Odbyt: budowa, funkcje, choroby
Odbyt (łac. anus) to otwór, znajdujący się na końcu przewodu pokarmowego. Dolegliwości związane z odbytem - świąd odbytu, ból odbytu czy hemoroidy, często są przez pacjentów bagatelizowane i ukrywane, zarówno przed rodziną, jak i przez lekarzami. A to poważny błąd - wcześniej wykryte, są zwykle łatwiejsze do leczenia. Jak zbudowany jest odbyt i jakie pełni funkcje? Jakie są choroby odbytu?
Spis treści
- Budowa odbytu
- Funkcje odbytu
- Choroby odbytu: objawy
- Choroby odbytu: diagnostyka
- Choroby odbytu: nietrzymanie stolca
- Żylaki odbytu - guzki krwawnicze (choroba hemoroidalna, hemoroidy)
- Ropien okołoodbytowy
- Przetoka odbytu
- Szczelina odbytu
- Świąd odbytu
- Wypadnięcie odbytu, wypadnięcie odbytnicy
- Kłykciny kończyste
- Rak odbytu
Odbyt (łac. anus), jak każdy inny fragment układu pokarmowego, może przysparzać wielu dolegliwości, ale z racji swego położenia i funkcji często pacjenci, zarówno młodzi jak i starsi, o nich nie mówią.
Chorzy zgłaszają się po poradę do specjalisty w zaawansowanych stadiach choroby, gdy nie są w stanie samodzielnie poradzić sobie z uciążliwymi dolegliwościami, które utrudniają im codzienne życie i znacznie zmniejszają jego komfort.
W wielu przypadkach to od stopnia zaawansowania choroby zależy, czy niezbędne będzie zastosowanie leczenia operacyjnego, czy dolegliwości uda się zmniejszyć przy pomocy leczenia zachowawczego i farmakoterapii.
Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować problemu i zgłosić się na wizytę lekarską po wystąpieniu jakichkolwiek niepokojących symptomów.
Budowa odbytu
Kanał odbytu jest odcinkiem przewodu pokarmowego o długości około 3-4 cm. W jego obrębie znajdują się dwa główne mięśnie:
- mięsień zwieracz wewnętrzny odbytu, zbudowany z mięśni gładkich, działających niezależnie od woli człowieka - od jego sprawnego działania zależy napięcie i ciśnienie spoczynkowe w kanale odbytu, w związku z czym pełni kluczową rolę w trzymaniu stolca
- mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu, zbudowany jest z okrężnego mięśnia poprzecznie prążkowanego, który podlega kontroli człowieka i działa zależnie od jego woli
Funkcje odbytu
Odbytnica, kanał odbytu i odbyt są końcowym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Odbyt dzięki swojej budowie umożliwia utrzymanie i oddawanie stolca w sytuacji zależnej od woli, a także zatrzymywanie oddawania gazów.
Choroby odbytu: objawy
Najczęściej zgłaszane przez pacjentów objawy związanymi ze schorzeniami odbytu można podzielić na dwie kategorie, do jednej należą zaburzenia związanie z wypróżnianiem się (defekacją), do drugiej objawy miejscowe.
Wśród problemów z defekacją wyróżnia się:
- nietrzymanie stolca
- chroniczne zaparcia (mogą być one spowodowane zwolnionym pasażem jelitowym, a także nieprawidłową funkcją samego odbytu i mięśni dna miednicy)
Do dolegliwości miejscowych zalicza się:
- ból okolicy odbytu, obecny stale, w trakcie lub po wypróżnieniu się
- obrzęk tkanek miękkich
- krwawienie
Objawy te często niepokoją pacjentów i stanowią częstą przyczynę zgłaszania się na wizytę kontrolną u lekarza pierwszego kontaktu.
Choroby odbytu: diagnostyka
Pacjent, który zaobserwował zmiany bądź odczuwa uciążliwe dolegliwości ze strony odbytu, często szybko decyduje się za wizytę u lekarza pierwszego kontaktu.
Po wysłuchaniu chorego i zaznajomieniu się z jego obawami, lekarz przystąpi do badania fizykalnego.
Polega ono na dokładnym obejrzeniu okolicy krocza oraz zbadaniu palcem per rectum.
Aby umożliwić wykonanie takiego badania pacjent powinien leżeć na lewym boku bądź przyjąć pozycję kolankowo-łokciową.
Ocenie podlegają między innymi długość kanału odbytu, napięcie mięśni zwieraczy odbytu oraz zawartość jelita.
Badanie proktologiczne pozwala na ocenę zmian toczących się jedynie około 7-8 cm od brzegu odbytu.
Celem obejrzenia śluzówki jelita i pobrania wycinków histopatologicznych tkanek podejrzanych o proces nowotworowy, należy wykonać anoskopię (badanie polega na oglądaniu końcowego odcinka odbytnicy przy pomocy wziernika) lub sigmoidoskopię (jest badaniem endoskopowym, które umożliwia obejrzenie około 60 cm końcowego odcinka jelita grubego przy pomocy endoskopu).
Schorzenia odbytu diagnozowane mogą być także przy wykorzystaniu ultrasonografii, konkretnie endosonografii. Przy wykorzystaniu specjalnej głowicy rotacyjnej, możliwa jest ocena nie tylko tkanek i narządów w okolicy odbytu, ale także struktura i czynność mięśni zwieraczy odbytu.
Lekarz, który podejrzewa występowanie procesu nowotworowego w obrębie odbytu zleci wykonanie specjalistycznych badań obrazowych, do których zalicza się tomografię komputerową (TK) oraz rezonans magnetyczny (MRI).
Pozwalają one nie tylko na ocenę zaawansowania choroby, ale także wykluczenie bądź potwierdzenie obecności przerzutów miejscowych i do regionalnych węzłów chłonnych.
Diagnozowanie obrazowe jest ważnym czynnikiem przy ustalaniu rokowania oraz podejmowaniu decyzji w kwestii dalszego leczenia operacyjnego, farmakologicznego czy radiologicznego pacjenta.
Choroby odbytu: nietrzymanie stolca
Nietrzymanie stolca jest uciążliwą, krępującą dolegliwością, która znacznie ogranicza codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie i zmniejsza komfort życia.
Nietrzymanie stolca najczęściej obserwowane jest u:
- osób w podeszłym wieku - opisuje się, że aż około 60% starszych ma taki problem
- osób z mechanicznym uszkodzeniem mięśni zwieraczy odbytu, w wyniku urazu (np. po porodzie siłami natury) lub po przebytym zabiegu operacyjnym tej okolicy
- osób z zaburzeniem czynności mięśnia zwieracza odbytu spowodowanym np. chorobami układu nerwowego, takimi jak uszkodzenie rdzenia kręgowego, uraz kręgosłupa, stwardnienie rozsiane, a także rozwojem guzów zlokalizowanych w obrębie rdzenia kręgowego lub kości krzyżowej
- osób uskarżających się na zaburzenia czucia i podatności odbytnicy
- osób chorujących na wypadanie odbytnicy, hemoroidy, choroby zapalne jelit, czy choroby nowotworowe naciekające na mięsień zwieracz odbytu
Wśród leczenia nietrzymania stolca wyróżnia się dwie główne metody terapii: leczenia zachowawcze i leczenie chirurgiczne:
- zapobieganie biegunkom, poprzez stosowanie środków poprawiających konsystencję mas kałowych
- u osób cierpiących na schorzenia neurologiczne można w okolicy kości krzyżowej umieścić specjalistyczną elektrodę, której zadaniem jest stymulacja nerwów części krzyżowej rdzenia kręgowego
- zabieg operacyjny, którego zadaniem jest rekonstrukcja mięśni zwieraczy odbytu lub wytworzenie zastępczego zwieracza, wykorzystując tkanki własne pacjenta
Żylaki odbytu - guzki krwawnicze (choroba hemoroidalna, hemoroidy)
Guzki krwawnicze, czyli żylaki odbytu, są to uwypuklenia, rozszerzenia splotów żylnych okolicy odbytu. Warto zaznaczyć, że nie są to żyły zmienione żylakowato (jak w żylakach kończyn dolnych), ale wypadnięte poduszeczki odbytowe.
Sploty żylne o prawidłowej strukturze, nieposzerzone, obecne są od urodzenia i pełnią istotną funkcję - wspomagają zamykanie kanału odbytu.
Wyróżnia się guzki krwawnicze wewnętrzne (wrodzone) i zewnętrzne.
Chorobę hemoroidalną stwierdzić można, gdy guzki są nabrzmiałe, powiększone i ulegają przemieszczeniu względem brzegu odbytu.
Choroba hemoroidalna jest bardzo powszechnym, prawdopodobnie najczęstszym schorzeniem odbytu. Szacuje się, że ponad połowa społeczeństwa skarży się na dolegliwości z powodu żylaków odbytu przynajmniej raz w życiu. Znacznie częściej występują u osób po 50. roku życia.
- Przyczyny powstawania żylaków odbytu
Wśród czynników, które mają wpływ na tworzenie się hemoroidów wyróżnia się stany, które powodują zastój krwi w splotach żylnych, utrudniają jej odpływ i doprowadzają do gromadzenia się i krzepnięcia krwi w obrębie naczynia. Po wystąpienia choroby hemoroidalnej predysponują:
- przewlekłe zaparcia, które powodują wzmożone ciśnienie w bańce odbytnicy
- wysiłek przy oddawaniu stolca
- dieta ubogo resztkowa i bogatotłuszczowa, która predysponuje do występowania zaparć i trudności w wypróżnianiu się
- siedzący tryb życia
- ciąża, która predysponuje do wystąpienia hemoroidów z powodu rozluźniającego wpływu hormonów na tkankę łączną, występowania zaparć oraz ucisku główki dziecka na tkanki miednicy
- przewlekły kaszel
- Objawy choroby hemoroidalnej
Fizjologicznie guzki krwawnicze występują u każdego człowieka i same w sobie nie wywołują żadnych objawów. Symptomy pojawiają się dopiero, gdy zalegająca w splotach żylnych krew krzepnie.
Spowoduje to powiększenie ich wymiarów i przemieszczanie względem brzegu odbytu podczas wypróżniania się. Pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu zaobserwowania na papierze toaletowym niewielkiej ilości jasnoczerwonej krwi po oddaniu stolca.
Żylakom odbytu towarzyszyć może także świąd i piekący ból w okolicy odbytu nasilający się po defekacji.
Choroba hemoroidalna jest schorzeniem przewlekłym, co nie znaczy jednak, że nie może być przyczyną ostrych powikłań, wśród których wyróżnić można zakrzepicę w obrębie wypadniętych żylaków lub masywny krwotok, wymagający interwencji chirurga w warunkach szpitalnych.
- Rozpoznanie choroby hemoroidalnej
Pojawienie się jasnoczerwonej stróżki krwi na papierze toaletowym z reguły budzi niepokój pacjentów i jest powodem zgłoszenia się do lekarza rodzinnego. Po zaznajomieniu się z historią pacjenta i wysłuchaniu zgłaszanych dolegliwości, lekarz powinien zbadać pacjenta.
Badanie polega na dokładnym obejrzeniu okolicy odbytu oraz przeprowadzeniu badania palpacyjnego per rectum. Pomimo rozpoznania żylaków odbytu, pacjent powinien otrzymać skierowanie celem wykonania badania endoskopowego (rektoskopii, sigmoidoskopii lub kolonoskopii), aby wykluczyć proces nowotworowy, który może toczyć się w obrębie jelita grubego.
- Leczenie hemoroidów
Leczenie żylaków odbytu zależy w dużej mierze od ich rozmiarów i stopnia zaawansowania choroby w skali Parksa. Wyróżnia się leczenie zachowawcze oraz operacyjne hemoroidów.
Leczenie zachowawcze, objawowe:
- zapobieganie zaparciom
- pasaż jelitowy jest przyspieszony u osób aktywnych fizycznie, dlatego osobom cierpiącym na przewlekłe zaparcia zaleca się zmianę siedzącego trybu życia
- piekący ból i świąd okolicy odbytu jest dla pacjentów bardzo niekomfortowy, dlatego należy zalecić stosowanie środków, które znieczulają miejscowo, działają przeciwzapalnie i ściągająco - należą do nich czopki, maści doodbytnicze, chłodne okłady oraz kąpiele nasiadowe w wywarze z kory dębu czy rumianku
- pacjenci uskarżający się na hemoroidy powinni szczególnie dbać o higienę okolicy odbytu i podmywać się po każdym wypróżnieniu
Leczenie zabiegowe:
- opaskowanie żylaków odbytu jest zabiegiem który wykonuje się w gabinecie lekarskim. Polega on na uwidocznieniu guzka krwawniczego w anoskopie oraz zastosowaniu specjalistycznego aparatu, dzięki któremu możliwe jest założenie na guzek opaski zaciskającej. Gumka ogranicza przepływ krwi przez poszerzony splot żylny, powoduje niedokrwienie i martwicę żylaka, który samoistnie odpada po 7-10 dniach.
- obliteracja żylaków odbytu jest metodą leczenia stosowaną, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektu
- zamrażanie (krioterapia) hemoroidów
- fotokoagulacja w podczerwieni
Leczenie operacyjne:
Leczenie operacyjne wprowadza się w przypadku obecności uciążliwych guzków krwawniczych 3. i 4. stopnia w skali Parksa, które nie poddają się innym metodom leczenia lub efekty terapii zachowawczej i zabiegowej nie są zadowalające.
Zawsze należy mieć na uwadze, że poduszki hemoroidalnie fizjologicznie biorą udział w kontrolowaniu trzymania stolca i gazów, a ich nietrzymanie stanowi częste powikłanie zabiegów operacyjnych przeprowadzanych w obrębie odbytu.
Ropień okołoodbytowy
Ropień zlokalizowany w okolicy odbytu to ostro odgraniczony od otaczających tkanek zbiornik ropnej treści. Schorzenie 3 razy częściej dotyka mężczyzn niż kobiet.
- Przyczyny powstawania ropni
Ropień odbytu powstaje w wyniku bakteryjnego zakażenia krypt (zatok) i gruczołów okołoodbytowych lub skóry. Gromadząca się treść ropna z czasem znajduje ujście i przebija się z zewnątrz, tworząc przetokę okołoodbytową do kanału odbytu lub na skórę. Do najczęstszych patogenów wywołujących ropnie zalicza się bakterie pochodzące z jelita grubego, jakimi są E.coli, Bacteroides, paciorkowiec kałowy, czy pochodzące z powierzchni skóry gronkowce. Warto zaznaczyć, że nawracające ropnie odbytu mogą być pierwszym objawem przewlekłej choroby zapalnej jelit jaką jest choroba Leśniowskiego-Crohna.
- Ropień okołoodbytowy: objawy
Wśród głównych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów wyróżnia się:
- intensywny ból okolicy odbytu, szczególnie nasilający się podczas siadania i wydalania
- obrzęk, zaczerwienienie i ucieplenie tkanek miękkich
- wyciek treści ropnej z odbytu
- gorączkę i dreszcze
- Ropień okołoodbytowy: badania
W palpacyjnym badaniu per rectum wyczuwalna jest bolesna, stwardniała zmiana. Zgrubienie jest dość ostro odgraniczone od otaczających je tkanek miękkich, a po jego uciśnięciu, w miejscu ujścia przetoki około odbytniczej pojawia się treść ropna.
- Klasyfikacja ropni okolicy odbytu
Ropnie okolicy odbytu dzieli się ze względu na położenie i stosunek do mięśni zwieracza odbytu oraz dźwigacza odbytu na ropnie przyodbytowe, międzyzwieraczowe, kulszowo-odbytnicze i nadzwieraczowe. Zdecydowana większość, bo około 60-70% ropni to zbiorniki treści ropnej przyodbytowe.
- Leczenie ropni okołoodbytowych
Ropnie okołoodbytowe leczy się chirurgicznie. Po wcześniejszym miejscowym znieczuleniu, nacina się skórę ponad zbiornikiem treści ropnej co umożliwia opróżnienie ropnia. Dla zapewnienia optymalnego leczenia konieczne jest zachowanie drenażu, przy pomocy sączka. Z reguły lekarz nie decyduje się na włączenie antybiotykoterapii, leczenie chirurgiczne jest wystarczające.
- Powikłania ropni okolic odbytu
Do najczęstszych powikłań ropni okołoodbytowych zalicza się przetoki okołoodbytowe, czyli nieprawidłowe połączenia między ropniem a kanałem odbytu lub skórą, przez które uchodzi treść ropna gromadząca się wewnątrz zmiany.
Przetoka odbytu
Przetoka odbytu to nieprawidłowe połączenie między kanałem odbytu a skórą. Stanowi wąski kanał, prosty lub rozwidlony, wysłany ziarniną, przez który na powierzchnię skóry wydostaje się treść ropna lub kałowa. Ujście przetoki znajduje się zazwyczaj w okolicy odbytu, opisano jednak przypadki, w których otwory skórne zlokalizowane były na pośladkach, nad kością guziczną, a także w pachwinach.
- Przyczyny powstawania przetok
Przetoki odbytu powstają najczęściej jako powikłanie ropni okołoodbytowych, ale obserwuje się je także w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) czy chorób nowotworowych. Mogą być także powikłaniem leczenia operacyjnego schorzeń ginekologicznych, a także przeprowadzanych w okolicy odbytu.
- Objawy przetoki odbytu
Do głównych objawów zgłaszanych przez pacjentów lekarzowi pierwszego kontaktu jest piekący ból w okolicy odbytu oraz wydobywanie się treści ropnej lub kałowej z otworu w skórze. Chorzy skarżą się także na świąd okolicy odbytu i uczucie dyskomfortu.
- Diagnostyka przetoki odbytu
Podczas badania palpacyjnego per rectum lekarz może wyczuć kanał przetoki i zlokalizować jej ujście wewnętrzne. Aby zbadać dokładny przebieg i budowę kanału przetoki wykonuje się badanie anoskopowe z jednoczesnym podaniem preparatu barwiącego przez jej otwór zewnętrzny. Lekarz może zdecydować także o wykonaniu badania obrazowego jakim jest fistulografia. Polega ono na podaniu przez otwór zewnętrzny do kanału przetoki środka cieniującego, a następnie wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego (RTG).
- Klasyfikacja przetok odbytu
Przetoki okołoodbytowe dzielą się ze względu na ich przebieg względem zewnętrznego zwieracza odbytu. Wyróżnia się przetokę międzyzwieraczową, przezzwieraczową, ponadzwieraczową oraz pozazwieraczową. W praktyce lekarskiej najczęściej obserwuje się przetokę międzyzwieraczową.
- Leczenie przetoki odbytu
Przetoki odbytu zaopatrywane są w warunkach chirurgicznych, a rodzaj i rozległość zabiegu zależy od przebiegu kanału przetoki. Leczenie polega na operacyjnym wycięciu przetoki (fistulektomia) bądź jej rozcięciu i pozostawieniu do zagojenia (fistulotomia). Ważne, aby znaleźć i zamknąć bądź usunąć wrota przetoki.
Szczelina odbytu
Szczelina odbytu jest wąskim, podłużnym pęknięciem błony śluzowej kanału odbytu. U wielu pacjentów towarzyszy jej guzek wartowniczy, czyli zewnętrzny fałd skóry. Jest on zlokalizowany w najniżej położonej części szczeliny.
Wyróżnia się szczelinę tylną i przednią, w zależności od lokalizacji pęknięcia względem odbytu. Zdecydowanie częściej opisywany jest ubytek błony śluzowej w linii pośrodkowej tylnej kanału odbytu. Zmiany mogą mieć charakter ostry lub przewlekły.
- Szczelina odbytu: występowanie
Szczelina odbytu jest chorobą, która dotyczy głównie osób młodych, w wieku 20.-30.lat, nieznacznie częściej opisywana u mężczyzn, niż u kobiet.
- Szczelina odbytu: przyczyny
Przyczyna powstawania szczelin odbytu jest nieznana, jednak przypuszcza się, że na ich tworzenie się mają wpływ zaparcia i urazy mechaniczne odbytu, do których dochodzi podczas nasilonego parcia.
Ostra szczelina odbytu powstaje nagle, podczas jednorazowego wypróżnienia i oddania twardego stolca.
Szczelina odbytu przewlekła (według literatury to owrzodzenie trwające minimum 6 tygodni) jest wynikiem nadkażenia i utrzymywania się przewlekłego stanu zapalnego w obrębie odbytu.
- Szczelina odbytu: objawy
Do głównych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów zalicza się ostry, przeszywający, piekący ból, pojawiający się w trakcie wypróżniania i trwa nawet do kilku godzin po oddaniu stolca, a także świąd okolicy odbytu oraz krwawienie z odbytu.
Po oddaniu stolca chorzy często obserwują ślady żywoczerwonej krwi na papierze toaletowym lub bieliźnie. Ponadto, wielu pacjentów zgłasza występowanie uczucia tzw. mokrego odbytu, które jest spowodowane dużą ilością śluzowej wydzieliny.
- Szczelina odbytu: badania
Rozpoznawanie szczeliny odbytu często polega na dokładnym oglądaniu i dotykaniu okolicy odbytu, celem uwidocznienia ubytku błony śluzowej. Należy przeprowadzić badanie palpacyjne per rectum, ale w przypadku obecności szczeliny odbytu jest to badanie sprawiające pacjentowi wiele bólu i cierpienia, więc najczęściej wykonuje się je po rozpoczęciu wstępnego leczenia miejscowego.
- Szczelina odbytu: leczenie
Leczenie szczeliny odbytu polega na wprowadzeniu terapii zachowawczej, objawowej, a w wyjątkowo uciążliwych przypadkach, także zabiegowym. Szczeliny ostre, w przeciwieństwie do szczelin przewlekłych zazwyczaj goją się samoistnie.
Celem leczenia jest zmniejszenia napięcia mięśni zwieraczy odbytu, co powinno ułatwić gojenie się szczeliny. Wśród zaleceń lekarskich wyróżnia się:
- zapobieganie zaparciom, stosowanie diety bogatej w błonnik, aktywny tryb życia.
- stosowanie środków zmiękczających stolec.
- używanie leków o działaniu miejscowym, do których należą preparaty znieczulające, przeciwbólowe i ściągające, leki o działaniu przeciwzapalnym, glikokortykosteroidy.
- stosowanie czopków zmniejszających napięcie zwieracza wewnętrznego odbytu oraz maści aplikowanej do kanału odbytu z nitrogliceryną i lidokainą (tzw. chemiczna sfinkterotomia, metoda leczenia szczeliny odbytu z wyboru).
- wstrzykiwanie toksyny botulinowej do mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu, celem zmniejszenia jego napięcia.
- leczenie operacyjne polegające na wycięciu szczeliny i przecięciu mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu. Wprowadzane jest w przypadku długotrwałego leczenia zachowawczego, które nie przynosi oczekiwanych rezultatów i nie przynosi pacjentowi ulgi. Należy pamiętać, że każde leczenie operacyjne może wiązać się z występowaniem powikłań, np. nietrzymaniem płynnego lub stałego stolca i gazów, które pojawiają się u około 10% pacjentów zakwalifikowanych do zabiegu i znacznie obniżają komfort życia człowieka.
Świąd odbytu
Świąd odbytu jest przykrą, uciążliwą dolegliwością, która może występować z wielu powodów. Zaliczamy do nich głównie choroby skóry, alergię na środki higieny czy detergent do prania, grzybicę, niedostateczną higienę ciała, otyłość, cukrzycę, uczulenia, raka odbytu, chorobę hemoroidalną, a także choroby pasożytnicze, z których najczęstszą, zwłaszcza u dzieci, jest owsica.
- Świąd odbytu: leczenie
Leczenie polega zazwyczaj na połączeniu terapii schorzenia podstawowego i terapii objawowej uciążliwego świądu. Zaleca się dokładną higienę okolicy krocza i odbytu oraz noszenie bawełnianej, przewiewnej bielizny. Długo utrzymujące się zmiany skórne, niepoddające się leczeniu, powinny być ocenione przez lekarza specjalistę dermatologa, który zdecyduje o dalszej diagnostyce i terapii.
Wypadnięcie odbytu, wypadnięcie odbytnicy
Wypadnięcie odbytu jest dolegliwością, w której doszło do wysunięcia się błony śluzowej odbytu poza mięsień zwieracz zewnętrzny.
Do wypadnięcia odbytu najczęściej dochodzi w wyniku zmniejszenia napięcia układu mięśniowo-powięziowego dna miednicy.
Obserwuje się je u kobiet po licznych porodach siłami natury, osób uskarżających się na przewlekły kaszel, a także chroniczne zaparcia i trudności w oddawaniu stolca. Ponadto do wystąpienia wypadnięcia odbytu predysponują także liczne schorzenia neurologiczne.
Objawy wypadnięcia odbytu zgłaszane przez pacjentów lekarzowi różnią się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo poza zwieracz zewnętrzny odbytu wypada jedynie błona śluzowa odbytu w trakcie defekacji. Na tym etapie pacjent jest w stanie samodzielnie ją odprowadzić.
Poważny problem zaczyna się, gdy wypada cała odbytnica, a w okolicy odbytu pojawia się żywoczerwony twór, którego nie da się samodzielnie, ręcznie odprowadzić.
Jedyną metodą leczenia wypadania odbytu i odbytnicy jest wykonanie zabiegu operacyjnego, który polega na przyszyciu obniżającej się odbytnicy do kości krzyżowej.
Kłykciny kończyste
Kłykciny kończyste to miękkie, mnogie wyrośla w okolicy narządów płciowych, krocza i odbytu w kolorze skóry (od różowego do brunatnego).
Początkowo małych rozmiarów brodawki z czasem zajmują coraz większą powierzchnię i zwiększają wymiary, osiągając ostatecznie postać kalafiorowatą.
Powodują zmniejszenie komfortu życia, ból i świąd w okolicy odbytu, a także trudności w utrzymaniu higieny. Należy pamiętać, że jest to schorzenie zakaźne, należące do chorób przenoszonych drogą płciową, którym można zarazić inne osoby, zwłaszcza partnera seksualnego.
Kłykciny kończyste stanowią predyspozycję do rozwoju w przyszłości nowotworu odbytu, dlatego też ważna jest okresowa kontrola zmian u lekarza specjalisty.
- Kłykciny kończyste: przyczyny
Przyczyną pojawienia się kłykcin kończystych jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV, ang. Human Papillomavirus) typu 6 i 11.
- Kłykciny kończyste: leczenie
Wyróżnia się leczenie zachowawcze oraz zabiegowe kłykcin kończystych. Terapię rozpoczyna się od zastosowania farmaceutyków, natomiast jeśli nie przyniesie ona zadowalających pacjenta i lekarza efektów, można wprowadzić leczenie inwazyjne.
Wśród zabiegowych metod usuwania kłykcin kończystych, wyróżnia się laseroterapię, krioterapię, terapię fotodynamiczną, a także metody łyżeczkowania i elektrochirurgiczną, wykonywane najczęściej w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym w warunkach bloku operacyjnego.
Pomimo zabiegowego usunięcia kłykcin, istnieje duże ryzyko nawrotu choroby i konieczność wykonania ponownego zabiegu.
Rak odbytu
Nowotwór odbytu w społeczeństwie występuje z częstością 1 na 100 000 osób na rok, stanowi około 2% wszystkich raków jelita grubego i odbytnicy. Pojawia się głównie u osób po 60.-70. roku życia. Zdecydowanie częściej, bo aż czterokrotnie, chorują kobiety. Bardziej predysponowane do rozwoju procesu nowotworowego są osoby zakażone wirusem HIV oraz homoseksualiści.
- Rak odbytu: przyczyny
U większości osób, u których zdiagnozowano nowotwór odbytu, wykazano także obecność zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli HPV (Human Papillomavirus), głównie typu 16 i 18. Do czynników ryzyka rozwoju procesu nowotworowego w obrębie odbytu zalicza się także przetoki i szczeliny odbytu, a także kłykciny kończyste.
- Rak odbytu: objawy
Do najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów zalicza się krwawienie z odbytu, ból, świąd, pieczenie, brudzenie bielizny oraz problemy związane z nietrzymaniem stolca. W zaawansowanym stadium choroby guz nowotworowy może być wyczuwalny, a nawet widoczny w okolicy anorektalnej.
- Rak odbytu: leczenie
Leczenie nowotworu odbytu zależy w dużej mierze od jego budowy histologicznej oraz od stadium rozwoju, w jakim został zdiagnozowany. Rozległe naciekanie miejscowe i obecność przerzutów wpływają na zdecydowanie gorszy efekt terapeutyczny.
- Rak odbytu: rokowanie
Obserwuje się 5-letnie przeżycie u około 70% pacjentów, którzy w momencie postawienia diagnozy nie mieli przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych, ani przerzutów do narządów odległych.
Porady eksperta