Eozynofilowe zapalenie przełyku: przyczyny, objawy, leczenie

Eozynofilowe zapalenie przełyku to przewlekła choroba przełyku, rozwijająca się na podłożu immunologicznym. Należy do tzw. eozynofilowych chorób przewodu pokarmowego, w których stwierdza się intensywne naciekanie eozynofilii (leukocytów kwasochłonnych) różnych warstw ściany przewodu pokarmowego, w tym wypadku przełyku. Ma postępujący charakter, nieleczona prowadzi do włóknienia i zwężeń przełyku, a w konsekwencji jego dysfunkcji.

Spis treści

1. Eozynofilowe zapalenie przełyku: objawy
2. Eozynofilowe zapalenie przełyku: diagnostyka
3. Eozynofilowe zapalenie przełyku: różnicowanie
4. Eozynofilowe zapalenie przełyku: leczenie

Eozynofilowe zapalenie przełyku występuje w każdym wieku, ale najczęściej jest rozpoznawane u osób w wieku 40-50 lat, znacznie częściej u mężczyzn. Pierwsze objawy pojawiają się już w dzieciństwie. U osób predysponowanych w wyniku zadziałania alergenu pokarmowego lub wziewnego dochodzi do rozwoju przewlekłej reakcji zapalnej, która doprowadza do włóknienia i zaburzeń motoryki przełyku. W patogenezie choroby biorą udział mechanizmy IgE-zależne i komórkowe oraz chemokina wydzielana przez eozynofile, tzw. eotaksyna 3. W obrazie mikroskopowym charakterystyczne jest występowanie nacieków leukocytów kwasochłonnych w nabłonku i pozostałych warstwach ściany przełyku, skupiska eozynofilów (mikroropnie), poszerzenie przestrzeni międzykomórkowych, przerost i wydłużenie brodawek warstwy podstawnej oraz włóknienie warstwy podstawnej błony śluzowej.

Eozynofilowe zapalenie przełyku: objawy

Objawy eozynofilowego zapalenia przełyku są nieswoiste i zależne od wieku chorego. U dzieci najczęściej dominują:

• bóle brzucha
• wymioty
• objawy choroby refluksowej przełyku
• niechęć do połykania pokarmów
• utrata łaknienia
• zahamowanie przyrostu masy ciała i wzrostu.

U młodzieży i osób dorosłych pojawia się:

• dysfagia
• ból zamostkowy
• nudności
• wymioty
• uwięźnięcia pokarmu.

Charakterystyczne jest unikania produktów sprawiających problem z połykaniem, popijanie pokarmów dużą ilością płynów i długi czas żucia. Dodatkowo u chorych często współwystępują choroby atopowe takie jak astma, alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry lub IgE-zależne alergie pokarmowe.

Eozynofilowe zapalenie przełyku: diagnostyka

W diagnostyce choroby główną rolę odgrywa badanie endoskopowe przełyku wraz z pobraniem wycinków z części proksymalnej i dystalnej jego błony śluzowej. Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu >15 eozynofilów w polu widzenia w bioptatach błony śluzowej przełyku przy powiększeniu 400x. Badanie endoskopowe uwidacznia pojedynczą lub liczne podłużne bruzdy, okrężne fałdy, grudki, rumień, białe naloty, brak rysunku naczyniowego, przekrwienie i obrzęk błony śluzowej oraz odcinkowe zwężenia przełyku, najczęściej w jego proksymalnym odcinku. W badaniu kontrastowym przełyku podobnie jak w endoskopii stwierdza się zwężenie światła przełyku, izolowane zwężenia przełyku oraz pojedyncze lub mnogie pierścienie.

W badaniach laboratoryjnych stwierdzić można eozynofilię krwi obwodowej, zwiększone całkowite stężenie IgE we krwi oraz IgE swoistych dla alergenów wziewnych i pokarmowych.

W 24-godzinnym monitorowaniu pH śródprzełykowego nie stwierdza się choroby refluksowej przełyku.Obecnie zaleca się empiryczne 6-8 tygodniowe leczenie inhibitorami pompy protonowej 2mg/kg/24h w dwóch dawkach (maksymalnie 40mg 2xdziennie) przed wykonaniem endoskopii przełyku i badania histologicznego bioptatu jego błony śluzowej. Celem tego działania jest wyeliminowanie choroby refluksowej przełyku jako przyczyny występujących u pacjenta objawów.

Eozynofilowe zapalenie przełyku: różnicowanie

W diagnostyce różnicowej uwzględniana jest:

• choroba refluksowa przełyku
• drożdżakowe zapalenie przełyku
• wirusowe zapalenie przełyku
• bakteryjne zapalenie przełyku
• eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit
• alergię na pokarm lub leki
• celiakia
• choroba Leśniowskiego i Crohna
• choroby układowe tkanki łącznej
• zespół hipereozynofilowy
• zespół Churga-Strauss
• choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi
• pęcherzyca

Eozynofilowe zapalenie przełyku: leczenie

Leczenie opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety i farmakoterapii. Zalecana jest dieta elementarna przez okres 4 tygodni, która powoduje ustąpienie dolegliwości i zmian zapalnych. W zaleceniach żywieniowych zwraca się uwagę na próbę identyfikacji i unikania pokarmów wywołujących objawy choroby. Wykazano, że eliminacja z diety najczęściej uczulających pokarmów, takich jak mleko krowie, jajka, pszenica, orzeszki ziemne i owoce morza przynosi poprawę kliniczną i histologiczną u ponad 70% dzieci – u dorosłych odsetek ten jest nieco niższy.

W farmakoterapii zastosowanie mają glikokortykosteroidy podawane miejscowo lub ogólnoustrojowo. Glikokortykosteroidy o działaniu miejscowym są lekami pierwszego wyboru – stosuje się doustnie preparaty wziewne, najczęściej budezonid (2mg/d) lub flutykazon (880-1760mikrogram 2xdz.). Stosowanie glikokortykosteroidów ogólnoustrojowych jest ograniczone do chorych, którzy wymagają szybkiego uzyskania poprawy klinicznej ze względu na ciężki przebieg choroby lub gdy nie uzyskano odpowiedzi na inne leczenie. W tym celu wykorzystuje się prednizon w dawce 1-2 mg/kg/d.

Leczenie endoskopowe zarezerwowane jest dla chorych ze zwężeniem przełyku zaburzającym połykanie oraz gdy nie ma poprawy po standardowo zastosowanym leczeniu. Ze względu na wysokie ryzyko perforacji przełyku, endoskopowe rozszerzanie jego zwężeń powinno być wykonywane z najwyższą ostrożnością.