Refluks czyli przełyk z mufką

Refluks, zgaga, pieczenie, kwaśne odbijanie nie zawsze bywają skutkiem naszego łakomstwa czy ciężkostrawnej diety. Zwykle są objawem refluksu żołądkowo-przełykowego, który z upływem czasu nasila się i uprzykrza życie.

Cofaniu się, czyli refluksowi, treści żołądkowej do przełyku zapobiega zwieracz dolny przełyku - mięśniowa zastawka, znajdująca się pomiędzy brzusznym odcinkiem przełyku a żołądkiem. Fałd mięśniowy otwiera się tylko podczas przełykania, by umożliwić przejście pokarmu, po czym zamyka, uniemożliwiając powrót nadtrawionego jedzenia do przełyku. Z refluksem żołądkowo-przełykowym mamy do czynienia, gdy zwieracz jest osłabiony albo rozkurcza się nieprawidłowo, w niewłaściwym momencie i pozwala na cofanie się kwaśnej treści żołądka. Przyczyny refluksu nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że niektórzy rodzą się z tą przypadłością, a inni „pracują na nią” niewłaściwym trybem życia. Refluksowi sprzyja zła dieta: smażone i tłuste pożywienie, kawa, alkohol, czekolada, nadużywanie mięty w postaci herbatki i cukierków. Na powstanie choroby ma wpływ przepuklina rozworu przełykowego, niewydolność wpustu żołądka, otyłość, cukrzyca, ciąża, starszy wiek, zażywanie niektórych leków czy palenie.

Objawy refluksu

Objawami refluksu mogże być pieczenie, kwaśne odbijanie, ulewanie pokarmu, krztuszenie, kaszel, zamostkowy ból promieniujący do szyi i gardła (imituje bóle zawałowe). Niekiedy treść żołądka podchodzi tak wysoko, że można się nią zachłysnąć - często się to zdarza, gdy ktoś śpi na płaskiej poduszce. Oczywiście, nie zawsze występują wszystkie te dolegliwości. Do wizyty u gastrologa powinna nas skłonić zgaga lub „podchodzenie” jedzenia do gardła, pojawiające się dwa razy w tygodniu.

Diagnostyka refluksu

Najpierw wykonuje się gastroskopię, a później radiologiczne badanie górnego odcinka przełyku z użyciem kontrastu. Pozwala to zorientować się lekarzowi, czy chory nie ma przepukliny rozworu przełykowego przepony. Następnie przychodzi kolej na manometrię i pH-metrię. Pacjenta znieczula się miejscowo i na 10 -15 minut wkłada mu do przełyku wielokanałową sondę. W komputerze powstają wykresy, które pokazują, czy zwieracz jest sprawny, jaką ma długość i czy ciśnienie dolnego zwieracza jest prawidłowe. Później, przez nos wkłada się choremu na 24 godziny inną sondę, która jest podłączona do urządzenia przypominającego walkmana. Rejestruje ono m.in., jak często treść żołądkowa jest zarzucana do przełyku, jak długo trwają owe epizody i kiedy się pojawiają: w ciągu dnia, nocą czy przez całą dobę. Po wykonaniu tych badań wiadomo, czy wystarczy leczenie farmakologiczne, czy niezbędna jest operacja.

Refluks groźny dla przełyku

Gdy zwieracz nie funkcjonuje prawidłowo, kwaśna treść żołądka cofa się do przełyku,  podchodząc niekiedy aż do gardła. Drażni przełyk, krtań, a czasem – po zachłyśnięciu - oskrzela i płuca. Może doprowadzić wręcz do stanów zapalnych tych narządów. Błona śluzowa żołądka przyzwyczajona jest do enzymów trawiennych i kwasu solnego, a wyściółka przełyku - nie. Treść żołądkowa może w niej wyżerać nadżerki, które z czasem mogą zamienić się we wrzody. Zabliźniające się wrzody prowadzą z kolei do przewężeń przełyku, co może wręcz uniemożliwić jedzenie. Niekiedy w dolnym odcinku przełyku narasta nabłonek walcowaty (normalnie wyścieła on żołądek) - tworząc tzw. przełyk Barretta. Jest groźny, ponieważ w 40 proc. przypadków stanowi preludium do choroby nowotworowej.

100 pytań o zdrowie - żołądek, wątroba i spółka

Leczenie zachowawcze refluksu

Większość chorych kwalifikuje się do tzw. leczenia zachowawczego. Dodatkowo należy także stosować preparaty zobojętniające działanie kwasu żołądkowego (np. Alugastrn, Maalox, Gealcid, Rennie). Niestety, przyjmowanie leków (np. zobojętniających kwasy żołądkowe, poprawiających motorykę zwieracza, osłaniających ściany przełyku i żołądka, a także tzw. blokerów pompy protonowej) nie zawsze przynosi dobre efekty.

Leczenie operacyjne czyli laparoskopia

Lekarze są zdania, że jeśli przeprowadzone w ciągu pół roku dwie kuracje nie poprawiają stanu chorego, objawy szybko powracają, pacjent jest młody, refluksowi towarzyszy przepuklina lub powikłaniem choroby są krwotoki, groźne zwężenia przełyku lub przełyk Barretta - nie ma co zwlekać z operacją przełyku.
Operację przeprowadza się za pomocą laparoskopu. Chorego usypia się i robi mu się na brzuchu pięć nacięć. Jedno tuż nad pępkiem i po dwa po jego bokach. Przez te 1-, 2-centymetrowe otworki wprowadza się laparoskop, kamerę i narzędzia chirurgiczne. Całe pole operacyjne lekarz widzi na monitorze w dużym powiększeniu, dzięki czemu łatwiej jest mu dotrzeć do ukrytego głęboko zwieracza. Zadaniem operacji jest przywrócenie zwieraczowi sprawności i mocy, by mógł się zaciskać we właściwych momentach i z odpowiednią siłą. Naprawia się go, używając do tego dna żołądka (to przylegająca do przełyku część) - wokół dolnego odcinka przełyku owija się kawałek dna, z którego robi się mufkę uszczelniającą. Może ona owijać cały przełyk (360 stopni) albo tylko jego część (np. 300 stopni, 270 stopni). Zawsze tak, by chory po operacji mógł swobodnie przełykać. Będzie to niemożliwe - jeśli zwieracz uszczelni się za mocno. A jeśli za słabo - poprawa będzie mizerna. Pół roku od operacji trzeba poddać się gastroskopii, manometrii i pH-metrii. W 90 proc. przypadków dolegliwości nie wracają. Wyleczony człowiek powinien przez jakiś czas zachować lekkostrawną dietę (ostry reżim nie obowiązuje długo). Nie musi też przyjmować drogich leków.