Czy już czas na wizytę u hepatologa? Sprawdź, kiedy warto odwiedzić lekarza od wątroby

Weryfikacja

Autor: Dominika Wilk

Hepatolog to specjalista od chorób wątroby. Trzeba się do niego udać w przypadku złych wyników prób wątrobowych, nieprawidłowego obrazu USG wątroby lub dolegliwości ze strony dróg żółciowych i woreczka żółciowego. Także inne objawy typu: wodobrzusze, uczucie rozpierania w prawym podbrzeżu, czy złe trawienie i wchłanianie tłuszczu, powinny nas skierować do tego typu specjalisty.

Spis treści

1. Najczęstsze objawy chorej wątroby - na co zwrócić uwagę?
2. Jakie badania warto zrobić przed wizytą u hepatologa?
3. Choroby wątroby i dróg żółciowych, które leczy hepatolog

Hepatolog leczy chorą wątrobę. Jednak nieprawidłowo funkcjonująca wątroba rzadko kiedy daje o sobie wyraźnie znać i często trudno wyłapać moment, kiedy konieczna jest wizyta u lekarza. Istnieje jednak szereg objawów, które moga świadczyć o nieprawidłowo funkcjonującej wątrobie.

Najczęstsze objawy chorej wątroby - na co zwrócić uwagę?

Jednym z częstych objawów chorej wątroby jest nadmierne rozpieranie w prawym boku. Dzieje się tak np. przy stłuszczeniu wątroby. To wynik napierania większej objętościowo niż zwykle wątroby na torebkę otaczającej jej otrzewnej. Bo wątroba sama z siebie nie boli, nie jest unerwiona, więc nawet mimo toczących się w niej stanów zapalnych, rozmaitych dysfunkcji, nie będziemy odczuwać z jej strony żadnych dolegliwości bólowych.

O powiększonej wątrobie może dać nam znać także… ból prawego barku. Rzadko kiedy kojarzymy go z wątrobą, jednak jest on jednym z symptomów niedomagania wątroby. Poza tym bardzo częstym objawem jest chroniczne przemęczenie, a także – w bardziej zaawansowanych przypadkach, zażółcenie skóry, białek oczu.

Może pojawić się też wodobrzusze, które jest już symptomem alarmowym, wskazującym zwykle na marskość wątroby.

Jakie badania warto zrobić przed wizytą u hepatologa?

Jeśli podczas rutynowo wykonywanych badań krwi oraz standardowo wykonywanych raz do roku prób wątrobowych okazuje się, że wyniki znacznie odbiegają od normy, warto udać się na wizytę do hepatologa. Wcześniej jednak powinno się uzupełnić te badania o stężenie bilirubiny, fosfatazy zasadowej, czy GGTP.

Pozwolą one lekarzowi w pełni ocenić stan wątroby i zlecić dalsze, bardziej szczegółowe badania. Na wizycie u hepatologa czeka nas zwykle badanie palpacyjne brzucha oraz badanie USG. Lekarz może zlecić również wykonanie scyntygrafii wątroby i dróg żółciowych, jak również tomografii komputerowej, czy rezonansu magnetycznego.

Istotną informacją jest to, że do badania usg wątroby trzeba się przygotować, stosując w dniu badania lekkostrawną dietę i utrzymując 6 godzinny post przed wykonaniem badania. Kiedy na USG idziemy rano, przychodzimy na czczo, a w dniu poprzedzającym jemy lekką kolację.

Choroby wątroby i dróg żółciowych, które leczy hepatolog

Stłuszczenie wątroby

Stłuszczenie wątroby dotyka nie tylko osób, które nadużywają alkoholu. Także ludzie z problemami jelitowymi, chorujący na cukrzycę, stosujący głodówki lub niedoborowe diety, mający genetyczną chorobę Wilsona, zażywający niektóre z leków takich jak np.: amiodaron, tamoksyfen, metotreksat, diltiazem – mogą mieć problemy z tą jednostką chorobową.

Stłuszczenie wątroby to nic innego, jak gromadzenie się kropelek tłuszczu wewnątrz hepatocytów (komórek wątrobowych). Powoduje ono nadmierne ich powiększenie, a w związku z tym zwiększenie też objętości całej wątroby. Prowadzi to do dysfunkcji komórek wątrobowych, dlatego też w trakcie leczenia dąży się do redukcji stłuszczenia wątroby, która w takim stanie nie może prawidłowo funkcjonować.

Na wizycie u hepatologa zwykle dowiadujemy się, czy mamy do czynienia ze stłuszczeniem prostym (łatwym do wyleczenia samą dietą), czy z towarzyszącym mu stanem zapalnym lub marskością wątroby.

Aby rozpoznać niealkoholowe stłuszczenie wątroby, lekarz musi dowiedzieć się, czy pacjent nie spożywa więcej niż 20 g alkoholu na dobę (kobiety) lub nie więcej niż 40 g na dobę (mężczyźni). Jeśli ta ilość jest większa, choroba kwalifikowana jest jako alkoholowe stłuszczenie wątroby. Poza tym musi potwierdzić, że wyniki badań ALAT i AsPAT są nieprawidłowe oraz, że na badaniu USG,  tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym widać stłuszczoną wątrobę.

Koniecznym elementem w ustaleniu tej jednostki chorobowej jest też wykluczenie innych chorób, które mogłyby doprowadzić do gromadzenia się kropelek tłuszczu w hepatocytach np. choroby autoimmunologicznej lub choroby Willsona.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby, podobnie jak inne schorzenia wątroby, nie daje charakterystycznych objawów. Jednak do hepatologa trzeba się udać wtedy, kiedy w badaniach laboratoryjnych stwierdzona zostanie hipergammaglobulinemia oraz podwyższone stężenie immunoglobulin klasy G.

Również niewielki wzrost APL oraz GGTP, przewlekłe zmęczenie i świąd skóry mogą sugerować wystąpienie tej konkretnej jednostki chorobowej.

Wskazówką do rozpoznania autoimmunologicznego zapalenia wątroby może być też wiek osoby chorującej. Zapadają na nią zwykle osoby między 40. a 60. rokiem życia (częściej kobiety), jak również młodzi ludzie w okresie dojrzewania.

Hepatolog, podejrzewając autoimmunologiczne zapalenie wątroby, kieruje pacjenta na badanie przeciwciał przeciwjądrowych ANA, jak również na przeciwciała przeciw mięśniom gładkim ASMA. Poza tym każe zbadać (szczególnie u ludzi młodych) – przeciwciała przeciwko mikrosomom wątroby oraz nerek, anty-LKM.

Kamica dróg żółciowych

Kamica dróg żółciowych jest jedną z prostszych do rozpoznania chorób. Wyróżnia się bólami brzucha, nudnościami, wymiotami, wzdęciami, gorzkim posmakiem w ustach, bólem w prawym podbrzeżu o charakterze skurczowym, zażółceniem białek oka w wyniku zastoju żółci.

Najbardziej charakterystycznym objawem tej choroby jest atak kolki żółciowej, który wywołany jest przez przesuwający się w drogach żółciowych kamień i który powoduje nagły, skurczowy atak w prawym podbrzeżu lub nadbrzuszu. Towarzyszą temu często mdłości i wymioty.

Jeśli wyżej wymienione dolegliwości pojawiają się i u nas, konieczna jest wizyta u hepatologa. Po przeprowadzonym wywiadzie, specjalista wykona USG, które pozwoli wykryć złogi w pęcherzyku żółciowym i drogach żółciowych. Szybkie zdiagnozowanie kamicy żółciowej jest konieczne dla zachowania nie tylko zdrowia, ale i życia pacjenta.

Często bowiem przewlekła kamica może doprowadzić do stanów zapalnych, w tym ostrego zapalenia trzustki, a także silnych stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego, które mogą skończyć się śmiercią.

Zapalenie wątroby

Hepatolog to specjalista od leczenia zapalenia wątroby każdego typu np. A, B, C, D, E. Leczy je zarówno w fazie ostrej, jak i przewlekłej oraz monitoruje, gdy znajdują się w fazie utajonej (chory jest zarażony, ale infekcja się nie rozwija i nie daje żadnych objawów).

Aby leczyć chorobę zapalną wątroby, najpierw należy wykonać badania odpowiednich przeciwciał. Są to przeciwciała np. anty-HBs, anty-HCV, anty-HDV.

W przypadku zakażenia wirusem typu B te przeciwciała różnią się w zależności od tego, w której fazie rozwoju infekcji została ona wykryta. Na przykład w ostrej, pierwszej fazie zakażenia badania się HBeAg, a w przeciągu kolejnych kilku miesięcy sprawdza się antygen HBsAg. Oprócz tego, przy stanach zapalnych wątroby, hepatolog zleca zawsze badanie prób wątrobowych AlAT i AspAT.

Czytaj też: Antygeny i przeciwciała wirusowego zapalenia wątroby (WZW) typu B

Marskość wątroby

Marskość wątroby jest na tyle poważną chorobą, że konieczne jest nie tylko leczenie pod okiem hepatologa, ale również, w krytycznym stanie, oddanie się w ręce chirurga w celu przeszczepienia nowej wątroby.

Choroba ta jest wynikiem przewlekłych stanów zapalnych wątroby i jej nadmiernego włóknienia. Charakteryzuje się zastępowaniem zdrowego miąższu wątroby przez zwłókniałą, uszkodzoną tkankę oraz występowaniem licznych guzków.

U jednej trzeciej pacjentów może nie dawać żadnych objawów, reszta zaś może doświadczać uczucia rozbicia, dolegliwości dyspeptycznych, zażółcenia białkówek, obrzęku kostek nóg, zaniku owłosienia pachowego i łonowego.

Mężczyźni z marskością wątroby mogą zauważyć zanik zarostu, jak również zanik jąder, a także przerost gruczołów sutkowych (ginekomastia). Ze względu na to, że rozwój tej choroby może skutkować nowotworem wątroby lub nawet śmiercią, konieczna jest ścisła współpraca hepatologa i pacjenta ora stałe monitorowanie procesu postępowania choroby.

Encefalopatia wątrobowa

Encefalopatia wątrobowa jest to zaburzenie neuropsychiczne wynikające z niewydolnej pracy wątroby. Źle pracująca wątroba nie jest w stanie neutralizować toksycznego amoniaku powstałego m.in. podczas rozmaitych przemian metabolicznych, konsekwencją czego jest zatrucie organizmu prowadzące do zakłóceń w układzie nerwowym.

Osoba, u której stwierdza się encefalopatię wątrobową, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, ma problemy z: koncentracją uwagi, zaburzeniami pamięci, drżeniem rąk, zamazaną mową.

Jest też ospała i apatyczna, może pojawić się u niej oczopląs oraz objawy pozapiramidowe. Aby stwierdzić istnienie tej jednostki chorobowej, hepatolog bada u pacjenta poziom amoniaku we krwi, może zlecić też wykonanie testów psychometrycznych lub CFF.

Z kolei, aby wykluczyć istnienie innych jednostek chorobowych wpływających na zakłócenia układu nerwowego, zleca tomografię komputerową.

Nowotwory wątroby, pęcherzyk i dróg żółciowych

Każdy nowotwór związany z wątrobą, pęcherzykiem żółciowym, czy drogami żółciowymi powinien być konsultowany przez hepatologa.

Zajmuje się on zarówno łagodnymi postaciami nowotworów np. brodawczakami, czy gruczolakami pęcherzyka żółciowego, jak również rakiem pęcherzyka żółciowego, rakiem dróg żółciowych, czy np. rakiem gruczołowym wywodzącym się z hepatocytów.

Choć największą rolę w diagnostyce i leczeniu tego typu nowotworów mają najpierw radiolodzy, a potem onkolodzy-chirurdzy, to jednak hepatolog powinien być obecny przez cały proces leczenia.

Dominika Wilk