Żołądek - jak działa i jak jest zbudowany

Żołądek może pomieścić prawie 2 litry płynów. Rozciąga się przy jedzeniu ponad miarę. Żołądek przetwarza pokarm na miazgę, to w nim zachodzi trawienie tego, co spożywamy. Dowiedz się, jak działa żołądek.  

Spis treści

1. Budowa żołądka
2. Soki żołądkowe
3. Jak przebiega trawienie w żołądku?

Żołądek jest jak kameleon, bo co i rusz zmienia swój kształt oraz położenie. Gdy stoimy, przypomina gruby hak wybrzuszony w lewą stronę. Kiedy najemy się do syta, zamieni się w balonik. Jeśli jesteśmy głodni, żołądek leży niemal pośrodku, w tzw. splocie słonecznym, ale gdy sobie podjemy, wybrzuszy się pod lewe podżebrze.Ten workowaty narząd może pomieścić ok. 1,75 l płynów i rozdrobnionego jedzenia. Jeżeli u otyłych rozciągnie się ponad miarę, bez szkody dla zdrowia można go zmniejszyć. Chirurg przeszywa żołądek tzw. staplerami, czyli szwami mechanicznymi przypominającymi zszywacze biurowe, albo zakłada na niego silikonową opaskę, albo wycina jego część. Fragment żołądka usuwa się też w przypadku raka tego narządu.

Budowa żołądka

Myśląc „dno”, wyobrażamy sobie coś na dole. Tymczasem żołądek zaskakuje nas zupełnie, bo leży dnem do góry. Znaczy to, że jego dno znajduje się najbliżej przełyku. Potem jest trzon żołądka i część odźwiernikowa.Miejsce, w którym przełyk łączy się z żołądkiem, nazywa się wpustem. Działający tutaj zwieracz wpuszcza do żołądka picie i rozdrobnione jedzenie, ale nie pozwala na cofanie się tzw. treści pokarmowej z powrotem do przełyku. Tak się dzieje, gdy zwieracz dobrze działa. Jeśli jest za mocny - mamy kłopoty z dotarciem zjedzonego dania do żołądka, a jeżeli jest zbyt luźny - dochodzi do zarzucania treści pokarmowej do przełyku (czyli refluksu żołądkowo-przełykowego) i jedzenie podchodzi do gardła.Koniec worka, jakim jest żołądek, zamyka tzw. odźwiernik. Jest odpowiedzialny za to, by praca przewodu pokarmowego odbywała się w jednym kierunku, a więc by trawione jedzenie z dwunastnicy wędrowało dalej jelitem cienkim, a nie cofało się. Zwieracz i odźwiernik pełnią więc podobną funkcję jak zastawki w sercu.Żołądek ma wielu ważnych sąsiadów. Z przodu i nieco nad nim usadowiła się wątroba, natomiast z tyłu zajęły miejsce śledziona, lewa nerka, trzustka oraz okrężnica poprzeczna. Niestety, żołądek nie zawsze jest miłym sąsiadem. Zdarza się na przykład, że wrzód żołądka uszkadza ściankę trzustki lub dwunastnicy.

Soki żołądkowe

Jak to się dzieje, że kwas solny nie wyżera dziur w żołądku? Otóż, gdy przyjrzymy się pod mikroskopem błonie śluzowej żołądka, zobaczymy, że nie jest gładka. Pola żołądkowe i fałdy kosmkowe poprzedzielane są dołeczkami żołądkowymi. W owych dołeczkach znajdują się ujścia gruczołów, w których produkowany jest kwas solny i enzym pepsyna. Trawi on białka. Obie te substancje składają się na sok żołądkowy. Sok nie uszkadza żołądka z dwóch powodów. Po pierwsze pepsyna jest produkowana w postaci nieczynnego prekursora - pepsynogenu, który uaktywnia się pod wpływem kwasu solnego dopiero po przejściu przez błonę śluzową do wnętrza żołądka. Po drugie zaś komórki błony ściśle do siebie przylegają, a ona sama  pokryta jest ochronnym „smarem”, dzięki czemu kwas nie może przenikać do niej z powrotem. Teoretycznie, bo czasem ochroniarze zawodzą i kwas solny niszczy śluzówkę. Tworzą się nadżerki, a potem wrzody żołądka>>.

Od środka żołądek wyściela błona śluzowa, od zewnątrz osłania go błona surowicza, a między nimi ulokowała się mięśniówka. Żołądek to część układu pokarmowego, który jest rurą o długości 7-8 metrów. Gdy połykamy picie lub rozdrobnione i zmieszane ze śliną jedzenie, przesuwa się ono przez ok. 25-centymetrowy przełyk i trafia do żołądka. Głównym zadaniem żołądka jest trawienie. Rozpoczyna się już w jamie ustnej wstępnym rozkładem skrobi. Gdy nadtrawione jedzenie trafi do żołądka, ten rytmicznie kurczy się i rozkurcza, dzięki czemu pokarm rozdrabnia się i przesuwa w stronę dwunastnicy. Jest to mechaniczna część procesu trawienia. Chemiczna polega na tym, że coraz bardziej płynne pożywienie miesza się z sokiem żołądkowym. Jego składniki, pepsyna i kwas solny, przygotowują pokarm do dalszej obróbki w dwunastnicy, a potem w jelitach.

Jak przebiega trawienie w żołądku?

Żołądek przetwarza pokarm na miazgę. Przechodzi ona powoli do dwunastnicy, gdzie trawienie idzie pełną parą. Wpływające do niej soki i enzymy trzustkowe powodują, że rozkładają się białka i węglowodany. Wytwarzana w wątrobie żółć sprawia zaś, że kulki tłuszczu zamieniają się w mikroskopijne drobiny. Trawi (zobacz trawienie>>) je wtedy enzym trzustkowy - lipaza. Rytmiczne skurcze (tzw. perystaltyka) mięśni jelita cienkiego powodują przesuwanie się trawionego pokarmu przez jelito wysłane kosmkami o grubości włosa. Drobiny strawionego pokarmu przenikają przez kosmki i przedostają się do znajdującej się pod nimi sieci naczyń krwionośnych i limfatycznych. Dzięki nim potrzebne nam do życia składniki jedzenia rozchodzą się do wszystkich komórek naszego organizmu. Niestrawione resztki przesuwają się natomiast do jelita grubego i są wydalane na zewnątrz. Średni czas trawienia różnych pokarmów wynosi od 24 do 36 godzin.

miesięcznik "Zdrowie"