Leki przeciwbólowe pod lupą - co robić, by nie zaszkodziły

Łykając leki przeciwbólowe, chcemy tylko jednego: żeby przestało boleć. I choć wiemy, że tabletki te nie są obojętne dla zdrowia, nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo mogą nam zaszkodzić. Zwłaszcza gdy używamy ich często.

Spis treści

1. Leki przeciwbólowe - kilka ważnych zastrzeżeń
2. Uważaj na leki przeciwbólowe, gdy prowadzisz
3. Co robić, by leki przeciwbólowe nie zaszkodziły
4. Bezpieczne plastry
5. Trzeba uważać na dzieci
6. Co mówią liczby

Nie chodzi o to, by dzielnie znosić cierpienie. Wręcz przeciwnie! Gdy boli, należy złagodzić dolegliwości właściwym specyfikiem. Ale trzeba też sobie zdawać sprawę z zagrożeń. Jest to szczególnie ważne teraz, gdy leki przeciwbólowe można kupić bez recepty nie tylko w aptece, ale także w supermarketach i na stacjach benzynowych. A do tego co kilkanaście minut pojawia się w telewizji reklama zachęcająca do kupienia nowego, cudownego specyfiku.

Leki przeciwbólowe - kilka ważnych zastrzeżeń

Sięgając po tabletki przeciwbólowe, powinniśmy kierować się rozsądkiem. Oto jaki - poza zniesieniem bólu - mogą mieć wpływ na nasz organizm:

• Po pierwsze: Ból bywa sygnałem, że w organizmie toczy się jakiś proces chorobowy. Częste przyjmowanie takich leków może maskować prawdziwe dolegliwości i sprawić, że przeoczymy objawy poważnego schorzenia, które wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.
• Po drugie: Łykając z nawyku tabletki przeciwbólowe, zapominamy, że są one (tak jak np. antybiotyki) lekami i zawarte w nich substancje, jeśli są przyjmowane w nadmiarze, zatruwają organizm.
• Po trzecie: Większość środków przeciwbólowych dostępnych bez recepty silnie oddziałuje na śluzówkę i może spowodować poważne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
• Po czwarte: Wiele preparatów przeciwbólowych zawiera te same substancje czynne, np. paracetamol jest głównym składnikiem m.in. Apapu, Paracetamolu, Coldrexu. Przyjmowanie jednego środka pomaga zwalczyć ból. Ale już połączenie go z drugim, który ma tę samą substancję czynną, może być dla nas niebezpieczne, nawet wywołać zatrucie.
• Po piąte: Nie wszystkie leki przeciwbólowe są bezpieczne. Niektóre z nich mogą przy długim stosowaniu prowadzić do niewydolności nerek i do anemii oraz przyspieszyć rozwój choroby nowotworowej. Dowiedziono też, że tabletki zawierające matamizol mogą uszkodzić szpik kostny. Bez wyraźnych wskazań lekarskich nie należy brać leków przeciwbólowych zawierających aminofenazol oraz propyfenazon. Lekarze przestrzegają przed tabletkami z fenacytyną, które niekorzystnie wpływa na nerki i może uzależniać.
• Po szóste: Nadmiar leków przeciwbólowych wpływa na wyniki badań laboratoryjnych i daje nieprawidłowy obraz stanu zdrowia. Między innymi zmienia się barwa moczu, zawyża poziom amoniaku, glukozy i zaniża potasu. Testy ciążowe wykonane po zażyciu leków przeciwbólowych są niemiarodajne.

Uważaj na leki przeciwbólowe, gdy prowadzisz

Zbyt częste przyjmowanie leków przeciwbólowych może znacznie obniżać sprawność psychoruchową. Szczególnie niebezpieczne są te zawierające, nawet w niewielkich ilościach, narkotyki (np. Metadon, Dolargan). Podobnie działają środki znieczulające stosowane powszechnie w stomatologii podczas leczenia lub usuwania zębów. Po ich użyciu nie należy siadać za kółko przez co najmniej dwie godziny. Oszołomienie i zawroty głowy mogą się pojawić także po Tramalu - leku stosowanym dość często przy bólach pourazowych, np. przy złamaniach.

Dostępne bez recepty środki przeciwbólowe zawierające kwas acetylosalicylowy czy paracetamol w niewielkim stopniu wpływają na osłabienie reakcji kierowcy. Warto jednak pamiętać, że kofeina zawarta w kawie oraz coca-coli nasila działanie środków przeciwbólowych, a kilka przyjętych na raz tabletek z "krzyżykiem" wydłuża reakcję kierowcy o kilkadziesiąt sekund. To wystarczy, by spowodować poważny wypadek.

Przeczytaj też: Jakie są skutki uboczne po zażyciu paracetamolu? Sprawdź!

Co robić, by leki przeciwbólowe nie zaszkodziły

Wybierając środek przeciwbólowy, uważnie czytajmy ulotkę, szczególnie punkty dotyczące składu, przeciwwskazań i sposobu dawkowania. Zdecydujmy się na jeden środek i nie łączmy go z innymi podobnie działającymi.

Aby uniknąć podrażnienia żołądka, wybierajmy tabletki w specjalnych osłonkach i przyjmujmy je po jedzeniu. Pamiętajmy też, że substancje czynne zawarte w lekach wchodzą w interakcje z jedzeniem. Leki przeciwbólowe nie znoszą towarzystwa chleba razowego, kasz i otrębów, czyli produktów zawierających błonnik. Jeżeli jest go dużo w diecie, organizm nie wchłonie substancji uśmierzających ból i kuracja nie pomoże.

Tylko dawka odróżnia lek od trucizny. Zaszkodzić zdrowiu może nawet witamina C, jeżeli będziemy ją przyjmować bez umiaru.

Leków przeciwbólowych nie wolno łączyć z alkoholem - to miewa zgubny wpływ na wątrobę Nie należy też popijać ich sokami owocowymi, zwłaszcza zawierającymi silne kwasy, np. pomarańczowym lub grejpfrutowym. Nie połykajmy kolejnej tabletki po 20 minutach, gdy pierwsza nie pomogła. Nie wolno przekraczać dziennej dawki specyfiku określonej przez producenta. I najważniejsze: leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty nie należy przyjmować dłużej niż przez 3 dni. Jeżeli dolegliwości nie ustąpią, trzeba iść do lekarza, by orzekł, czy nie chorujemy na coś poważnego.

Przeczytaj też: Porównanie leków przeciwbólowych: paracetamol, ibuprofen i aspiryna - jak działają i jakie są ich skutki uboczne?

Bezpieczne plastry

Coraz częściej przy silnych lub przewlekłych dolegliwościach bólowych stosuje się leki przeciwbólowe w plastrach. Zasada ich działania jest bardzo prosta i jednocześnie genialna. Substancja czynna, czyli zwalczająca ból, wchłania się stopniowo przez skórę i tak trafia do krwiobiegu. Komórki skóry chronią organizm przed przedostaniem się zbyt dużej ilości substancji czynnej na raz. Plaster działa przez trzy dni, a zawarty w nim lek nie obciąża przewodu pokarmowego i nie powoduje zaparć. Niemniej znajduje się w organizmie i dlatego tak jak przy innych środkach przeciwbólowych, lepiej zachować ostrożność.

Przeczytaj też: Dlaczego odpowiednie dawkowanie leków jest takie ważne?

Trzeba uważać na dzieci

U dzieci niedożywionych wchłanianie leków przeciwbólowych przebiega prawidłowo. Jednak czas utrzymywania się leku w surowicy krwi (fachowo rzecz ujmując - półtrwania) jest wydłużony. Dlatego podając leki przeciwbólowe, należy zachować szczególną ostrożność i wydłużyć czas między podawaniem kolejnej dawki leku. Dzieci cierpiących z bólu nie powinniśmy leczyć na własną rękę. Jeżeli konieczne jest podanie dziecku takiego specyfiku, najlepiej zastosować preparaty specjalnie dla nich opracowane, np. w syropie. Jeśli nie wiemy, co wybrać, zapytajmy farmaceutę.

Co mówią liczby

• Statystyczny Polak, wliczając noworodki, bierze leki przeciwbólowe 7 razy w miesiącu.
• Do najczęściej występujących dolegliwości, z powodu których bierzemy tabletki, należą bóle głowy. Odczuwa je 65 proc. Polaków. Dodatkowe 15 proc. cierpi na migreny. Choć bóle głowy występują najczęściej, to proszki najchętniej łykamy z powodu bólów kręgosłupa.
• Kobiety stosują je dwukrotnie częściej niż mężczyźni.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz