STOMIA (przetoka) - jak żyć ze stomią?

Stomia nie oznacza końca aktywności życiowej. Stomię tworzy się, gdy w wyniku zmian chorobowych, np. nowotworu, konieczne jest usunięcie fragmentu jelita cienkiego, grubego, odbytu lub części układu moczowego. Jeśli przestrzegasz pewnych zasad, również z przetoką możesz, jak dawniej, cieszyć się życiem. Jak wygląda codzienne życie ze stomią?

Spis treści

1. Stomia  - co to takiego?
2. Stomia - rodzaje sprzętu
3. Wsparcie psychiczne chorych na stomię

Osób, u których wyłoniono stomię (tak to się fachowo określa), jest na świecie niemal milion. Rozwój chorób cywilizacyjnych sprawia, że będzie ich coraz więcej. W Polsce obecnie żyje ze stomią około 20 tys. chorych. Większość z nich to kobiety po 50. roku życia. Nasza niewiedza na ten temat wynika głównie z faktu, że ludzie wstydzą się stomii. Jest ona dla nich źródłem stresu, a jeśli nawet nauczą się z nią żyć, ukrywają to. Wtajemniczeni są jedynie lekarze, pielęgniarki i najbliższa rodzina. Wiele osób, nie mając odpowiedniej wiedzy i fachowej pomocy, ogranicza kontakty towarzyskie, rezygnuje z podróży, hobby czy pracy. Zupełnie niepotrzebnie.

Stomia  - co to takiego?

Stomia (z gr. stoma - usta, otwarcie lub otwór) to nowe ujście dla produktów przemiany materii. Tworzy się ją, gdy w wyniku zmian chorobowych, np. nowotworu, konieczne jest usunięcie fragmentu jelita cienkiego, grubego, odbytu lub części układu moczowego. Podczas operacji na powierzchni brzucha umieszcza się specjalny zbiornik na treść jelitową (kał) lub mocz.

• Najbardziej powszechna jest kolostomia, zwana też odbytem brzusznym. Powstaje po usunięciu części jelita grubego. Pozostałą jego część zespala się z przednią ścianą jamy brzusznej, po lewej lub po prawej stronie. Przez kolostomię jest wydalany stolec.
• Przez ileostomię jest wydalana treść jelita cienkiego. Z powierzchnią brzucha łączy się w tym przypadku końcowy odcinek jelita cienkiego.
• Urostomia, zwana ureterostomią, polega na połączeniu moczowodów ze ścianą jamy brzusznej, by umożliwić odpływ moczu. Jest wykonywana jedynie u 10 proc. chorych.

W rezultacie utworzenia stomii zmniejsza się zdolność magazynowania w organizmie moczu i treści jelitowej. Ich wydalanie jest niekontrolowane. Właśnie dlatego, po wyłonieniu przetoki, trzeba korzystać z tzw. sprzętu stomijnego, czyli woreczków na odchody przyklejanych z zewnątrz do brzucha.

Stomia - rodzaje sprzętu

Stomia nie powinna w żaden sposób ograniczać chorego. Dlatego ważne jest, aby sprzęt był odpowiednio dobrany. Czasem jego wybór trwa kilka miesięcy, ale nie jest to czas stracony. Sprzęt ma dawać poczucie komfortu i bezpieczeństwa, a więc musi być bardzo szczelny, nie może powodować podrażnień, a nawet powinien pielęgnować skórę wokół przetoki.

• Sprzęt dwuczęściowy składa się z płytki przyklejanej na skórę i dopinanego do niej worka. Płytka utrzymuje się na skórze kilka dni, worek zmienia się zwykle dwa razy dziennie. Sprzęt ten jest polecany osobom tuż po operacji, chorym z ileostomią i urostomią oraz takim, dla których ważne jest przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa.
• Sprzęt jednoczęściowy to worek z przymocowanym do niego przylepcem, który przykleja się na skórę wokół stomii. Napełniony - delikatnie odkleja się i wymienia na nowy raz dziennie. Sprzętu jednoczęściowego zwykle używają osoby z kolostomią, a także lubiące pływać lub ubierać się w stroje dopasowane do ciała.

Wsparcie psychiczne chorych na stomię

Tuż po operacji wiele osób przeżywa załamanie. Zadają sobie pytanie, jak dalej żyć, cierpią ze wstydu. Wtedy najważniejsza jest fachowa pomoc pielęgniarki, czasem też psychologa. Przed wypisaniem ze szpitala chory musi umieć sam zakładać worek na stomię oraz czyścić i pielęgnować skórę wokół niej. Uczy tego pielęgniarka. To również ona pomoże zaakceptować nową sytuację i wytłumaczy, że obsługiwanie stomii to  zwykły, codzienny zabieg higieniczny.W najlepszej sytuacji są ci, którzy mogą liczyć na pomoc rodziny. Statystyki pokazują, że to oni najszybciej wracają do zdrowia, akceptują nową sytuację, nie rezygnują z pracy, z życia towarzyskiego, zainteresowań. Osoby samotne, zwłaszcza kobiety, nie potrafią pogodzić się ze stomią. Potrzebują zarówno pomocy psychologa, jak i wsparcia, którego udzielają organizacje i wolontariaty stomijne. Adresy oraz informacje o ich działaniu każdy pacjent ze stomią powinien otrzymać jeszcze w szpitalu.

Stomia - ruch na zdrowie

Wspomaga trawienie, pozwala także uniknąć powikłań związanych ze stomią. Trzeba ćwiczyć przede wszystkim mięśnie brzucha. Ich osłabienie sprawia, że jelito może wysuwać się z otworu. Powoduje to dyskomfort, a czasem wymaga ponownego zabiegu operacyjnego. Wypadanie stomii zdarza się często u osób w podeszłym wieku, dlatego właśnie one nie mogą rezygnować z ćwiczeń.Innym problemem, wynikającym z braku ruchu i niewłaściwej diety, jest stomia wklęsła, czyli jej wpadnięcie. Powoduje to wyciekanie zawartości woreczka, zwłaszcza w pozycji leżącej. Zdarza się to często osobom, które przytyły po operacji.Należy dużo spacerować, włączyć się do lekkich prac domowych, ale unikać częstego schylania, dźwigania i ciężkich prac fizycznych (mogą powodować niebezpieczną przepuklinę, wymagającą operacji w ciągu kilku godzin). Ćwiczenia najlepiej wybrać z lekarzem prowadzącym i rehabilitantem. Gdy sprawność się zwiększy i nie będzie przeciwwskazań, można zacząć pływać, grać w tenisa, jeździć na rowerze.