GERD - co tak naprawdę oznacza?

GERD to inaczej choroba refluksowa przełyku. Nazwa ta pochodzi od angielskiego skrótu gastro-esophageal reflux disease, dlatego brzmi obco. Ale tak naprawdę jest to często spotykana – bo dotycząca aż 10-20 proc. populacji – dolegliwość, kojarzona najczęściej ze zgagą.

Spis treści

1. Przyczyny GERD
2. Jakie są objawy GERD?
3. Czy GERD można leczyć?
4. Co robić, gdy leki na GERD nie pomagają? 

GERD to inaczej choroba refluksowa przełyku, potocznie nazywana refluksem lub zgagą.To dlatego, że najbardziej charakterystycznym objawem GERD jest właśnie cofanie się treści żołądkowej do przełyku. Jej kwaśny odczyn powoduje pieczenie i nieprzyjemne uczucie palenia nad mostkiem, czyli zgagę.

Chorobę refluksową podejrzewa się, gdy objawy te występują przynajmniej 2 razy w tygodniu. Aby potwierdzić diagnozę, lekarz może zlecić wykonanie pH-metrię przełyku. To 24-godzinne badanie mierzące stężenie kwaśnej treści w przełyku.

Przyczyny GERD

Choroba zwana GERD to dolegliwość układu pokarmowego, wywołana nieprawidłowym działaniem dolnego zwieracza przełyku. Najczęściej przyczyną takiej sytuacji jest jego nieprawidłowe kurczenie się lub niewydolność, które powodują, że po przejściu jedzenia do żołądka, zwieracz nie zamyka się zatrzymując pokarm, lecz otwiera, powodując jego cofanie się.

Inną przyczyną GERD może być ciąża. Przemieszczenie się narządów wewnętrznych z powodu powiększającej się macicy powoduje ucisk żołądka. Treść podnosi się do jego ujścia, a ponieważ hormony ciążowe rozluźniają mięśnie, także zwieracz przełyku, dochodzi do refluksu.

Mówiąc o przyczynach GERD nie można zapomnieć o stylu życia i nawykach żywieniowych. Badania pokazują, że niektóre potrawy i napoje sprzyjają powstawaniu refluksu i związanej z nim zgagi. Bardzo częstą przyczyną choroby refleksowej przełyku jest też palenie papierosów i otyłość spowodowana złą dietą i brakiem ruchu.

Jakie są objawy GERD?

Głównym objawem GERD jest zgaga. To palący ból lub uczucie pieczenia w przełyku, klatce piersiowej rozpoczynający się za mostkiem i przesuwający w górę do szyi i gardła. 

Zgaga pojawia się najczęściej zaraz po posiłku i może trwać kilka godzin. Pieczenie nasila się, gdy po obiedzie lub kolacji położymy się, ćwiczymy lub schylamy, czyli dodatkowo stymulujemy żołądek do uwolnienia treści albo przez grawitacje, albo przez ucisk zwiększający ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej.

Częstą dolegliwością towarzyszącą zgadze jest rzeczywiste cofanie się treści żołądkowej, która pozostawia kwaśny lub gorzki posmak w ustach. Mówimy wówczas o refluksie z ulewaniem, a niekiedy nawet o wymiotach. Często w takich sytuacjach pojawia się stan zapalny błony śluzowej przełyku - zwykle zlokalizowany jest on w okolicy styku przełyku z żołądkiem na skutek działania kwaśnych soków trawiennych, cofających się do przełyku.    

Do bardzo poważnych symptomów GERD, które wymagają natychmiastowego leczenia, nawet operacyjnego są trudności w połykaniu pokarmów, spowodowana tym utrata wagi czy krwawienie z górnego odcinka układu pokarmowego. 

Warto dodać, że objawem GERD, choć nie zawsze kojarzonym z tą choroba, może być również kaszel, chrypa, a także nawracające infekcje górnych dróg oddechowych – zapalenia krtani, zapalenia ucha środkowego. Przyczyną jest podrażnienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych przez kwaśną treść żołądkową.

Czy GERD można leczyć?

Najprostszym i najpopularniejszym sposobem na pozbycie się zgagi jest stosowanie leków zobojętniających kwas żołądkowy (m.in. związki magnezu i glinu, kwas alginowy, sukralfat, wodorowęglan sodu) czy środków blokujących jego produkcję (np. inhibitory pompy protonowej). Niektórzy pacjenci otrzymują zalecenie stosowania leków prokinetycznych, czyli przyspieszających przesuwanie się treści pokarmowej z żołądka dalej w kierunku jelit, co zmniejsza ryzyko cofania się jej do przełyku.  

Środkami, które sprawdzają się w leczeniu GERD, są również leki ziołowe, zawierające m.in. ślaz dziki, działający osłonowo na przewód pokarmowy, rumianek, imbir, melisę czy lukrecję. 

Jednak to wszystko to tylko leczenie objawowe. Aby pozbyć się źródła GERD, trzeba mienić styl życia i zmodyfikować dietę. Lekarze zalecają przede wszystkim unikanie obfitych posiłków, ograniczenie spożywania potraw i napojów, które sprzyjają zgadze, a więc tłuszczy, alkoholu, czekolady, kofeiny i kwaśnych owoców, np. cytrusów, które mogą podrażniać uszkodzoną błonę śluzową przełyku. Pacjenci z GERD powinni też jeść ostatnio posiłek przynajmniej na 2-3 godziny przed snem.

Konieczne jest też zmniejszenie wagi ciała, ponieważ otyłość zwiększa ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej, doprowadzając do wystąpienia refluksu. Badania wykazały, że zmniejszenie masy ciała średnio o ok. 13 kg w ciągu pół roku powoduje całkowite ustąpienie objawów choroby refluksowej przełyku u 65 proc. osób.

Co robić, gdy leki na GERD nie pomagają? 

Niekiedy zmiana stylu życia i leki nie wystarczą do usunięcia objawów GERD. Wówczas lekarz może zlecić leczenie operacyjne, które polega na przywróceniu funkcji antyrefluksowych zwieracza. Operacje tego typu przeprowadza się w Polsce bardzo często. Jedną z nich jest tzw. fundoplikacja sposobem Nissena. To zabieg laparoskopowy, który polega na usunięciu przepukliny rozworu przełykowego i wzmocnieniu działania dolnego zwieracza przełyku. W tym celu w czasie zabiegu lekarz „tworzy” wokół przełyku fałdę ze zszytej przedniej i tylnej ściany żołądka.

Inną metodą jest endoskopowy zabieg mający na celu wprowadzenie do przełyku substancji zwiększających objętość dolnego zwieracza, co również zapobiega refluksowi.

Czytaj: Nadkwasota: właściwa dieta podstawą leczenia przykrych dolegliwości

Odbijanie – stan chorobowy czy fizjologiczny odruch?

Skąd się biorą NADWAGA i OTYŁOŚĆ?

Małgorzata Wójcik