Zaburzenia odżywiania u osób starszych

Zaburzenia odżywiania u osób starszych zdarzają się dość często. Do najczęściej spotykanych należą jadłowstręt psychiczny i bulimia. Zaburzenia odżywiania pojawiające się u pacjentów w podeszłym wieku są szczególnie groźne dla organizmu. Jak pobudzić apetyt seniora?

Spis treści

1. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: przyczyny
2. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: zjawiska sprzyjające zaburzeniom odżywiania
3. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: skutki farmakoterapii oraz niektórych chorób
4. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: rodzaje i objawy
5. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: konsekwencje
6. Zaburzenia odżywiania u osób starszych: leczenie

O zaburzeniach odżywiania od pewnego czasu mówi się coraz więcej, co spowodowane jest tym, że rozpowszechnienie tych problemów, niestety, systematycznie narasta.

Do tej grupy problemów zdrowotnych zaliczane są przede wszystkim znane większości jadłowstręt psychiczny oraz bulimia. Coraz częściej jednak wspomina się, że u ludzi pojawiają się również i inne zaburzenia odżywiania, takie jak np. napady objadania się, drunkoreksja, ortoreksja czy pregoreksja.

Najczęściej zaburzenia odżywiania stwierdzane są u młodych pacjentów, to jest u nastolatków oraz u młodych dorosłych. Wspomina się o tym dość rzadko, tymczasem zaburzenia odżywiania pojawiać się mogą tak naprawdę w każdym wieku, również i u osób w wieku podeszłym.

Problem ten bywa w tej grupie dość często bagatelizowany i przez to w ogóle nierozpoznawany, co dla seniorów stwarza bardzo duże zagrożenie z powodu tego, iż u nich konsekwencje zaburzeń jedzenia mogą być zdecydowanie poważniejsze niż u młodszych pacjentów.

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: przyczyny

Ogólnie w przypadku różnych zaburzeń odżywiania zwraca się uwagę na to, że ich przyczynami mogą być takie problemy, jak ciągłe stykanie się z negatywnymi ocenami na temat wyglądu czy doświadczanie różnych traumatycznych wydarzeń.

Wspomina się również i o tym, że wpływ na występowanie zaburzeń jedzenia mogą mieć dziedziczone geny (zauważalne bowiem jest to, że wtedy, gdy w rodzinie danego człowieka ktoś zmagał się z zaburzeniami odżywiania, to on sam znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka, że podobny problem pojawi się u niego).

Zaburzenia odżywiania u osób starszych dość często mają jednak nieco inne podłoże od tych samych problemów, które pojawiają się u młodszych pacjentów.

Po pierwsze, bywa tak, że pacjent w przeszłości, w młodości zmagał się z jakimś zaburzeniem odżywiania, które kiedyś udało mu się pokonać, a nawrót jego objawów ma miejsce w wieku podeszłym.

Po drugie, w jesieni życia dochodzi do różnych zmian funkcjonowania organizmu, które po prostu… sprzyjają problemom z przyjmowaniem pokarmów.

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: zjawiska sprzyjające zaburzeniom odżywiania

Wraz z wiekiem dochodzi do zmniejszenia tzw. beztłuszczowej masy ciała, zwiększa się natomiast wtedy zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie seniora.

Zjawiska te sprawiają, że zmniejszeniu ulega liczba komórek wysoce aktywnych (np. komórek mięśniowych), przez co ogólne zapotrzebowanie energetyczne oraz podstawowa przemiana materii spadają. Prowadzi to, wraz z mniejszą niż u młodych osób podejmowaną przez seniorów aktywnością fizyczną, do zmniejszenia ilości energii, która musi być dostarczana do organizmu, czego skutkiem może być obniżenie łaknienia.

W trakcie upływających lat życia zmniejsza się ilość kubków smakowych w organizmie, co skutkuje pogorszonym odbieraniem różnych bodźców takich jak smak oraz zapach.

Zjawisko to również nie sprzyja apetytowi – zmniejszone odczuwanie smaku skutkuje zazwyczaj zahamowaniem łaknienia.

Wielu seniorów zmaga się z problemami natury dentystycznej – u części z nich obecne są znaczne braki w uzębieniu, u innych występują choroby przyzębia, przez co ostatecznie procesy rozdrabniania i żucia pokarmów mogą przebiegać nie do końca prawidłowo, co prowadzić może do niechęci do przyjmowania jedzenia.

Naturalnymi, związanymi ze starzeniem się procesami, są również zmniejszenie wydzielania śliny, spowolnienie perystaltyki jelitowej oraz spadek wydzielania kwasu solnego w żołądku.

Pierwszy z wymienionych problemów sprawia, że przyjmowany pokarm ulega niedostatecznemu nawilżeniu w jamie ustnej i trudniej go przełknąć.

Spowolnienie perystaltyki prowadzić może do uciążliwych zaparć, z kolei spadek produkcji żołądkowego kwasu solnego skutkować może dłuższym zaleganiem pokarmów w tymże narządzie.

Wszystkie z wymienionych, związanych z wiekiem zmian, również sprzyjają pojawianiu się zaburzeń odżywiania u osób starszych.

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: skutki farmakoterapii oraz niektórych chorób

Bezwzględnie należy tutaj nadmienić, iż zaburzenia jedzenia u seniorów bywają spowodowane nie tylko naturalnie zachodzącymi w organizmie procesami. Czasami bywają one bowiem skutkiem zażywania przez pacjenta nadmiernych ilości leków, co – w przypadku osób starszych – jest dość częstym zjawiskiem.

Pacjenci zażywający kilka lub kilkanaście różnych preparatów dość często skarżą się na rozmaite nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak np. biegunki, nudności, zaparcia oraz refluks czy wymioty.

Do ich nasilenia może dochodzić w związku z przyjmowaniem pokarmów i przez to właśnie pacjenci mogą ograniczać ilość przyjmowanego jedzenia.

Zdarza się tak, że zaburzenia odżywiania u osób starszych są efektem wystąpienia u seniora jakiegoś konkretnego schorzenia. Zaburzenia apetytu bywają jednym z przejawów depresji, jak i spotykane one bywają w przebiegu różnych zaburzeń otępiennych (m.in. w chorobie Alzheimera).

Pacjenci z chorobą Parkinsona mogą skarżyć się na osłabienie węchu, a to, jak już wcześniej wspominano, również bywa przyczyną zmniejszonego zainteresowania seniora jedzeniem.

Czytaj też: Zdrowa DIETA dla osób po 60 rż. - doda energii

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: rodzaje i objawy

Tak jak niektórym osobom ciężko sobie wyobrazić seniora, u którego występuje jadłowstręt psychiczny, tak jak najbardziej problem ten może się pojawiać u osób starszych.

Rzadko jest on spowodowany przez nadmierne skupienie się na własnym wyglądzie i dążenie do uzyskania jak najniższej masy ciała, takie jednak podłoże anoreksji u seniorów zdecydowanie jest możliwe.

W przebiegu tego problemu pacjenci mogą stopniowo ograniczać przyjmowane przez siebie ilości jedzenia, dochodząc ostatecznie do tego, że będą oni spożywali jego minimalne niezbędne do przeżycia ilości.

Zdarza się również tak, że seniorzy – w celu redukcji masy ciała – przyjmują duże ilości środków przeczyszczających.

Anoreksja jest najczęstszym zaburzeniem odżywiania u osób starszych. Drugim, co do częstości występowania w tej grupie wiekowej problemem z tego zakresu, jest bulimia.

Podobnie jak u młodszych osób, tak i u pacjentów w starszym wieku w jej przebiegu pojawiają się napady niebywałej żarłoczności, po których dochodzi do występowania zachowań, które mają na celu zapobiec przyrostowi masy ciała – pacjenci mogą celowo prowokować wymioty czy nadużywać środków przeczyszczających.

Innym jeszcze zaburzeniem odżywiania, które także pojawia się u niektórych seniorów, są napady objadania się. Istotą problemu są regularne epizody przyjmowania wyjątkowo dużych ilości jedzenia (znacznie większych niż te, który przeciętny człowiek jest w stanie zjeść w tym samym czasie), po których wystąpieniu u pacjenta pojawia się silne poczucie winy z powodu niemożności powstrzymania się od jedzenia.

Czytaj też: Dieta dla seniora - co powinny jeść osoby starsze

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: konsekwencje

Zaburzenia odżywiania się są groźne u osób w każdym wieku, u seniorów ich konsekwencje mogą jednak być szczególnie poważne. U nich bowiem różne układy i narządy – m.in. struktury układu nerwowego, serce, wątroba czy nerki – są zdecydowanie mniej wydolne i po prostu dużo łatwiej dochodzi do ich uszkodzenia.

U seniorów różne deficyty substancji odżywczych pojawiają się szybciej i objawiają silniej niż u ludzi młodych, oprócz tego łatwiej jest u nich również o wystąpienie rozmaitych zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej czy gospodarki wodno-elektrolitowej.

Pojawienie się takich nieprawidłowości w związku z zaburzeniami odżywiania u osób starszych może doprowadzić do ich przedwczesnego zgonu – problemy te zdecydowanie wymagają więc leczenia.

Zaburzenia odżywiania u osób starszych: leczenie

Wtedy, gdy u seniora podejrzewane są zaburzenia odżywiania, przede wszystkim konieczne jest poszukiwanie ich źródeł – przykładowo w sytuacji, gdy do ich wystąpienia doprowadziły zaburzenia depresyjne, skuteczne ich leczenie może skutkować poprawą apetytu i ustąpieniem anoreksji.

Wtedy zaś, gdy okazuje się, że problem wystąpił z powodu negatywnego działania na przewód pokarmowy zażywanych przez seniora farmaceutyków, pomocne mogą być modyfikacje farmakoterapii.

W innych zaś przypadkach – gdy zaburzenia odżywiania u osób starszych stanowią samodzielny problem – w ich leczeniu niezbędne może być wsparcie psychologiczne, a czasami również i farmakoterapia.