Kwasica, czyli zaburzenie kwasowo-zasadowej równowagi organizmu

Kwasica może być oddechowa lub metaboliczna (mleczanowa i ketonowa). Kwasica pojawia się, gdy proces chorobowy uszkodzi któryś z narządów uczestniczących w wydalaniu toksyn, np. płuca czy nerki. Nadmiar kwasów odkłada się w tkankach i wzrasta poziom pH krwi. W leczeniu kwasicy pomaga odpowiednio zbilansowana dieta. Jakie są objawy kwasicy?

Spis treści

1. Kwasica - poziom pH w organizmie
2. Kwasica - co to jest?
3. Kwasica - skutki
4. Kwasica - przyczyny
5. Kwasica - co jeść a czego unikać?
6. Kwasica - zbilansowana dieta
7. Kwasica - przywracanie równowagi kwasowo-zasadowej
8. Kwasica - zapobieganie

Kwasica to stan zwiększonej kwasowości krwi, gdy pH krwi spada poniżej wartości 7,35. Kwasica może być spowodowana wzrostem stężenia kwasów (będących produktami przemiany materii) i/lub spadkiem stężenia zasad (dostarczanych z pożywieniem). O kwasicy mówimy, że jest wyrównana, gdy organizm nie dopuszcza do spadku pH krwi poniżej 6,8, oraz że jest niewyrównana, gdy zawiodą mechanizmy regulacyjne i pH krwi spada poniżej 6,8.

Kwasica - poziom pH w organizmie

Ciało człowieka składa się w 60-70 procentach z wody. To w niej zachodzą wszystkie procesy chemiczne i biologiczne, w niej rozpuszczone są niezbędne do tych procesów składniki. Jedną z cech środowiska wodnego jest jego pH, czyli odczyn kwasowo-zasadowy.

Im wyższa wartość pH, tym bardziej zasadowy odczyn. W naszym organizmie jest wiele płynów ustrojowych i każdy, by dobrze wypełniać swoje zadania, wymaga innej wartości pH. Np. wydzielina trzustki ma pH 7,5-8,8, a sok żołądkowy zaledwie 2,5.

Jednak, upraszczając, można powiedzieć, że człowiek w swej istocie jest zasadolubny. I gdyby nasze pH zaczęło spadać, czyli odczyn zmieniałby się w kierunku kwasowego, miałoby to poważne konsekwencje z zagrożeniem życia włącznie. Dlatego na oddziałach intensywnej terapii jednym z badań stanu chorego jest oznaczenie pH krwi. Jego spadek oznacza sytuację alarmową.

Na szczęście nasz organizm dysponuje systemem zabezpieczeń, np. płuca są w stanie wydalić dużo dwutlenku węgla, co pozwala wyeliminować nadmiar kwasów. Podobną rolę pełnią nerki. Najprecyzyjniejszymi urządzeniami kontrolującymi poziom pH są układy buforowe krwi i osocza.

Tak nazywają się związki chemiczne (białka krwi, fosforany i węglany), które reagują z kwasami jak zasady, a z zasadami jak kwasy. Wydawać by się więc mogło, że dzięki tak doskonałym biologicznym systemom regulacyjnym zakwaszenie nam nie grozi. A jednak...

Kwasica - co to jest?

Kwasica to stan zwiększonej kwasowości krwi. Problem może pojawić się, gdy proces chorobowy uszkodzi któryś z narządów uczestniczących w wydalaniu toksyn, np. płuca czy nerki, i zaczynają one gorzej funkcjonować. Wtedy nadmiar kwasów odkłada się w tkankach i mamy do czynienia z kwasicą.

Ma ona charakter jawny, bo znajduje odbicie w pomiarach pH krwi. Ale istnieje też inne niebezpieczeństwo. Dobrze wypełniające swoją rolę narządy są nadmiernie eksploatowane i nie dają rady w pełni kontrolować równowagi kwasowo-zasadowej.

Zakwaszenie jest nieznaczne, ale powoduje obciążenie mechanizmów buforowych krwi. To tzw. kwasica utajona, która może być przyczyną wielu rozwijających się w ukryciu schorzeń.

Kwasica - skutki

By wspomóc układy buforowe krwi, z kości uwalniane są substancje mineralne. Kwasy zostają zobojętnione, ale płacimy za to powolnym rozwojem... osteoporozy.

Zaburzeniu ulega struktura tkanki chrzęstnej i w efekcie wzrasta ryzyko zwyrodnienia stawów. A w wyniku wzrostu stężenia kwasu moczowego pojawia się dna moczanowa (podagra), choroba objawiająca się silnym bólem stawów.

Następstwem kwasicy utajonej bywa również cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, upośledzenie funkcji nerek i rozwój kamicy nerkowej, nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu immunologicznego.

Zaburzeniom równowagi kwasowo-zasadowej często towarzyszą napady głodu, poczucie zmęczenia, apatia, pogorszenie stanu skóry, nasilone wypadanie włosów, łamliwość paznokci, nadmierna potliwość. Można je podejrzewać też u osób, które cierpią na bóle głowy, stawów lub mięśni.

Kwasica - przyczyny

Okazuje się, że matka natura, która wytworzyła tyle skomplikowanych mechanizmów obronnych, nie przewidziała, że największym problemem będzie sam człowiek. Styl życia, jaki prowadzimy, może bowiem w istotny sposób wpłynąć na wzrost zakwaszenia organizmu.

• Po pierwsze - ważny jest sposób odżywiania. Ryzyko pojawia się, gdy jemy zbyt dużo białka zwierzęcego. Ale kwasotwórcze są też masło, sery, słodycze, alkohol, jajka, kawa. Produkty te powodują wzrost poziomu kwasów w organizmie, które muszą być zobojętnione. Jeśli przez lata odżywiamy się w ten sposób, organizm coraz gorzej radzi sobie z ich neutralizacją.
• Po drugie - szkodzi nam stres, który powoduje wzrost poziomu adrenaliny i kortyzolu - hormonów wzmagających reakcje kwasotwórcze. Sytuacja pogarsza się, jeśli palimy papierosy. Nikotyna m.in. stymuluje wytwarzanie gastryny pobudzającej produkcję kwasów żołądkowych.
• Po trzecie - winna jest mała aktywność fizyczna. Codzienna dawka ruchu sprawia, że procesy przemiany materii w tkance mięśniowej przebiegają w szybszym tempie, a dzięki temu lepsze jest spalanie kwasów tłuszczowych i innych związków o odczynie kwaśnym.

Kwasica - co jeść a czego unikać?

Jedne produkty są kwasotwórcze, inne zasadotwórcze. I nie chodzi tu o ich smak czy obecność substancji kwaśnych. Żywność kwasotwórcza nie musi mieć kwaśnego odczynu, ale ulegając w organizmie człowieka procesom przemiany materii, wytwarza dużo kwasów.

Do tej grupy należą:

• mięso,
• drób,
• wędliny,
• sery,
• masło,
• tłuszcze zwierzęce,
• jajka,
• słodycze,
• mąka,
• ryż,
• kasza jęczmienna,
• ziemniaki,
• alkohol,
• kawa.

Natomiast kwaśne w smaku cytrusy poddane trawieniu działają alkalizująco. Właściwości zasadotwórcze ma większość warzyw i owoców.

Szczególnie aktywne w zobojętnianiu kwasów są:

• buraki,
• sałata,
• jabłka,
• seler,
• banany
• i melony.

Równowaga kwasowo-zasadowa będzie w organizmie zachowana, jeśli np. chleb będziemy jadać z sałatą, rzeżuchą, natką pietruszki czy pomidorem, a mięso obowiązkowo z warzywami - gotowanymi i surowymi.

Kwasica - zbilansowana dieta

Jedną z najważniejszych przyczyn zachwiania równowagi jest nieodpowiednio zbilansowana dieta. Ponieważ część produktów oddziałuje kwasowo, a część zasadowo, należy zadbać o właściwe ich proporcje w posiłkach. Uważa się, że 80 procent spożywanych potraw powinno oddziaływać zasadowo.

Do produktów alkalizujących należą warzywa i owoce, a także większość produktów mlecznych. Natomiast białka, skrobia i tłuszcze oddziałują kwasowo.

Czytaj też:

• Dieta zasadowa: które produkty odkwaszają organizm?
• Dieta zasadowa - śniadanie w diecie zasadowej
• Dieta zasadowa - kolacja w diecie zasadowej
• Dieta zasadowa - obiad w diecie zasadowej

Kwasica - przywracanie równowagi kwasowo-zasadowej

Utrzymanie diety alkalizującej dla niektórych może być zbyt trudne. Wtedy warto wspomóc się preparatami zasadowymi, np. Proszkiem Zasadowym dr Auera, Basicą. Zawierają one substancje przywracające i utrzymujące równowagę kwasowo-zasadową.

Choć kwaśne w smaku, mają właściwości alkalizujące. Są też źródłem witamin. Ale dotyczy to tylko soków świeżo wyciśniętych. Polecamy jabłkowy, grejpfrutowy i... arbuzowo-melonowy. Ten ostatni przyrządza się, wrzucając do sokowirówki kawałki owoców ze skórką i pestkami.

By organizm łatwiej zobojętniał i wydalał kwasy, trzeba pić dużo wody. By uaktywnić nerki, warto do południa wypić ok. litra niegazowanej wody mineralnej o niskiej zawartości sodu.

W ciągu dnia pij jedną, dwie szklanki między posiłkami. Organizm dąży do utrzymania optymalnego, z punktu widzenia prawidłowości procesów biologicznych, poziomu pH, czyli właściwego stężenia substancji kwaśnych i zasadowych. Jest on różny dla różnych płynów ustrojowych:

• krew: 7,37-7,43
• mocz: 6,2 *
• nasienie: 7,8-8,2
• sok żołądkowy: 2,5
• ślina: 7,2-7,5
• wydzielina pochwy: 4,0-4,7
• wydzielina trzustki: 7,5-8,8
• żółć: 7,5-8,8

* Przy stosowaniu diety mieszanej odczyn moczu jest lekko kwaśny, u wegetarian - obojętny, u ludzi jedzących dużo mięsa - kwaśny.

Kwasica - zapobieganie

By uniknąć ryzyka wielu chorób, jakie niesie podwyższenie poziomu kwasów w organizmie, stosuj na co dzień poniższe zasady:

• Spożywaj jak najmniej mięsa wieprzowego, bardzo mało tłuszczu, niewiele cukru. Jedzenie powinno być starannie rozgryzane w jamie ustnej.
• Codziennie jedz warzywa i owoce, które mają właściwości alkalizujące.
• Unikaj nadmiernego spożycia alkoholu i kawy.
• Zrezygnuj z palenia papierosów i unikaj miejsc, gdzie się pali.
• Zadbaj o codzienną porcję ruchu o umiarkowanym natężeniu. Lepszy długi spacer niż krótka przebieżka.
• Kontroluj stres, stosuj techniki relaksacyjne, wypoczywaj na powietrzu.
• Pij minimum 2 litry niegazowanej wody mineralnej o niskiej zawartości sodu.

Czytaj też:

• Nadkwasota: właściwa dieta podstawą leczenia przykrych dolegliwości
• Dieta zasadowa: jakie są objawy zakwaszenia organizmu? TEST
• Czy grozi ci zachwianie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie?
• Zakwaszenie organizmu: objawy. Jak dbać o równowagę kwasowo-zasadową?

miesięcznik "Zdrowie"