Bakteryjne zapalenie jelita grubego. Co je powoduje? Jak je leczyć?

Weryfikacja

Autor: Dominika Wilk

Biegunka z towarzyszącą gorączką, bóle brzucha, stolce z domieszką krwi – to klasyczne objawy zakażenia bakteryjnego jelita grubego. Jego przebieg jest dość intensywny, a powikłania mogą być ciężkie. W większości przypadków konieczne jest podawanie leków i wnikliwa obserwacja pacjenta.

Spis treści

1. Zakażenia bakteryjne jelita grubego – co je powoduje?

Zakażenia bakteryjne jelita grubego – co je powoduje?

Zakażenie bakteryjne może przytrafić się każdemu, kto skontaktuje się z zainfekowaną osobą, zje skażony pokarm lub wypije zatrutą patogenem wodą. Nosicielem bakterii mogą być też zwierzęta. Za główną przyczynę infekcji o podłożu bakteryjnym uważa się bakterie z rodzaju Shigella, Clostridium difficile oraz szczepy E. coli.

Szigeloza

Jedną z przyczyn zakażenia jelita grubego jest atak bakterii z rodzaju Shigella. Należą one do bakterii gram-ujemnych, które produkują niebezpieczne dla człowieka toksyny. Wśród bakterii Shigella wyróżnia się 4 serogrupy z wieloma serotypami, a mianowicie: A (obejmującą 12 serotypów), B (6 serotypów), C (18 serotypów), D (1 serotyp).

Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną, głównie przez zanieczyszczony pokarm czy wodę, czy bezpośredni kontakt człowieka z człowiekiem. Ze względu na to, że Shigella jest bardzo zakaźna i rozprzestrzenia się szybko, często jest przyczyną zakażeń zbiorowych. Kiedy więc na koloniach, spotkaniach rodzinnych dochodzi do zbiorowego zakażenia, śmiało można podejrzewać infekcję tą bakterią.

Głównymi objawami zakażenia Shigellą są: gorączka, bóle brzucha oraz wodnista biegunka, która później zamienia się w krwiste stolce z domieszką śluzu. Do tego dochodzą kurczowe bóle brzucha oraz bolesne parcia na stolec. Zakażenie Shigellą może trwać 1 dzień, tydzień lub przeciągnąć się na cały miesiąc. Wszystko zależy od tego, w jakiej kondycji znajduje się zaatakowany organizm, czy infekcja dotknęła dziecko, osobę starszą, czy przewlekle chorego człowieka.

Podstawowym celem leczenia zakażenia bakterią Shigella jest nie dopuszczenie do odwodnienia. W trakcie zakażenia należy więc dużo pić, stosować leki przeciwbiegunkowe, a także – jeśli choroba przyjmie postać ciężkich biegunek: przyjmować przepisane przez lekarza antybiotyki. Zwykle cyprofloksacynę, kotrimoksazol, norfloksacynę, ampicylinę.

Należy je przyjmować do końca i zgodnie z zaleceniami lekarza, a nie kończyć kurację przed czasem, bo nie wyleczenie Shigelli przy jej ciężkiej postaci może skutkować: sepsą, zapaleniem cewki moczowej, toksycznym rozdęciem okrężnicy lub perforacją jelita grubego. Oprócz tego może dojść do rozwinięcia zespołu hemolityczno-mocznicowego.

Escherichia coli

Escherichia coli to Gram-ujemna, tlenowa bakteria, która występuje w naturalnej florze jelit. Jej wyhodowanie w trakcie diagnostyki kału nie stanowi problemu, jednakże bardzo istotne jest, aby personel odpowiednio odróżnił naturalne szczepy od chorobotwórczych. Te ostatnie wytwarzają specjalne toksyny, które są niekorzystne dla człowieka.

Do chorobotwórczych szczepów, które są przyczyną przewlekłych biegunek, należą przede wszystkim:

• Enterotoksyczne szczepy E. Coli (ETEC)
• Enteroagregacyjne szczepy E. Coli (EAEC lub EAggEC)
• Enteropatogenne szczepy E. coli (EPEC)
• Enterokrwotoczne szczepy E. coli (EHEC)
• Enteroinwazyjne szczepy E. coli (EIEC)

Enterotoksyczne szczepy E. Coli (ETEC) są powodem biegunek podróżnych u turystów spędzających wakacje w krajach tropikalnych. Kolonizują jelita i wydzielają dwa rodzaje endotoksyn, które powodują: bóle brzucha o charakterze kurczowym, gorączkę oraz strzelające stolce. Symptomy zwykle ustępują samoistnie po kilku dniach. Głównym źródłem zakażenia są: woda, sałatki i pozostałe skażone przez nie jedzenie.

Enteroagregacyjne szczepy E. Coli (EAEC) są powodem dłużej trwających biegunek. Takich, które trwają od 2 tygodni do nawet kilku miesięcy. Zazwyczaj ich ofiarami są niemowlęta i małe dzieci. Dla biegunek wywołanych przez ten patogen charakterystyczna jest obecność dużej ilości śluzu w stolcu lub krwi.

Enteropatogenne szczepy E. coli (EPEC) powodują biegunkę u niemowląt. Przy tego typu zakażeniu może występować gorączka, jak również stolce z domieszką krwi. Dzieci mają też kurczowe bóle brzucha. Powikłaniem po zakażeniu mogą być: łagodne zapalenie jelita, zespół hemolityczno-mocznicowy, zakrzepowa plamica małopłytkowa lub krwotoczne zapalenie jelita grubego, które może nawet zagrażać życiu.

Enterokrwotoczne szczepy E. coli (EHEC) powodują objawy po spożyciu skażonego surowego mleka, sałatki, wody, majonezu lub mięsa wołowego. Można się tez nimi zarazić przez kontakt z chorym zwierzęciem lub zakażonym człowiekiem. Po zasiedleniu jelit dają objawy w postaci biegunki, gdzie stolec ma domieszkę krwi. Do tego dochodzą bóle brzucha i ewentualna gorączka. Podczas zakażenia dochodzi albo do łagodnego zapalenia jelita lub silnej infekcji jelita grubego z krwotoczną biegunką. W drugim przypadku jest to stan zagrażający życiu.

Leczenie zakażenia Escherichia coli zależy od wyhodowanego szczepu. Zwykle jednak ma charakter objawowy, polega na uzupełnianiu elektrolitów w celu zabezpieczenia przed odwodnieniem organizmu. Przy EHEC nie podaje się antybiotyków, gdyż mogą one tylko zwiększać ilość wydzielanych przez bakterie toksyn. Z kolei przy zainfekowaniu EAEC wskazane jest podanie chinolonów, kwasu nalidyksowego lub cefuroksymu.

Clostridium difficile

Clostridium difficile to beztlenowe bakterie Gram-dodatnie, które wydzielają szkodliwe dla człowieka toksyny A I B, jak również spory, które ze względu na oporność na temperaturę i stosowane środki czystości, są najczęstszym źródłem zakażenia.

Najczęściej patogenami tymi zarażamy się w szpitalach, gdzie ze względu na dużą ilość zażywanych przez pacjentów antybiotyków i wyjałowienia mikrobioty jelit, dochodzi do szybkiego zasiedlenia jelit przez C. difficile. Chorzy zakażają się wzajemnie poprzez pozostawiane przez siebie spory, które wydalają z siebie osoby zakażone. Znajdują się one nie tylko na toaletach, ale również pościeli i innych urządzeniach sanitarnych. W ich zwalczaniu nie pomagają żadne środki odkażające.

Typowymi objawami zakażenia jest wodnista biegunka, skurcze mięśni brzucha. Biegunka ta ma długotrwały charakter, w związku z tym dochodzi do stopniowego wycieńczenia organizmu.

Leczenie Clostridium difficile zależy od tego, czy mamy do czynienia z pierwszym rzutem, czy nawrotami. W pierwszym rzucie u pacjentów stosuje się wankomycynę i metronidazol, w drugim np. ryfaksyminę. Istotną częścią leczenia jest stabilizacja mikrobiomu, która może zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby. W ciężkich przypadkach, kiedy żadne leki nie działają, u chorych stosuje się przeszczep kału.

Dominika Wilk