Osteoporoza starcza - rozpoznanie, leczenie, profilaktyka

Osteoporoza starcza (inwolucyjna) jest efektem zachodzących z wiekiem zmian w metabolizmie kości, które prowadzą do ich osłabienia, zwiększając podatność na złamania. A te w podeszłym wieku mogą być naprawdę groźne. Sprawdź komu grozi osteoporoza starcza i jak jej zapobiegać.

Spis treści

1. Osteoporoza - rodzaje
2. Rozpoznanie osteoporozy
3. Osteoporoza - czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych
4. Osteoporoza starcza - leczenie, profilaktyka

Osteoporoza starcza jest chorobą metaboliczną kości, występującą w podeszłym wieku. Objawia się złamaniami kości wynikającymi ze zmniejszonej masy kostnej oraz zaburzeniami architektury przestrzennej tkanki kostnej. Osteoporoza występuje powszechnie u osób w podeszłym wieku. Choruje na nią co 3 kobieta po menopauzie. U mężczyzn ryzyko wystąpienia złamań jest niższe niż u kobiet, na co mają wpływ różnice w gospodarce hormonalnej.

Osteoporoza - rodzaje

• osteoporoza pomenopauzalna - na ten typ choroby cierpią kobiety po 50 roku życia. Jej główną przyczyną jest niedobór estrogenów; postępuje dynamicznie i cechuje się dużą utratą masy kostnej; do złamań dochodzi najczęściej w okolicach kości promieniowej
  
  
• osteoporoza starcza - dotyka kobiety i mężczyzn w podeszłym wieku, zanik masy kostnej jest wolniejszy, a złamania dotyczą głównie kręgów i biodra
  
  
• osteoporoza wtórna - około 20% wszystkich przypadków choroby, może być spowodowana wcześniejszym przyjmowaniem leków i chorobami, dotyczy osób w każdym wieku niezależnie od płci

Rozpoznanie osteoporozy

• Kalkulator FRAX

Algorytmy FRAX podają dziesięcioletnie ryzyko złamania. Dzięki temu można się dowiedzieć, jakie jest ryzyko złamania szyjki kości udowej, złamanie kręgosłupa, przedramienia lub kości ramiennej.

• Densynometria kości metodą DEXA

Osteoporozę można rozpoznać jeśli w badaniu densymetrycznym wskaźnik T jest mniejszy od 2,5. Należy jednak pamiętać, że badanie to nie powinno decydować o rozpoczęciu leczenia, ponieważ wiele złamań osteoporotycznych zachodzi przy prawidłowych wartościach wskaźnika T lub na granicy normy.

• Badanie radiologiczne służy do określenia rodzaju złamania
• Badania obrazowe

Tomografia, rezonans nie są niezbędne do rozpoznania osteoporozy jednak bywają pomocne w ustaleniu szczegółów przed planowanymi zabiegami.

Osteoporoza - czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych

• wiek
• płeć żeńska
• masa ciała
• wzrost
• złamanie bliższego końca kości udowej u rodziców (BKKU)
• palenie tytoniu
• nadużywanie alkoholu
• przewlekłe leczenie glikokortykosteroidami
• reumatoidalne zapalenie stawów
• osteoporoza wtórna
• wynik badania DXA

Osteoporoza starcza - leczenie, profilaktyka

Leczenie osteoporozy polega na wyeliminowaniu czynników ryzyka jak i zwiększeniu wytrzymałości kości na złamanie.

• Suplementacja

witaminy D - cholekalcyferol lub jego pochodne, przyjmowane raz dziennie, w okresie letnim należy zmniejszyć dawkę o połowę

Czytaj też: Suplementy diety: jak skutecznie i bezpiecznie je przyjmować?

Uwaga na przedawkowanie!

Witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i w przypadku jej nadmiaru może magazynować się w organizmie
wapnia - zaleca się przyjmowanie preparatów z węglanem wapnia podczas posiłków. Przy nadmiernej suplementacji występuje ryzyko hiperkalcemii, dlatego należy zażywać wapń zgodnie z zaleceniami lekarza.

• Dieta

Ważne, aby stosować dietę bogatą w wapń, który jest niezbędnym elementem budowy kości. Białko również jest istotnym elementem diety jednak należy unikać jego nadmiaru ponieważ zwiększa wydalanie wapnia z organizmu.

Czytaj też: DIETA na mocne KOŚCI - tygodniowy jadłospis

Jak zwiększa wchłanianie wapnia?

• zachowanie korzystnego stosunku wapnia do fosforu w przyjmowanych pokarmach
• odpowiednio duże spożycie witaminy D
• prawidłowa praca przewodu pokarmowego oraz wydzielanie odpowiednich ilości kwasu żołądkowego

Co sprawia, że wchłaniamy mniej wapnia?

• nieprawidłowa proporcja zawartości wapnia do fosforu w diecie
• niewystarczające spożycie witaminy D
• obecność szczawianów w diecie
• nadmierne spożycie alkoholu, kofeiny
• zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego
  
  
• Fosfor

Zbyt duża ilość fosforu w diecie utrudnia wchłanianie wapnia w układzie pokarmowym. Ważne jest, aby stosunek molowy wapnia do fosforu wynosił 1:1 w przypadku osób dorosłych i 1,2:1 u dzieci.

• Kawa

Każda filiżanka kawy powoduje utratę około 5 mg wapnia, dlatego nie należy z nią przesadzać, szczególnie w starszym wieku. Warto dodawać do niej mleka, aby uzupełnić straty.

• Leki zmniejszające ryzyko złamań kości

- bidfosfoniany - wykazują działanie zmniejszające tempo utraty tkanki kostnej, można przyjmować je w postaci tabletek lub zastrzyków

- renelinian strontu - zmniejsza resorpcje i zwiększa odbudowę kości

- raloksyfen - zmniejsza ilość złamań kręgów, jednak nie zanotowano wpływu na inne kości

- denozumab - lek biologiczny o korzystnym profilu metabolicznym, ma wpływ na zmniejszenie liczby złamań kości (szyjki kości udowej, kręgów)

- teryparatyd – zwiększa stężenie wapnia we krwi oraz pobudza odbudowę kości

• Palenie tytoniu

Palenie przyspiesza rozwój osteoporozy. U osób palących zwiększa się stężenie toksycznych substancji, maleje natomiast stężenie wapnia. Jest on gorzej wchłaniany, w wyniku czego kości stają się bardziej podatne na złamania.

• Aktywność fizyczna

Regularny trening fizyczny poprawia funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, wydolność tlenową, przeciwdziała negatywnym zmianom w układzie ruchu. Systematyczna aktywność fizyczna przyczynia się do zmniejszenia dolegliwości bólowych w chorobach układu kostnego.

Regularne ćwiczenia są niedrogim i dostępnym dla każdego lekarstwem. Należy jednak pamiętać, aby lekarz zalecił odpowiednią aktywność dla danego pacjenta i wskazał ćwiczenia, których nie należy wykonywać z określonymi schorzeniami.

O autorze

Natalia Młyńska

Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Jej największą pasją jest medycyna. Uwielbia też sport, głównie bieganie i taniec. Chciałaby swoich przyszłych pacjentów leczyć tak, aby widzieć w nich człowieka, nie tylko chorobę.

Zobacz galerię 11 zdjęć

Natalia Młyńska