Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu seniora – duży salon, urządzony w odrębnym pomieszczeniu czy niewielka strefa wypoczynkowa w kawalerce, wciśnięta między przedpokój a strefę sypialni – musi być bezpieczna, funkcjonalna, wygodna. Powinna przy tym sprzyjać relaksowi we własnym towarzystwie, m.in. rozwojowi pasji, a także umożliwiać spędzanie czasu w gronie bliskich czy przyjaciół. Dlatego nadając jej wysokie walory użytkowe, należy zadbać także o jej przytulny, domowy charakter.

Spis treści

1. Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - przedpokój
2. Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - salon
3. Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - meble wypoczynkowe
4. Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - sprzęt RTV
5. Przestrzeń dzienna dla seniora - jadalnia

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - przedpokój

Jak każdy przedpokój, tak i ten urządzany z myślą o seniorze musi pozwalać wygodnie się rozpłaszczyć lub ubrać do wyjścia. Nieodzowny jest tu wieszak umieszczony na wysokości dopasowanej do postury użytkowników, by nawet sięganie do półki na nakrycia głowy nie wymagało gimnastyki.

Rozwiązaniem może też być wieszak pantograf, z drążkiem, który w wygodny sposób (dzięki podnośnikowi hydraulicznemu) opuszcza się i podnosi, aby sięgnąć po kurtkę lub odwiesić płaszcz. Tego typu urządzenie ułatwia ponadto zagospodarowanie wnętrza – pomaga wykorzystać górne partie, trudniej dostępne w zwykły sposób.

Sposób przechowywania obuwia, zwłaszcza w mieszkaniu seniora, nie powinien wymuszać częstego schylania się. Tu odpowiedzią na potrzeby użytkowników może się okazać tzw. obracana szafka na buty, czyli rodzaj bardzo płytkiego regału na zawiasach, z dużym lustrem zamontowanym od strony pleców.

Po zamknięciu taka szafka pozwala się więc przejrzeć, z kolei otwarta ukazuje szereg półek, spośród których centralnie umieszczone służą do przechowywania częściej wykorzystywanego obuwia, a najniższe i najwyższe - butów rzadziej noszonych i sezonowych. Aby ułatwić utrzymanie porządku, w przedpokoju należy umieścić ociekacz - do odstawiania mokrych butów do wyschnięcia. Przyda się też pojemnik na parasole, również z ociekaczem - najlepiej łatwym do wyjęcia i opróżnienia z wody.

W przedpokoju seniora musi się też znaleźć ławeczka, która ułatwi zmianę obuwia. Może to być skrzynia (dodatkowa przestrzeń do przechowywania), wolno stojący stołeczek albo uchylne siedzisko (to nie zabierze miejsca; trzeba jednak zadbać, by mechanizm sprężynowy nie wymagał używania siły).

Nie można zapomnieć o umieszczeniu w przedpokoju łyżki do butów, a najlepiej dwóch - krótkiej (do użycia przy zmianie obuwia na siedząco, m.in. przy modelach sznurowanych lub zapinanych) i długiej (do stosowania w pozycji stojącej - przy butach wciąganych).

Jeśli przestrzeń mieszkania na to pozwoli, w przedpokoju warto umieścić choćby niewielką szafę do przechowywania rzadziej noszonych okryć. Ze względów higienicznych kurtek czy płaszczy nie powinno się umieszczać w tej samej szafie, co odzież wkładaną bezpośrednio na ciało. Takie rozwiązanie pozwoli też odciążyć garderobę czy bieliźniarkę znajdującą się na ogół w sypialni. Aby mebel nie zabierał nazbyt dużo miejsca, warto wybrać szafę z przesuwnymi drzwiami.

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - salon

Salon w mieszkaniu seniora musi być funkcjonalny, ale w nie mniejszej mierze piękny – czy właściwie odpowiadający poczuciu estetyki głównego użytkownika. O charakterze wystroju, doborze barw czy sposobie wyeksponowania subiektywnie ważnych elementów mieszkaniec czy mieszkanka ma decydować samodzielnie.

Oczywiście należy przedstawić możliwe opcje, można też rekomendować określone posunięcia aranżacyjne, ale w żadnym razie arbitralnie decydować o każdym szczególe. Warto natomiast przedstawiać dostępne (także bardzo nowoczesne albo wręcz innowacyjne) rozwiązania funkcjonalne dla indywidualnych potrzeb czy oczekiwań użytkowników.

Zacząć trzeba od podstaw, czyli od podłogi, która nie może rodzić ryzyka pośliźnięcia się, a jednocześnie musi być łatwa do utrzymania w czystości. Istnieją poradniki, które sugerują rezygnację z dywanów na rzecz wykładzin dywanowych. Rzeczywiście, na wykładzinie dywanowej nie sposób się pośliznąć, a w przypadku niewielkiego dywanu na lakierowanym parkiecie czy deskach może się to zdarzyć.

Wykładzina jest jednak podatna na zaplamienia, przy czy pod uwagę trzeba brać nie tylko rozlane wino, jak w reklamie płynów do prania tapicerki, lecz także np. torsje, a mniej dokładnie odkurzana może się stać siedliskiem kurzu i alergenów.

Z tego względu lepszym rozwiązaniem niż wykładzina wydaje się jednak podłoga twarda (deski, parkiet, tzw. deska barlinecka, panele, także naśladujące drewno podłogi winylowe). Oczywiście można rozwinąć na niej dywan, byle z podgumowanym spodem albo dodatkową matą stabilizującą, która przytrzyma go na miejscu. Niepraktyczne jest natomiast przyklejanie dywanu do podłogi.

Na co przede wszystkim zwrócić uwagę w czasie aranżacji salonu dla seniora? M.in. na solidność wykonania mebli (materiał, jakość obróbki, trwałość łączeń, odporność wykończenia na typowe sposoby czyszczenia). Należy też przyjrzeć się ich formie – czy narożniki są zaoblone, a krawędzie złagodzone?

Miękkie linie mebli są nie tylko milsze dla oka, ale przede wszystkim okazują się bezpieczniejsze w razie potknięcia czy upadku. Drzwi szaf czy szafek i szuflady należy zaopatrzyć w dobrze widoczne (kontrastujące kolorem) i wygodne uchwyty, a z drugiej strony – w moduły domykające, które także redukują ryzyko przycięcia palców i zapobiegają trzaskaniu. Jednocześnie warto dołożyć starań o łatwy dostęp do wszystkich mebli.

Niekiedy szczupłość przestrzeni każe np. odsunąć fotel, by otworzyć szafę czy szafkę. W takiej sytuacji rozwiązaniem mogą się okazać meble z drzwiami przesuwnymi (mniej modele na kółkach, które w przypadku osoby w zaawansowanym wieku albo z problemami motorycznymi nie dają pożądanego oparcia).

Trzeba też zwrócić uwagę na stabilność mebli. Współczesne komody, niskie szafki i wysokie biblioteczki nie są tak masywne jak ich poprzednicy sprzed stu i więcej lat. Aby mogły stanowić bezpieczne oparcie przy chwilowej utracie równowagi, powinny zostać przymocowane do ściany. W jaki sposób?

Na ogół wystarczy do tego dwa wkręty (przy wysokich meblach - cztery), które przejdą przez plecy szafy lub komody. Aby dobrze pełniły swoje zadanie, pod łeb wkrętu warto podłożyć szeroką stalową podkładkę (plecy mebli na ogół wykonuje się z miękkich materiałów, jak płyta pilśniowa, które łatwo wyrabiają się). Sam rodzaj wkrętu, jego długość i typ kołka należy dobrać do rodzaju ścian w mieszkaniu - pomoże w tym obsługa sklepu metalowego czy marketu budowlanego.

Czytaj też: Łazienka dla seniora

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - meble wypoczynkowe

Podstawą wyposażenia salonu w mieszkaniu dla seniora powinny być komfortowe meble wypoczynkowe. Ich wysokość i głębokość należy dobrać do postury mieszkańców; przede wszystkim nie powinny być zbyt obszerne, tak by osoba siedząca na kanapie czy w fotelu nie miała wrażenia zapadania się. Odpowiednie rozmiary to te, gdy wygodnie siedzący użytkownik ma mocno podparte plecy i głowę, stopy na całej długości dotykają podłogi, a kolana są lekko uniesione (uda nie są przyciśnięte do tapicerki, dzięki czemu krążenie krwi w nogach nie jest utrudnione).

Z podobnych względów, choć przede wszystkim w trosce o łatwość podnoszenia się i wstawania, do salonu dla seniora lepiej wybrać meble nieco twardsze niż całkiem miękkie. Osoby dojrzalsze wiekiem i starsze na ogół bardziej swobodnie czują się, gdy siedzą w fotelu, a nie na kilkuosobowej kanapie.

Rzecz m.in. w standardowych proporcjach obu rodzaju mebli, ale też w podłokietnikach, które wyraźnie ułatwiają wstawanie - zwłaszcza po dłuższym bezruchu. Dobrym wyborem dla osób w podeszłym wieku, a także młodszych o ograniczonej sprawności ruchowej, jest fotel pionizujący - z pozoru zwykły fotel, który w istocie ma cechy sprzętu rehabilitacyjnego.

Za sprawą wbudowanego silnika i mechanizmu sterującego położeniem podnóżka oraz oparcia, pozwala użytkownikowi przyjmować pozycję leżącą, półleżącą, siedzącą lub, zgodnie z nazwą, pionową (przechyla się do przodu tak, by wspomagać wstawanie).

Podczas zakupu nowych albo renowacji zastanych mebli należy zwrócić uwagę na łatwość utrzymania tapicerki w czystości. Coraz więcej tkanin w najróżniejszych stylach ma podwyższoną odporność na plamy, a także nadaje się do prania zarówno domowymi sposobami, jak i profesjonalnymi urządzeniami (sprzęt piorący można wypożyczyć, choć zwykle niewiele droższe okazuje się wezwanie fachowca). To kwestie ważne nie tylko z uwagi na estetykę czy higienę, ale także na samopoczucie seniora.

Meblom wypoczynkowym powinny towarzyszyć tzw. stoliki okolicznościowe - tzn. zmieniające miejsce i konkretną funkcję zależnie od okoliczności. Lepiej wybrać zestaw kilku niewielkich niż jeden duży, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z parą seniorów albo nawet seniorem żyjącym w pojedynkę, ale prowadzącym ożywione życie rodzinne lub towarzyskie.

Ważne, by stoliki nie były zbyt niskie (min. 60 cm zamiast standardowych dziś 50 cm wysokości) - nie mogą zmuszać do schylania się po filiżankę ze spodkiem, książkę czy pilota. Przydatnym gadżetem może się okazać organizer zakładany za poręcz fotela lub kanapy, służący za stałe miejsce na pilota i program telewizyjny.

Czytaj też: Sypialnia dla seniora

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu dla seniora - sprzęt RTV

Osią salonu współczesnych 60-, 70- i 80- latków na ogół jest telewizor. Warto więc umieścić go tak, aby dobrze widoczny z jak największego obszaru przestrzeni dziennej. Oczywiście ważną kwestią jest relacja ekranu do okna - silne światło słoneczne utrudnia oglądanie. Ponieważ ważny jest nie tylko obraz, ale i dźwięk (sprzęt RTV coraz częściej jest jednak zintegrowany), należy zwrócić uwagę na rozmieszczenie głośników.

Osoby słabo słyszące irytują się, gdy głos z telewizora nie dociera do nich, kiedy na chwilę wyjdą po herbatę, z kolei otoczenie nieraz cierpi, kiedy rozwiązania tego rodzaju problemu szuka się w zwiększeniu wolumenu.

Czytaj też: Niedosłuch przewodzeniowy u osób starszych

Kluczowe dla sprawy (jeśli zostawić na marginesie kwestie poprawy jakości słyszenia) jest rozmieszczenie głośników w taki sposób, by jak najefektywniej rozprowadzały dźwięk po przestrzeni dziennej. Wsparciem mogą się też okazać panele akustyczne wykonane z filcu albo z drewna, które usuwają szumy, a w rezultacie ułatwiają słyszenie kluczowych dźwięków.

Ponieważ problemem także dla osób młodych bywa mnogość pilotów (do TV, do dekodera, do odtwarzacza DVD plus osobny zestaw do wieży stereo), warto zwrócić uwagę na możliwość połączenia funkcji zarządzania kilkoma urządzeniami w jednym pilocie – często jest to możliwe, wymaga jedynie zagłębienia się w instrukcję lub zasięgnięcia informacji w serwisie producenta sprzętu.

Uwaga, nie można jednak przesadzić w drugą stronę – kierunkiem działań zawsze musi być prostota użytkowania sprzętu. Pilot z setką drobnych, źle widocznych przycisków z nieczytelnymi podpisami będzie raczej tworzył niż rozwiązywał problemy.

Przestrzeń dzienna dla seniora - jadalnia

Przestrzeń dzienna w mieszkaniu seniora nie obędzie się bez jadalni. Nie musi to być rzecz jasna osobne pomieszczenie - na ogół to niedostępny luksus. W salonie, względnie w kuchni albo na styku tych dwóch stref (gdy kuchnia jest otwarta na salon albo gdy w salonie znajduje się niewielki aneks kuchenny) powinien stanąć wygodny stół.

Nie musi być duży (na co dzień wystarczy nawet kwadratowy, dla 4 osób), powinien się jednak w prosty sposób i lekko rozkładać przynajmniej do postaci 6-osobowej (lub większej, jeśli tak podpowiadają zwyczaje mieszkańca czy mieszkańców).

Dobrym rozwiązaniem, ale raczej do obszerniejszego mieszkania, może też być umieszczenie w salonie stołu 6-osobowego, a w kuchni - 4-osobowego z tej samej serii. Po zestawieniu obu powstanie miejsce dla 8 osób.

Dobrze, gdy stół do mieszkania seniora jest lekki (by przesuwanie w razie potrzeby nie wymagało wysiłku ani nie groziło porysowaniem podłogi), ale stabilny. Naszym sprzymierzeńcem w tym obszarze jest moda na design skandynawski z jednej strony, a na polskie wzornictwo powojenne z drugiej.

Obie te estetyki łączy m.in. tendencja do stosowania w meblach szeroko rozstawionych nóżek, dzięki którym i duże stoły, i stoliki stają się mniej wywrotne. Ważne, by miał blat odporny na działanie wody – laminowany lub pokryty lakierem o podwyższonej odporności. W przypadku mebli tradycyjnych rozwiązaniem może być cerata ukryta pod obrusem.

Aby mieszkanie seniora - na ogół nie nazbyt duże - nie uległo zagraceniu, warto z uwagą wybierać krzesła. Te używane najczęściej, m.in. przy codziennych posiłkach, powinny być przede wszystkim wygodne oraz łatwe do utrzymania w czystości (z tapicerką plamoodporną, a jeszcze lepiej - z pokrowcem lub poduszką nadającą się do prania w pralce).

Pozostałe, wykorzystywane okazjonalnie, muszą z kolei dać się łatwo i wygodnie magazynować. Mogą być składane lub lepiej sztaplowane (tzn. zaprojektowane tak, by dało się wstawiać jedno w drugie i np. zestaw 6 krzeseł przechowywać w pionie); te ostatnie są na ogół wygodniejsze od popularnych krzeseł składanych.

Paweł Kaliński