Choroba wrzodowa: jak uniknąć wrzodów żołądka?

Wrzody żołądka najczęściej mają osoby żyjące w stresie, jedzące w pośpiechu, pijące kawę, palące papierosy, nie umiejące odpoczywać... Przeczytaj, jak możesz uniknąć tej przysparzającej cierpień choroby wrzodowej.

Spis treści

1. Objawy choroby wrzodowej
2. Stres i złe jedzenie odpowiedzialne za chorobę wrzodową
3. Choroba wrzodowa - przyczyny powstawania
4. Leczenie choroby wrzodowej
5. Program ochrony dla żołądka

Choroba wrzodowa może początkowo dawać objawy, które łatwo pomylić z niestrawnością czy wytłumaczyć przejedzeniem bądź stresem lub nerwicą. Trzeba zdawać sobie z tego sprawę, bo na tym etapie można jeszcze nie dopuścić do utworzenia się wrzodu żołądka lub dwunastnicy. Czasem wystarczy wprowadzić pewne zmiany w stylu życia, innym razem należy też zażywać leki. Jeśli się tego w porę nie zrobi, może dojść do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka, powstania nadżerki (zmiana tylko w obrębie śluzówki, bardziej powierzchowna niż wrzód). Wreszcie rozwinie się choroba wrzodowa, która znacznie pogarsza jakość życia, prowadzi do poważnych powikłań (np. krwawienie z przewodu pokarmowego) i zwiększa ryzyko raka żołądka. Wrzody często mają osoby młode i w średnim wieku, zapracowane i znerwicowane, ale przytrafiają się także nastolatkom.

Objawy choroby wrzodowej

Najczęstsze objawy choroby wrzodowej:

• dyskomfort lub ból w górnej części brzucha występujący 1–3 godziny po posiłku i zmniejszający się po jedzeniu;
• ból budzący nad ranem lub pojawiający się rano (na czczo);
• uczucie pełności po posiłku;
• chudnięcie.

• Jeśli zaobserwujesz je u siebie, niezwłocznie udaj się do lekarza. Wrzody trzeba leczyć, żeby nie dopuścić do powikłań.

Stres i złe jedzenie odpowiedzialne za chorobę wrzodową

Wysoki poziom adrenaliny powoduje napięcie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, utrudniając dopływ krwi i upośledzając regenerację nabłonka. W efekcie zwiększa się podatność śluzówki na działanie kwasu solnego. Ponadto stres prowokuje organizm do wydzielania większej porcji kwasu solnego, a jego nadmiar szkodzi śluzówce. Wszystko to prowadzi do osłabienia odporności nabłonka i zapalenia błony śluzowej, co  sprzyja powstaniu nadżerki i wrzodu. Mówi się o wrzodach stresowych, które pod wpływem silnego napięcia mogą pojawić się z dnia na dzień. Sprzymierzeńcem wrzodów jest jedzenie produktów wysokoprzetworzonych, potraw tłustych i smażonych, nadużywanie kawy i alkoholu, soli, ostrych przypraw, unikanie warzyw i owoców. Kolejna przyczyna to zarzucanie żółci do żołądka. Normalnie znajduje się ona tylko w dwunastnicy. Gdy układ pokarmowy szwankuje, cofa się do żołądka i uszkadza śluzówkę.

Choroba wrzodowa - przyczyny powstawania

Za chorobę wrzodową odpowiada głównie Helicobacter pylori. Bakterią tą jest zakażonych ponad połowa osób na świecie i aż 80 proc. dorosłych Polaków. Można się zarazić drogą pokarmową, np. przez:wodę, żywność, sprzęt medyczny, nawet pocałunek (prawdopodobnie bakteria przenosi się za pośrednictwem ludzkich wydzielin, np. śliny).

Do zakażenia dochodzi zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie poprzez wkładane do buzi zabawki. W krajach o niskim stanie higieny zakażone jest blisko 100 proc. populacji. Ryzyko przenoszenia bakterii wśród dorosłych jest niewielkie.

Większość nosicieli bakterii nie odczuwa żadnych dolegliwości, więc o bakterii dowiaduje się przez przypadek. Można bowiem być jej nosicielem i nigdy nie mieć wrzodów. Jednak u ok. 10 proc. rozwija się choroba wrzodowa. Dlaczego jedni chorują, a inni nie, dokładnie nie wiadomo. Mówi się o skłonności dziedzicznej – u 50 proc. wrzody występują rodzinnie. Większą podatność mają osoby z grupą krwi 0 (30–40 proc.).Chorobie wrzodowej sprzyja niezdrowy tryb życia. Tu pierwsze miejsce zajmuje palenie papierosów – składniki dymu niszczą błonę śluzową – naturalną barierę ochronną żołądka. Można zafundować sobie wrzód, zażywając w nadmiarze leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (NLPZ), również te, które kupujemy bez recepty, nawet aspiryny – wszystkie uszkadzają śluzówkę. Preparaty stosowane w leczeniu choroby reumatycznej też robią w żołądku spustoszenie.

Leczenie choroby wrzodowej

Ogólnie dostępne preparaty na niestrawność i zgagę (osłaniające błonę śluzową przełyku i żołądka, zobojętniające nadmiar kwasu w żołądku czy hamujące jego wytwarzanie) co prawda łagodzą dolegliwości, ale nie leczą i zaciemniają obraz choroby. Można je stosować tylko doraźnie. Jeśli masz problemy, skonsultuj się z lekarzem pierwszego kontaktu, żeby stwierdził, co właściwie ci dolega (w razie potrzeby skieruje do gastrologa).Podstawowym badaniem diagnostycznym jest gastroskopia (pozwala ocenić stan błony śluzowej i pobrać wycinki ze zmienionego chorobowo miejsca do badania histopatologicznego, zwykle jednocześnie wykonuje się również test na obecność Helicobacter pylori). Badanie krwi wykrywające bakterię można zrobić w laboratorium analitycznym lub samemu, korzystając z zestawu dostępnego w aptece (wiarygodność takich testów jest jednak mniejsza niż 50 proc.). Ze względu na to, że obecność bakterii nie zawsze oznacza chorobę, ostateczne rozpoznanie należy do lekarza. W zależności od diagnozy zastosuje odpowiednie leczenie. W przypadku choroby wrzodowej poza zmianą stylu życia trzeba zażywać odpowiednio dobrane antybiotyki i lek, który znacznie zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego (bloker pompy protonowej).

Program ochrony dla żołądka

Zapanuj nad stresem. Jeśli stres będzie się kumulował, wcześniej czy później odbije się to na pracy przewodu pokarmowego. Nie duś w sobie złych emocji, rozmawiaj o problemach z bliskimi. Staraj się 2 razy w roku wyjechać na urlop. Nie żałuj sobie aktywności fizycznej na świeżym powietrzu – dotlenisz organizm, usprawnisz pracę przewodu pokarmowego i odprężysz się. Zrezygnuj z palenia papierosów.

Uważaj na to, co jesz i pijesz. Ogranicz potrawy ciężko strawne, tłuste i smażone (zwiększają kwaśność soku żołądkowego i długo zalegają w żołądku). Podczas smażenia powstają substancje drażniące śluzówkę. Unikaj produktów przetworzonych – dużo w nich składników chemicznych, które nie są dla żołądka obojętne. Na czarnej liście jest kawa, mocna herbata, słodycze, alkohol i napoje gazowane – wzmagają wydzielanie kwasu solnego. Z umiarem używaj soli i ostrych przypraw. Jedz jak najwięcej warzyw i owoców – zawarte w nich antyoksydanty zmniejszają ryzyko zakażenia Helicobacter pylori i chronią śluzówkę. Pij dużo wody – poprawia trawienie i oczyszcza. Jedz regularnie i powoli. Najlepiej 4–5 razy dziennie małe porcje. Zarówno nieregularne jedzenie, jak i przejadanie się zaburzają trawienie. Połykanie w biegu kanapki lub rozmyślanie nad talerzem o problemach zaburza wydzielanie enzymów trawiennych i zakłóca pracę mięśni żołądka i jelit. Produkowana wtedy nadmierna ilość kwasu solnego drażni błonę śluzową przełyku i żołądka. Nie objadaj się przed snem. Przewód pokarmowy musi w nocy odpocząć. Nie nadużywaj leków. Zanim sięgniesz po lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, dokładnie przeczytaj ulotkę. Z niej dowiesz się, kiedy i jak go zażywać oraz jakie są przeciwwskazania. Nie przekraczaj zalecanej dawki. Po zażyciu podwójnej porcji skuteczność większości tych leków nie rośnie. Nie łącz ze sobą różnych NLPZ, bo skumulujesz działania uboczne. Nie bierz na własną rękę antybiotyków – zaburzają florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Na czas kuracji lekarz przepisze preparat osłaniający śluzówkę żołądka.Doceń zioła. Problemom z przewodem pokarmowym zapobiega rumianek, koperek, melisa. Działają uspokajająco, przeciwzapalnie, rozkurczowo, łagodzą podrażnienia. Mięty powinny unikać osoby, które mają skłonność do nadkwasoty, gdyż zwiększa dolegliwość. Wypij szklankę odwaru z siemienia lnianego, zjedz kilka migdałów – mają odczyn zasadowy, więc neutralizują kwas solny w żołądku. Podrażnienie śluzówki przełyku złagodzi sok z aloesu.