Bakterie wywołujące zatrucia pokarmowe - jak ich uniknąć

Zatrucie pokarmowe, szczególnie latem, może dotknąć każdego. Jeżeli nie chcesz, by dopadła cię biegunka, ból brzucha, wymioty i nudności zwracaj uwagę na to, co jesz. Salmonella, gronkowiec, pałeczki jadu kiełbasianego, bakteria E. coli, yersinia czy listeria lubią ciepło i słońce i chętnie namnażają się w źle przechowywanej żywności.

Spis treści

1. Zatrucie salmonellą
2. Zatrucie gronkowcem
3. Zatrucie jadem kiełbasianym
4. Zatrucia pokarmowe: Escherichia z mięsa
5. Zatrucia pokarmowe: Yersinia z wody
6. Zatrucia pokarmowe: Listeria z lodówki

O zatrucie pokarmowe nie jest trudno. Pałaszując np. lekko rozmrożone lody, przy okazji zjadamy często też bakteryjną wkładkę. Gdy dotrze ona do żołądka, kwas solny (składnik soku żołądkowego) zwykle skutecznie się z nią rozprawia. Ale nie zawsze. Jeśli bakteryjny desant jest zbyt duży, o zatrucie pokarmowe nie jest trudno. Latem przyczyną zatruć pokarmowych najczęściej są salmonella, gronkowiec, pałeczki jadu kiełbasianego, bakteria E. coli, yersinia i listeria.

Zatrucie salmonellą

Salmonella (Salmonella enterica, pałeczki paraduru) upodobała sobie produkty pochodzenia zwierzęcego: jaja, mięso, mleko i jego przetwory. Salmonellę mogą też przenosić z produktu na produkt gryzonie i muchy - jeśli więc nie zabezpieczymy przed nimi żywności, zwiększymy ryzyko zakażenia się. Już po 8 godzinach od zjedzenia skażonego salmonellą posiłku możesz odczuwać ból brzucha i ból głowy, wymioty, podwyższoną temperaturę. Męczyć cię może także biegunka.

Gdy się zatrujesz: zwykle wystarcza kilkudniowa dieta, zażycie węgla leczniczego (10-12 tabletek rozpuszczonych w 1/2 szklanki przegotowanej ciepłej wody, a potem aż do ustąpienia objawów 6 rozpuszczonych tabletek co 4 godziny) lub Smecty (1-2 saszetki rozpuszczone w wodzie 3 razy dziennie). Jeśli objawy nie ustępują przez 2-3 dni, lekarz może zalecić antybiotyk.

Jak się chronić?

• surowe mięso, drób, ryby i jaja przechowuj w lodówce z dala od produktów gotowych do spożycia;
• nie jedz lodów czy kremu, które nie były dobrze schłodzone, a szczególnie produktów rozmrożonych i ponownie zamrożonych;
• skorupki jaj przed włożeniem do lodówki parz wrzątkiem przez ok. 10 sekund;
• zapomnij o tatarze - surowe mięso i jajko to podwójne niebezpieczeństwo;
• nie jedz potraw niedopieczonych, niedogotowanych;
• nie kupuj mięsa niewiadomego pochodzenia.

Czytaj też: Czy wiesz, że makaron może być śmiertelnie niebezpieczny? Zobacz dlaczego

Zatrucie gronkowcem

Trudno znaleźć miejsce, gdzie gronkowiec się nie nie znajdzie. Te wszędobylskie bakterie nie są jednak dla nas zbyt szkodliwe, dopóki nie trafią na odpowiednie warunki i nie zaczną wydzielać trującej enterotoksyny. Choć  ulubionym podłożem gronkowców są węglowodany (ciastka, lody, kremy, galaretki owocowe), nie stronią też od mięsa lub ryb. Objawy zatrucia gronkowcem - silny ból brzucha, wymioty, czasem biegunka, gorączka, dreszcze - pojawiają się szybko, do 6 godzin po zjedzeniu produktu skażonego gronkowcem.

Gdy się zatrujesz: zwykle wystarcza zażycie środków przeciwbólowych, rozkurczowych i przeciwbiegunkowych (np. węgiel leczniczy, Smecta, Stoperan). Warto przestrzegać diety i sporo pić (nic słodkiego!). Gdy to nie pomoże w ciągu 2-3 dni, lekarz może zalecić antybiotyk.

Jak się chronić?

• powąchaj danie, nim je zjesz. Zakażone produkty często podejrzanie pachną. Nie jadaj smażonych ryb lub mięsa z grilla, które są zbyt obficie posypane przyprawami. W ten sposób nieuczciwi sprzedawcy często kamuflują nieświeżość produktów spożywczych;
• jeśli ktoś z bliskich jest zakażony gronkowcem, zachowaj w czasie spotkań maksymalną ostrożność.

Zatrucie jadem kiełbasianym

Jad kiełbasiany to niebezpieczna toksyna produkowana przez laseczki Clostridium Botulinum. Bytują one w ziemi, źle przygotowanych i przechowywanych konserwach mięsnych, rybnych lub warzywnych. Zazwyczaj do zakażenia jadem kiełbasianym dochodzi  po zjedzeniu skażonej konserwy (również jarzynowej) oraz mięsa wędzonego i peklowanego. Objawy zatrucia dotyczą głównie układu nerwowego: po 18 godzinach pojawiają się zawroty głowy, podwójne widzenie, opadanie powiek, trudności w mówieniu, ślinotok. Wymiotom towarzyszy silny ból brzucha.

Gdy się zatrujesz: jak najszybciej zgłoś się do lekarza, by podał antybotulinową surowicę. Jeśli pomoc nie nadejdzie na czas, może nastąpić zgon.

Jak się chronić?

• sprawdzaj termin przydatności konserw do spożycia i przechowuj je zgodnie z zaleceniami producenta. Wyrzucaj te z wybrzuszonymi wieczkami i te, które syczą w trakcie otwierania;
• wąchaj potrawy - skażone jadem często pachną zjełczałym tłuszczem;
• przygotowując przetwory, zachowaj idealną czystość i wszystko pasteryzuj;

Zatrucia pokarmowe: Escherichia z mięsa

Bakteria Escherichia coli (bakteria E. coli) lubi niedogotowane oraz niedopieczone mięso. Ponieważ jednak przenoszą ją muchy i gryzonie, prawie nie ma produktu spożywczego, którego nie może zasiedlić. Po kilkunastu godzinach od zjedzenia zakażonego dania możemy mieć biegunkę, czasem wymioty. Może im towarzyszyć dotkliwy ból głowy, a nawet zatrzymanie moczu.

Gdy się zatrujesz: najlepiej zmusić się do wymiotów, a potem zażyć węgiel leczniczy lub smectę. Musimy też pić dużo ciepłych płynów, np. lekko osolonej przegotowanej wody. Jeśli objawy nie ustąpią w ciągu 2-3 dni, trzeba pójść do lekarza, który zwykle zleca antybiotyk.

Jak się chronić?

• nie jedz niedogotowanego i niedopieczonego mięsa
• owoce i warzywa myj i obieraj cienko ze skórki
• zabezpieczaj żywność przed muchami i gryzoniami
• zawsze myj ręce przed jedzeniem i po nim
• nie jadaj w przydrożnych grillach

Zatrucia pokarmowe: Yersinia z wody

Ta bakteria zasiedla produkty pochodzenia zwierzęcego (np. mięso, mleko), ale lubi też pływać w studziennej wodzie. Wystarczy, że wypijemy kubek wody prosto ze studni i... zakażenie gotowe. Szybko rośnie temperatura, pojawia się prawostronny ból brzucha (jak przy ataku wyrostka robaczkowego) i biegunka (bywa z domieszką krwi). Czasem zatruciu towarzyszy zapalenie stawów i drobna wysypka na nogach.

Gdy się zatrujesz: najlepiej szybko zgłosić się do lekarza, który zleci antybiotyk. Jeśli nie jest to możliwe, możemy zażyć środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (np. ibuprom, pyralginum), przeciwbiegunkowe (np. węgiel medyczny, smecta) i przejść na dietę (ryż na wodzie, sucharki, tarte jabłko, kakao na wodzie).

Jak się chronić?

• nie pij nieprzegotowanej wody, a także mleka prosto od krowy
• nie korzystaj z płytkich studni
• zachowaj higienę podczas przygotowywania posiłków
• myj ręce przed jedzeniem i po nim
• produkty spożywcze przechowuj w lodówce

Zatrucia pokarmowe: Listeria z lodówki

Listeria monocytogenes nic nie robi sobie z niskich temperatur, dlatego często zasiedla produkty w naszych lodówkach. Lubi mleko, sery, lody, warzywa, kiełbasę, drób, mięso i ryby. Objawy zakażenia tym drobnoustrojem do złudzenia przypominają grypę: gorączka, bóle stawów i mięśni, kaszel. Dolegliwości pojawiają się od 4 godzin do kilku dni po zjedzeniu zakażonego produktu. Zatrucie jest niebezpieczne zwłaszcza dla kobiet w ciąży - może dojść do uszkodzenia płodu.

Gdy się zatrujesz: trzeba przejść na dietę i dużo pić. Jeśli objawy nie ustępują przez 2-3 dni, należy zgłosić się do lekarza, który zazwyczaj ordynuje antybiotyk.

Jak się chronić?

• myj lodówkę raz w tygodniu (i za każdym razem, gdy coś się np. rozleje)
• wszystkie produkty wkładane do lodówki segreguj i umieszczaj w osobnych pojemnikach
• nie pij surowego mleka i nie jedz surowego, niedogotowanego czy niedopieczonego mięsa i ryb
• nie jedz "podejrzanych" lodów
• chrup warzywa umyte i cienko obrane ze skórki

miesięcznik "Zdrowie"