Operacyjne i laserowe leczenie chorób oczu i wad wzroku

Leczenie chorób oczu i wad wzroku wymaga ogromnej precyzji i w tym właśnie kierunku rozwija się nowoczesna okulistyka. Z pomocą lekarzom przychodzi technika, m.in. coraz bardziej wszechstronne lasery i współpracujące z nimi komputery. W jaki pomagają nam zachować dobry wzrok?

Spis treści

1. Wszczepienie sztucznej soczewki
2. Operacje laserowe - jaskra
3. Operacje laserowe - wady wzroku
4. Operacje siatkówki
5. Operacja stożka rogówki

Jeszcze kilkanaście lat temu wiele osób ze schorzeniami siatkówki czy jaskrą nie miało szans na zachowanie wzroku. Teraz nowe techniki zabiegowe w okulistyce zmieniły tę sytuację – jeśli nie mogą odwrócić skutków choroby, to przynajmniej zatrzymują jej postęp.

A w przypadku wad wzroku – wręcz umożliwiły poprawę widzenia nawet bez konieczności noszenia okularów czy soczewek kontaktowych. Ta rewolucja mogła się dokonać m.in. dzięki bardzo dynamicznemu rozwojowi laseroterapii i urządzeń optycznych, dzięki którym można już przeprowadzać szybkie, bezkrwawe i niezwykle precyzyjne zabiegi.

Wszczepienie sztucznej soczewki

W przypadku zaćmy medycyna nie potrafi powstrzymać mętnienia soczewki – skuteczne jest wyłącznie leczenie operacyjne, podczas którego wszczepia się sztuczną soczewkę.

Powszechnie stosowaną metodą jest fakoemulsyfikacja. Przez niewielkie nacięcie w rogówce (2-3 mm) wprowadza się sondę i za pomocą ultradźwięków rozbija się zmętniałą soczewkę, a następnie delikatnie wysysa z oka. Przez to samo nacięcie wprowadzana jest sztuczna zwijalna soczewka wewnątrzgałkowa, która potem natychmiast przyjmuje właściwy kształt. Dzięki zastosowaniu cięcia schodkowego rana sama zamyka się szczelnie pod wpływem ciśnienia panującego wewnątrz gałki ocznej.

Inną z metod usuwania zaćmy jest emulsyfikacja płynowa –zmętniała soczewka jest rozbijana i wypłukiwana za pomocą strumienia płynu pod określonym ciśnieniem i na jej miejsce wprowadzana jest soczewka sztuczna. Tę metodę można jednak stosować tylko wtedy, gdy soczewka jest dość miękka, nie ma tzw. twardego jądra.

Operacje laserowe - jaskra

Jaskra prowadzi do nieodwracalnej utraty wzroku, chyba że... Co prawda, nie da się jej całkowicie wyleczyć, ale można doprowadzić do tego, by zmiany powodowane rosnącym ciśnieniem śródgałkowym i prowadzące do degeneracji nerwu wzrokowego uległy zahamowaniu lub postępowały dużo wolniej.

Najważniejsze jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. W pierwszej kolejności zwykle stosuje się krople do oczu, które zmniejszają produkcję cieczy wodnistej lub zwiększają jej odpływ. Jeśli jednak choroba przebiega gwałtownie albo krople nie skutkują, z pomocą przychodzi laser.

• W jaskrze z kątem otwartym przeprowadza się trabekuloplastykę laserową – wykonując ogniskową fotokoagulację, poszerza się otwory odpływu płynu, co powoduje obniżenie ciśnienia w oku. Efekt jest nietrwały, ale na szczęście takie zabiegi można powtarzać.

• W leczeniu jaskry z kątem zamkniętym stosuje się irydotomię laserową. Polega ona na wykonaniu za pomocą lasera otworków w tęczówce oka, by nawet przy rozszerzonej źrenicy, gdy droga odpływu cieczy jest zamknięta, ciecz wodnista mogła odpłynąć przez te dodatkowe otwory.

Operacje laserowe - wady wzroku

Krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm oraz ich kombinacje – każdą z tych wad wzroku można trwale skorygować, wykorzystując do tego laser.

Zabieg polega na zmianie krzywizny rogówki tak, aby promienie świetlne skupiały się na siatkówce i tworzyły wyraźny obraz. Jest kilka metod wykonywania takich zabiegów, a różnią się głównie sposobem dostania się do rogówki i, co za tym idzie, także szybkością jej gojenia się. I tak:

• LASIK polega na utworzeniu i odchyleniu płatka rogówki i działaniu wiązką lasera na zrąb rogówki. Po skorygowaniu krzywizny rogówki płatek jest umieszczany na swoim miejscu, tworząc naturalny opatrunek.
• W metodzie EPILASIK utworzony zostaje płatek nabłonka rogówki (nawet 3 razy cieńszy niż w procedurze LASIK), dzięki czemu penetracja lasera ogranicza się do zewnętrznej warstwy zrębu rogówki, po czym płatek wraca na swoje miejsce.
• PRK to metoda polegająca na usunięciu nabłonka rogówki i modelowaniu wiązką lasera jej powierzchniowych warstw. Po zabiegu, zanim nabłonek się odbuduje, zakładana jest opatrunkowa soczewka kontaktowa.
• W metodzie LASEK również modeluje się powierzchniową warstwę rogówki, po czym jest ona pokrywana przesuniętą wcześniej warstwą komórek nabłonka.

Operacje siatkówki

Zmiany w siatkówce oka najczęściej występują na tle cukrzycy. Choroba ta – retinopatia cukrzycowa – prowadzi do proliferacji naczyń siatkówkowych, wylewów krwi do ciała szklistego, obrzęku plamki żółtej, a w zaawansowanych stadiach do odwarstwienia siatkówki.

W przypadku niewielkich zmian wykonuje się np. fotokoagulację ogniskową, której celem jest bezpośrednie zniszczenie uszkodzonych fragmentów układu naczyniowego dna oka.

Przy zmianach bardziej zaawansowanych stosowana jest fotokoagulacja rozsiana. Laserem można także „zespawać” przedartą siatkówkę lub „przykleić” odwarstwioną.

W niektórych przypadkach, gdy dla ratowania wzroku trzeba wyciąć ciało szkliste, jedynym ratunkiem jest witrektomia. Lekarz wykonuje 3 maleńkie nacięcia w twardówce, przez które wprowadza do oka narzędzia chirurgiczne. Po wycięciu ciała szklistego w to miejsce wpuszcza się inną substancję: jałowe powietrze lub mieszaninę gazu rozprężającego, które ulegają stopniowej wymianie na płyn wewnątrzgałkowy.

W ciężkich przypadkach, gdy trzeba długo dociskać siatkówkę do podłoża, podaje się olej silikonowy. Olej nie ulega wymianie na płyn i po pewnym czasie trzeba go operacyjnie usunąć lub tylko wymienić.

Operacja stożka rogówki

Stożek rogówki to wrodzone uwypuklenie powstające w jakimś punkcie rogówki, która ma kształt wycinka kuli. Rogówka ze stożkiem nie skupia promieni świetlnych we właściwy sposób, co upośledza widzenie. Zwykle w pierwszej kolejności stosuje się twarde gazoprzepuszczalne soczewki kontaktowe – ich noszenie koryguje krzywiznę rogówki.

Gdy to okazuje się niewystarczające, pozostaje leczenie chirurgiczne. Jedną z metod jest wszczepienie w oko specjalnych pierścieni śródrogówkowych, intacsów – wsuwa się je przez małe nacięcia w rąbku rogówki. Pierścienie napierają na krzywiznę rogówki, spłaszczając szczyt stożka i przywracając mu bardziej naturalny kształt.

Inną metodą jest cross-linking – do chorego oka zakrapla się lek fotouczulający i naświetla je laserem, który pobudza produkcję kolagenu w jednej z warstw rogówki, co poprawia jej wytrzymałość mechaniczną. Zabieg na dłuższy czas zatrzymuje powiększanie się stożka.

Gdy leczenie żadną z tych metod nie daje efektu, ratunkiem jest przeszczep rogówki, który polega na usunięciu zmienionego fragmentu rogówki i wszyciu dopasowanego bloczka tkanki pobranej od biorcy.