Cukrzyca - monitorowanie cukrzycy

Monitorowanie stanu zdrowia przy cukrzycy jest bardzo ważne, ponieważ może uchronić przed wieloma groźnymi powikłaniami. Sama opieka diabetologa i badanie poziomu glikemii to za mało. Sprawdź, pod opieką jakich jeszcze lekarzy powinna znajdować się osoba chora na cukrzycę i jakie dodatkowe badania powinna wykonywać.

Spis treści

1. Monitorowanie cukrzycy - okulista
2. Monitorowanie cukrzycy - angiolog (specjalista chorób naczyń)
3. Monitorowanie cukrzycy - kardiolog
4. Monitorowanie cukrzycy - nefrolog
5. Monitorowanie cukrzycy - neurolog
6. Monitorowanie cukrzycy - endokrynolog

Monitorowanie stanu zdrowia przy cukrzycy jest bardzo ważne, ponieważ może uchronić przed wieloma groźnymi powikłaniami. Nie wystarczy być tylko pod opieką doświadczonego diabetologa, aby choroba nie postępowała. Pacjent musi codziennie kontrolować poziom glukozy, pilnować przyjmowania leków i odpowiedniej dawki insuliny. Co najmniej dwa razy w roku powinien także wykonać badanie hemoglobiny glikowanej. Badanie powinno być zlecane  przez lekarza opieki podstawowej lub przez diabetologa. U osób leczonych insuliną należy sprawdzać poziom hemoglobiny glikowanej 3, 4 razy w roku, aby chory nie pozostawał w stanie przecukrzenia (chodzi o podwyższone stężenie glukozy we krwi) zbyt długo. Diabetyk musi też kontrolować zdrowie u kilku innych specjalistów, bo cukrzyca to choroba wielonarządowa.

Monitorowanie cukrzycy - okulista

Każdy chory na cukrzycę powinien dbać o wzrok, aby uchronić się przed jednym z częstszych powikłań cukrzycowych, czyli przed retinopatią cukrzycową. U dziecka badanie dna oka warto wykonać tuż po rozpoznaniu choroby, a gdy ukończy 15-16 lat, trzeba to robić regularnie raz w roku. Podobnie u osób dorosłych, ale w ich przypadku to lekarz zdecyduje, czy badanie należy wykonywać raz, czy dwa razy w roku.

Osoba chora na cukrzycę powinna badać wzrok u okulisty o 1-2 lata.

Okulista bada m.in. przezierność soczewki, co pozwala wykryć zaćmę. Choroba powoduje stopniową utratę ostrości widzenia, obraz staje się zmazany, co łatwo samemu zaobserwować. Ale już w przypadku zmian na dnie oka, w siatkówce, nie zauważamy pogorszenia się wzroku. Dlatego tak ważne jest regularne odwiedzanie okulisty, ażeby ten, wykonując specjalistyczne badania (np. badanie ciśnienia śródgałkowego, badania z rozszerzeniem źrenic) mógł odpowiednio wcześniej wychwycić nieprawidłowości i zalecić odpowiednie leczenie. Pamiętajmy, że w przebiegu cukrzycy może dojść do uszkodzenia siatkówki. Dawniej dotykało to prawie 80% osób z cukrzycą typu 1. Obecnie, ze względu na skuteczniejsze leczenie choroby, zmiany w siatkówce stwierdza się u 10-14% osób po 20 latach chorowania. Utrzymanie poziomu glukozy na poziomie zbliżonym do prawidłowego pozwala o 70% ograniczyć ryzyko uszkodzenia wzroku.

Monitorowanie cukrzycy - angiolog (specjalista chorób naczyń)

Cukrzyca uszkadza naczynia tętnicze nóg – stopniowo zarastają one blaszką miażdżycową, przez co żyły stają się mniej elastyczne. O tym, że choroba postępuje, świadczą nocne bolesne skurcze, mrowienie i kłucie. Zmienia się też wygląd skóry – staje się sucha, łuszczy się, a u panów zanika owłosienie na łydkach. Na piętach można zauważyć liczne drobne pęknięcia, na palcach odciski, a na podeszwach modzele. Niegojące się rany łatwo ulegają zakażeniu, rozwija się martwica skóry i kości oraz tkanek miękkich, a stąd już niedaleko do stopy cukrzycowej, która często kończy się amputacją stopy.

Monitorowanie cukrzycy - kardiolog

Osoby chorujące na cukrzycę typu 2 są bardziej narażone na schorzenia układu sercowo-naczyniowego. W parze z cukrzycą często występuje nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza gdy współwystępuje też otyłość brzuszna. Zaburzenia lipidowe towarzyszące często otyłości pogłębiają nieprawidłowości w naczyniach krwionośnych. Dlatego chory powinien mieć systematycznie mierzone ciśnienie krwi, wykonywane EKG. Nadciśnienie tętnicze jest szczególnie niebezpieczne dla chorych na cukrzycę, ponieważ negatywnie wpływa także na ciśnienie w gałkach ocznych, co sprzyja pogorszeniu się wzroku.

Monitorowanie cukrzycy - nefrolog

Co więcej, nadciśnienie tętnicze w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie nerek, ponieważ połączenie hiperglikemii (wysoki poziom glukozy we krwi) i nadciśnienia tętniczego uszkadza kłębuszki nerkowe, prowadząc do nefropatii cukrzycowej. Te są filtrami, które usuwają z organizmu nadmiar wody i zbędne produkty przemiany materii z krwi, aby mogły być wydalone wraz z moczem.

Monitorowanie cukrzycy - neurolog

Nadmiar cukru we krwi niszczy zakończenia włókien nerwowych i wywołuje schorzenie nazywane neuropatią cukrzycową. Nie jest to jedna, konkretna dolegliwość, ale zespół powikłań związanych z całym układem nerwowym. Dolegliwości występują przy cukrzycy typu zarówno 1, jak i 2, a najgroźniejszym przejawem schorzenia jest zespół stopy cukrzycowej, który często jest przyczyną jej amputacji.

Badania obrazowe, np. USG tarczycy, wątroby, układu moczowego zleca lekarz prowadzący wtedy, gdy zaniepokoją go wyniki badań podstawowych.

W cukrzycy typu 2 nadmiar cukru systematycznie osłabia tempo przewodzenia przez układ nerwowy różnych bodźców. Przy cukrzycy typu 1 osłabienie przewodnictwa nerwów rozwija się szybciej, często zaraz po ujawnieniu się choroby, ale ustępuje ono po uzyskaniu prawidłowej kontroli metabolicznej. Neuropatie zazwyczaj rozwijają się w sposób utajony. Lekarze mówią – niemy. Pomimo to można zaobserwować pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu.

Pierwszy sygnał to dokuczliwe pieczenie, swędzenie i mrowienie stóp, zmniejszenie wrażliwości na temperaturę, lekki dotyk czy lekkie ukłucie. Nieco później pojawia się drętwienie oraz naprzemienne odczuwanie zimna lub gorąca. Chory ma wrażenie, że stąpa po ostrym podłożu, np. ściernisku lub owczej wełnie. Niezwykle wrażliwa na każdy dotyk, nawet lekkiej kołdry czy prześcieradła, skóra często nie pozwala spać i odpoczywać. Dolegliwości ze strony słabo ukrwionej skóry nasilają się w chłodne dni.

Oprócz niewłaściwego leczenia i długiego czasu trwania cukrzycy uszkodzeniu tkanki nerwowej sprzyja palenie tytoniu i picie alkoholu. Najgroźniejsza jest neuropatia czuciowa – chory nie czuje bólu, dotyku czy nawet ukłucia, a więc łatwo o zranienia. A te u cukrzyków źle się goją. Upośledzenie gruczołów potowych sprawia, że skóra zwłaszcza na stopach jest bardzo sucha, co sprzyja jej pękaniu. Niedostateczne ukrwienie odbija się też na kondycji kości, a przede wszystkim stawów, w których zanika chrząstka stawowa.

Monitorowanie cukrzycy - endokrynolog

Pacjent chory na cukrzycę często cierpi na inne choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego (najczęściej schorzenia tarczycy), dlatego często wymaga opieki endokrynologa.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Monika Majewska

Konsultacja: Ewa Pańkowska