Renta po mężu: komu przysługuje i jak ją uzyskać?

Wdowa ma prawo do renty po zmarłym współmałżonku, jeśli otrzymywał on znacznie wyższą emeryturę - jednak by otrzymać to świadczenie, trzeba spełnić konkretne warunki. Komu przysługuje renta po mężu, jak ją uzyskać i jakie warunki trzeba spełnić, by ZUS wypłacił pieniądze?

Spis treści

1. Renta po mężu: komu przysługuje?
2. Renta po mężu: jak złożyć wniosek?
3. Renta po mężu: co z własną emeryturą?
4. Renta po mężu: wysokość świadczenia
5. Renta po mężu: formy płatności

Renta po mężu to część renty rodzinnej, przysługująca wyłącznie wdowie - lub wdowcowi, gdyż przepisy te stosuje się nie tylko do kobiet, ale również do mężczyzn.

Zasadniczym warunkiem starania się o rentę po mężu jest fakt, czy w chwili śmierci miał on ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, lub też - czy spełniał warunki, by móc uzyskać którekolwiek z tych świadczeń. Warto wiedzieć, że o rentę po mężu można starać się również wówczas, jeśli w chwili śmierci mąż pobierał zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Spis treści:

1. Renta po mężu: komu przysługuje?
2. Renta po mężu: jak złożyć wniosek?
3. Renta po mężu: co z własną emeryturą?
4. Renta po mężu: wysokość świadczenia
5. Renta po mężu: formy płatności

Renta po mężu: komu przysługuje?

Przepisy dość jasno określają, kto może wystąpić o przyznanie renty po mężu. Zgodnie z nimi prawo do takiego świadczenia mają:

• Współmałżonek - wdowa lub wdowiec - który aż do chwili śmierci pozostawał we wspólnocie małżeńskiej, jeśli: miał wówczas skończone 50 lat, albo był niezdolny do pracy, lub wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwo, które ma prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu i nie skończyło 16 lat (18 lat, jeśli się uczy) - nie musi wtedy spełniać warunków dotyczących wieku lub niezdolności do pracy. Rentę może uzyskać również współmałżonek, który opiekuje się dzieckiem całkowicie niezdolnym do samodzielnej egzystencji i do pracy, albo całkowicie niezdolnym do pracy i uprawnionym do renty rodzinnej, a także taki, który stał się niezdolny do pracy po śmierci współmałżonka, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od chwili, kiedy przestał wychowywać dzieci.

• Były współmałżonek lub współmałżonka, którzy spełniają powyższe warunki, a w chwili śmieci mieli prawo do alimentów ustalone na podstawie wyroku sądu.

• Małżonka pozostająca z osobą zmarłą w separacji lub rozwiedziona, jeśli udowodni, że otrzymywała od męża alimenty na podstawie porozumienia. Ten przepis dotyczy wyłącznie kobiet.

Wdowiec lub wdowa, który nie spełnia tych warunków, ale nie ma innych źródeł utrzymania, może otrzymywać rentę rodzinną przez rok od śmierci współmałżonka lub w okresie szkolenia przed podjęciem pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż w ciągu dwóch lat od śmierci męża lub żony.

Renta po mężu: jak złożyć wniosek?

Wniosek o świadczenie po zmarłym współmałżonku należy złożyć osobiście w najbliższej placówce Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub przesłać go elektronicznie za pomocą Platformy Usług Elektronicznych ZUS (trzeba mieć jedynie e-podpis lub profil zaufany ePUAP).

W zależności od tego, czy o świadczenie ubiega się tylko współmałżonek, czy również inni pełnoletni członkowie rodziny, należy wybrać konkretny druk. W przypadku świadczenia, o które występuje wyłącznie drugi współmałżonek, jest to druk ZUS Rp-2.

We wniosku muszą znaleźć się następujące informacje:

• imię i nazwisko zmarłego,
• własne imiona i nazwisko - w przypadku kobiet również rodowe,
• stopień pokrewieństwa z osobą zmarłą,
• datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców,
• numer PESEL lub serię i numer dowodu tożsamości,
• adres pobytu i adres do korespondencji.

Do wniosku trzeba dołączyć również dokumenty poświadczające datę urodzenia wnioskodawcy, odpis skrócony aktu małżeństwa oraz akt zgonu współmałżonka.

Niezdolność do pracy musi poświadczyć lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska tejże instytucji.

Jeśli w chwili śmierci małżonkowie pozostawali we wspólnocie małżeńskiej, należy potwierdzić to oświadczeniem w formularzu ZUS Rp-2, a jeśli nie - trzeba przedstawić prawo do alimentów ustalonych wyrokiem sądu lub ugodą sądową.

Jeśli osoba zmarła miała ustalone prawo do emerytury, wystarczy podać numer świadczenia. Jeśli takie prawo nie zostało jeszcze przyznane, do wniosku o rentę po mężu trzeba będzie również dołączyć kilka innych dokumentów:

• kwestionariusz o okresach składkowych i nieskładkowych na druku ZUS Rp-6,
• informację o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia (na druku ZUS Rp-7),
• a także oryginały świadectw pracy i dyplomu ukończenia studiów - ZUS musi zbadać, czy osobie zmarłej przysługiwało prawo do któregoś z tych świadczeń i ustalić podstawę jego wymiaru.

O tym, czy renta zostanie przyznana, decyduje ZUS - na wydanie decyzji ma 30 dni od daty złożenia wniosku i pełnej dokumentacji.

Renta po mężu: co z własną emeryturą?

Wdowa, która ma własną emeryturę, nie może pobierać dwóch świadczeń - musi któreś wybrać. Jeśli nie podejmie decyzji w określonym terminie, zrobi to za nią ZUS. Tu brana będzie pod uwagę wysokość świadczenia: zgodnie z przepisami pierwszeństwo będzie miało wyższe z nich.

Renta po mężu: wysokość świadczenia

Wysokość renty po mężu ściśle zależy od tego, jak wysokie było świadczenie i czy pobiera ją tylko wdowa lub wdowiec, czy też prawo do niej mają również inne osoby.

Zgodnie z przepisami, jeśli otrzymuje ją tylko współmałżonek, wówczas wynosi ona 85 proc. świadczenia, jakie pobierał zmarły. Jeśli pobierają ją dwie osoby, wtedy ZUS wypłaca im po równo w sumie 90 proc. świadczenia, a jeśli trzy - 95 proc. świadczenia, dzielonego po równo między te osoby.

Renta po mężu: formy płatności

Renta po mężu, tak jak pozostałe renty rodzinne, wypłacana jest z wyrównaniem. Jeśli złożysz wniosek w miesiącu, w którym zmarł współmałżonek, to renta po nim liczona będzie od daty jego śmierci - otrzymasz ją wówczas, jeśli już wtedy spełniałaś lub spełniałeś warunki do jej przyznania.

Renta taka wypłacana może być albo za pośrednictwem poczty, w formie przekazu gotówkowego przysyłanego na adres domowy albo też na rachunek bankowy.

W przypadku osób, które na stałe mieszkają za granicą, renta po mężu - na ich wniosek - może być przelewana albo na rachunek prowadzony w Polsce, albo też wypłacana osobie, która w Polsce mieszka, i która zostanie upoważniona do jej odbierania.

Katarzyna Hubicz