Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]

Zmiany na ustach to nie tylko krostki, grudki, pęcherzyki, pęknięcia, ale też wszelkiego rodzaju plamki i przebarwienia. Czasem zmiany na ustach to jedynie problem estetyczny, któremu łatwo przeciwdziałać, ale zdarza się również, że mogą one wskazywać na poważniejszą chorobę. Warto umieć rozpoznać najczęstsze typy zmian na ustach, a także wiedzieć, jakie są ich przyczyny i jak je leczyć.

Spis treści

1. Zmiany na ustach - dlaczego się pojawiają?
2. Najczęstsze zmiany na ustach - objawy i leczenie

Zmiany na ustach mogą wystąpić w każdym wieku, i to nie tylko zimą. Pęknięcia skóry ust i wokół ust, pęcherzyki, białe lub czerwone plamki na wargach, przebarwienia - z takimi zmianami na ustach najczęściej udajemy się do lekarza lub kosmetyczki. Jakie są ich przyczyny? Wszystko zależy od rodzaju zmiany na ustach.

Zmiany na ustach - dlaczego się pojawiają?

Nasze usta są niestety podatne na występowanie wszelkiego rodzaju zmian, gdyż pokrywa je bardzo cienka i delikatna błona śluzowa. Ta cienka bariera ochronna ust ma je chronić przed warunkami atmosferycznymi, takimi jak wiatr, mróz czy słońce, a tymczasem łatwo ją podrażnić lub przesuszyć. Usta odzwierciedlają też czasem stan naszego zdrowia - można z nich wyczytać niektóre choroby oraz niedobory witamin, zwłaszcza A i B2.

Najczęstsze zmiany na ustach - objawy i leczenie

Białe krosty (grudki) na ustach

Jeśli na ustach masz małe jasne (czasem żółtawe lub czerwone) plamki, krosty (grudki) wielkości kilku milimetrów (zwykle ok. 5 mm), są to najprawdopodobniej plamki Fordyce’a.

Plamy Fordyce’a, nazywane też granulkami Fordyce’a, mogą mieć postać skupiska grudek. Zwykle są lepiej widoczne po naciągnięciu skóry. Plamki Fordyce'a są bezbolesne, nie swędzą i nie można się nimi zarazić. Skąd się biorą?

Plamki te powstają w wyniku gromadzenia się sebum w gruczołach łojowych. Są obecne w naszej skórze od urodzenia, ale wraz z wiekiem mogą się coraz bardziej powiększać i być bardziej widoczne.

Jak się okazuje, zmiany te są bardzo powszechne - występują u około 80% społeczeństwa. Nie trzeba ich leczyć, gdyż nie są niebezpieczne dla naszego zdrowia. Mogą jedynie stanowić problem estetyczny.

Jak im przeciwdziałać?

• zadbaj o nawilżenie skóry, pij regularnie niegazowaną wodę;
• ogranicz spożycie cukrów, soli i produktów przetworzonych;
• unikaj alkoholu i napojów gazowanych;
• rzuć palenie;
• zdrowo się odżywiaj - pamiętasz szczególnie o kwasach omega-3, witaminie A, D i witaminach z grupy B, które dobrze wpływają na naszą skórę;
• stosuj miejscowo kremy zawierające tretinoinę, która wspomaga złuszczanie się komórek blokujących ujścia mieszków włosowych;
• używaj płynów do cery trądzikowej na bazie nadtlenku benzylu i kwasu salicylowego.

Zobacz galerię 13 zdjęć

Pęcherzyki na ustach

Pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym to charakterystyczny objaw opryszczki wargowej. Wywołuje ją wirus HSV1 (Herpes simplex), który wnika do naszego ciała, po czym wędruje do naszego mózgu, by tam trwać w stanie uśpienia między zwojami mózgowymi i przy nadarzającej się okazji znów dać o sobie znać.

Szacuje się, że wirusem opryszczki jest zakażonych około 80 procent ludzi, ale choruje tylko połowa z nich.

Pierwszym objawem opryszczki jest napięta i swędząca skóra. Następnie na wardze pojawia się zaczerwienienie, a potem mała grudka. Wkrótce dochodzi do wysiewu wielu bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, które po mniej więcej tygodniu pękają, tworząc bolesne nadżerki, które następnie goją się, tworząc charakterystyczne żółte strupki.

Zwykle opryszczka wargowa nie jest groźna, chyba że wirus (zawarty w płynie surowiczym) zostanie przeniesiony do oka - wtedy grozi nam utrata wzroku albo opryszczkowe zapalenie opon mózgowych. Powikłania po opryszczce wargowej są szczególnie groźne dla kobiet w ciąży, a także małych dzieci.

Opryszczka wargowa pojawia się zwykle w określonych warunkach:

• przy obniżonej odporności, podczas przeziębienia itp.,
• po zbytnim schłodzeniu lub przegrzaniu organizmu (zwłaszcza latem podczas upałów),
• pod wpływem stresu.

Do leczenia opryszczki wargowej wystarczy stosowanie miejscowo specjalnych maści, przy nawracającej opryszczce warto sięgnąć po preparaty przeciwwirusowe.  

Rozwiązaniem, które stosuje się w przypadku opryszczki, są również plastry hydrokoloidowe. To rodzaj opatrunków okluzyjnych - po nałożeniu na ranę wytwarzają wokół niej wilgotne środowisko, co pozwala skrócić czas gojenia nawet o połowę. Obniżają również pH rany, co hamuje rozwój bakterii i pobudza proces odbudowy naczyń krwionośnych.

W niczym nie przypominają zwykłych opatrunków, są bowiem wykonane w specjalnej technologii. Ich wewnętrzna warstwa zawiera substancje (w tym pektynę i żelatynę), które po kontakcie z wysiękiem z rany tworzą żel natychmiast likwidujący ból i chroniący przed podrażnieniem.

Z kolei zewnętrzna warstwa tworzy tarczę ochronną, nie dopuszczającą do rany wody ani zanieczyszczeń - pozwala jednak na odparowanie nadmiaru wysięku. Ich niewątpliwą zaletą jest również fakt, że pozwalają dyskretnie zakryć opryszczkę - nie tylko jej wtedy nie dotykamy, ale możemy zamaskować np. lekkim makijażem.

Popękane usta

Popękane, spierzchnięte usta to bardzo nieprzyjemny i bolesny problem. Usta wysuszają najbardziej wiatr, mróz i słońce, ale takie zmiany na ustach mogą być też spowodowane:

• niedoborem witamin z grupy B
• odwodnieniem organizmu
• zaburzeniami hormonalnymi

Jak zadbać o popękane i spierzchnięte usta?

• regularnie nawadniaj swój organizm
• odżywiaj się zdrowo
• stosuj nawilżające pomadki do ust
• unikaj oblizywania ust na mrozie czy wietrze
• masuj je i natłuszczaj naturalnymi preparatami, takimi jak:
• oliwa z oliwek
• masło shea
• olej kokosowy
• miód
• aloes
• wcieraj witaminę A i E w usta

Popękane usta to otwarte wrota do zakażenia bakteryjnego, na przykład gronkowcem złocistym.

Zajady

Zajady to małe, ale bardzo bolesne pęknięcia w kącikach ust. Pojawiają się najczęściej u osób przemęczonych, zestresowanych i niedożywionych. Powodują je najczęściej drożdżaki z gatunku Candida oraz paciorkowce i gronkowce.

Zajady są zwykle spowodowane:

• awitaminozą, zwłaszcza niedoborem witaminy A i B2, które uczestniczą w procesach prawidłowej budowy błon śluzowych i skóry;
• anemią (niedoborem żelaza);
• antybiotykoterapią - osłabiony organizm nie jest w stanie zwalczyć infekcji;
• cukrzycą typu 1 - jest to często jej pierwszy objaw;
• zakażeniem wirusem HIV, który osłabia układ odpornościowy.

Leczenie zajadów polega na:

• stosowaniu kremów i maści antybiotykowych i grzybobójczych na bazie cynku, hydrokortyzonu;
• suplementacji odpowiednich witamin: A, B2, E i C;
• stosowaniu naturalnych metod, takich jak: nacieranie zajadów czosnkiem, miodem, olejkiem herbacianym, aloesem albo zwykłą pastą do zębów;
• unikaniu kawy, alkoholu, słodyczy i pikantnych przypraw.

Warto wiedzieć, że nieleczone zajady mogą powodować stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej.

Przebarwienia warg

Pod wpływem różnych chorób ogólnoustrojowych nasze usta mogą przybrać nietypowe kolory: od bladoróżowego, przez szaroróżowy czy wręcz siny. Jeśli zauważymy u siebie taki objaw, lepiej od razu udać się do lekarza, gdyż taka zmiana na ustach może świadczyć o poważnej chorobie układu krążenia lub układu oddechowego. 

Ssawka u dziecka

Ssawka to charakterystyczny bąbelek, który pojawia się na ustach głównie u niemowląt często ssących smoczek, butelkę lub pierś matki. Na szczęście nie jest to niepokojący objaw. Taki pęcherzyk, który jest zlokalizowany zwykle na górnej wardze, bardzo szybko zasycha i sam odpada, nie pozostawiając po sobie śladu.

Afty

Afty to bolesne nadżerki bądź owrzodzenia, czyli ubytki błony śluzowej w jamie ustnej, pokryte białym nalotem i otoczone rumieniowatym, zapalnym obrzeżem. Afty są najczęściej zlokalizowane w jamie ustnej lub na ustach. Mają zwykle ok. 5 mm średnicy.

Wśród aft wyróżniamy afty małe, czyli przewlekłe, nawrotowe, oraz duże.

Przyczyną powstawania aft małych jest najczęściej:

• nieodpowiednia higiena jamy ustnej (w tym jedzenie brudnymi sztućcami, jedzenie nieumytych owoców i warzyw, a także złe nawyki, np. gryzienie długopisów czy obgryzanie paznokci)
• choroby zębów (zapalnie miazgi, próchnica, kamień nazębny, wyżynające się ósemki, itp.)
• mechaniczne uszkodzenia jamy ustnej (np. ukłucia szczoteczką do zębów, podrażnienia podczas zabiegów stomatologicznych)
• niewłaściwie dopasowana proteza
• zaburzenia autoimmunologiczne spowodowane np. przez stres
• alergie i nadwrażliwości pokarmowe
• przyjmowanie różnych leków

Z kolei afty duże mogą być spowodowane:

• nieprzestrzeganiem zasad higieny jamy ustnej;
• stosowaniem past do zębów zawierających dodecylosiarczan sodu;
• spożywaniem niektórych potraw (twardych serów, orzechów, żywności zawierającej konserwanty);
• niedoborem witamin i składników mineralnych (a zwłaszcza żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12);
• zaburzeniami hormonalnymi;
• zaburzeniami odporności (np. w wyniku zarażenia wirusem HIV).

Jak skutecznie leczyć afty?

• stosuj miejscowo preparaty przeciwzapalne i antyseptyczne dostępne w aptece;
• 2-3 razy dziennie płucz jamę ustną odwarem wody różanej, płukanką z rumianku, liścia maliny, szałwią lub łopianem lekarskim;
• przyłóż do afty świeżo zaparzony i przestudzony woreczek herbaty. Zawarta w niej tanina zmniejsza ból i działa wysuszająco;
• odkaź ranę wodą utlenioną (nigdy spirytusem);
• płucz jamę ustną łagodnym roztworem soli (pół łyżeczki soli rozpuść w szklance ciepłej wody).

Rak wargi

Rak wargi rozwija się zwykle po 40. roku życia u osób nadużywających alkoholu i regularnie palących papierosy. Dotyczy najczęściej dolnej wargi. Jego wczesne objawy łatwo przeoczyć, są to:

• bolesne zmiany w obrębie warg, dziąseł, wewnętrznej części jamy ustnej;
• krwawienia i trudności z gojeniem się ran w jamie ustnej;
• białe lub czerwone plamki na wargach, dziąsłach, języku lub we wnętrzu jamy ustnej;
• wyczuwalny językiem guzek lub zgrubienie w obrębie policzka;
• nagła zmiana głosu;
• obrzęk szczęki lub żuchwy.

Nieleczony nowotwór może prowadzić do śmierci – 50 procent chorych umiera w ciągu 5 lat.

Niektóre ze zmian na ustach w postaci grudek, pęcherzyków czy krostek łatwo rozpoznać i wyeliminować, ale jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, lepiej zasięgnąć porady lekarza dermatologa lub stomatologa.

Katarzyna Hubicz

Monika Ochnik