). Trzeba dużo pić, żeby uniknąć odwodnienia organizmu. Rozwijający się stan zapalny zaburza procesy wymiany gazowej i może prowadzić do bardzo groźnego niedotlenienia organizmu. Aby poprawić wentylację płuc i pracę serca oraz zapobiec gromadzeniu się płynu zapalnego w płucach, lekarze zalecają dmuchanie przez rurkę do kubka z wodą. Jeśli choroba ma ciężki przebieg, potrzebne jest leczenie szpitalne. Kuracja trwa do kilkunastu dni, ale osłabienie może ciągnąć się kilka tygodni.

Powikłania po grypie: zapalenie mięśnia sercowego

Objawy:

• osłabienie
• stany podgorączkowe
• płytki oddech, duszność
• przyśpieszone tętno, kołatanie i zaburzenie rytmu pracy serca, czasem połączone z zasłabnięciem, omdleniem, nawet utratą przytomności
• ostre, przeszywające bóle, umiejscowione głęboko w klatce piersiowej, typowe dla bólów wieńcowych.

Niekiedy pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego przebiega bezobjawowo, a rozpoznawane bywają dopiero odległe skutki schorzenia. Najczęściej infekcja obejmuje cały mięsień sercowy wraz z osierdziem czyli błonami otaczającymi (pogrypowe zapalenie osierdzia). Często rozwija się piorunująco, prowadząc nawet do śmierci. Z powodu tego powikłania umierają nie tylko seniorzy, ale również młodzi, między 20. a 40. rokiem życia!

Leczenie: Pogrypowe powikłania kardiologiczne wymagają leczenia w szpitalu. Dostosowuje się je do zaawansowania choroby i ogólnego stanu zdrowia. Chory powinien wypoczywać i unikać stresów. W cięższych przypadkach podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki sterydowe i immunosupresyjne. Jeśli dołączyło się zakażenie bakteryjne – antybiotyk. Przy zaburzeniach rytmu serca pomagają preparaty z potasem i magnezem, leki zalecane w leczeniu arytmii. W przypadku niewydolności serca – lekarstwa rozszerzające naczynia krwionośne i poprawiające pracę serca. Niektórzy chorzy wymagają wspomagania krążenia za pomocą specjalnej aparatury, nieraz ratunkiem jest przeszczep serca.

Powikłania po grypie: zapalenie opon mózgowych i inne powikłania neurologiczne

Objawy: Różnego typu zapalenia nerwów obwodowych, rdzenia kręgowego, opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu należą do rzadkich. Wysoka gorączka, silne bóle głowy, nudności i sztywność karku (leżąc na plecach nie można unieść głowy) mogą świadczyć o tym, że wirus grypy trafił do mózgu. Chorobę potwierdza się, badając płyn mózgowo-rdzeniowy.

Leczenie: Poważne powikłania neurologiczne wymagają leczenia szpitalnego.

miesięcznik "Zdrowie"