Powikłania po COVID-19. Jakie powikłania mają osoby, które wyzdrowiały z COVID-19?

Powikłania po COVID-19 ciągle są badane. Wiadomo jednak, że nawet ci, którzy chorowali łagodnie lub wręcz bezobjawowo mogą cierpieć na różnego rodzaju powikłania po COVID-19. Jakie narządy może uszkodzić koronawirus i jakie powikłania mają osoby, które wyzdrowiały z COVID-19?

Powikłania po COVID-19 nie są jeszcze tak dobrze znane, jak choćby powikłania po grypie. Przypuszcza się, że niektóre z nich mogą być efektem ubocznym intensywnego leczenia (np. intubacji) lub podawania silnych leków.

Naukowców niepokoi jednak fakt, że na powikłania po COVID-19 skarżą się nie tylko osoby hospitalizowane, ale również ci, którzy bezobjawowo lub łagodnie przechodzili zakażenie koronawirusem i chorowali w domu. Oznacza to bowiem, że powoduje je sam koronawirus, który uszkadza wiele narządów - tak zresztą sugerują wyniki badań prowadzonych zarówno nad koronawirusem SARS-CoV-2, jak i nad innymi koronawirusami.

Spis treści

1. Powikłania po COVID-19 - na jakie narządy może wpływać koronawirus?
2. Powikłania po COVID-19 - przewlekłe zmęczenie
3. Powikłania po COVID-19 - problemy sercowo-naczyniowe
4. Powikłania po COVID-19 - upośledzenie funkcji poznawczych
5. Powikłania po COVID-19 - uszkodzenie płuc
6. Powikłania po COVID-19- upośledzenie odporności
7. Jak długo utrzymują się powikłania po COVID-19?
8. Powikłania po COVID-19 - jakie badania warto wykonać?

Powikłania po COVID-19 - na jakie narządy może wpływać koronawirus?

Badania nad powikłaniami po COVID-19 ciągle trwają, jednak wiadomo już, że koronawirus może negatywnie wpływać na szereg narządów. Zgodnie z tym, co na swojej stronie internetowej wymienia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), koronawirus może wpływać m.in. na:

• serce - doprowadzając do uszkodzenia mięśnia sercowego i do niewydolności serca
• płuca - uszkadzając tkankę płucną i doprowadzając do duszności, problemów z oddychaniem, niewydolności płuc
• mózg i układ nerwowy - konsekwencją może być utrata węchu, upośledzenie funkcji poznawczych (pamięć i koncentracja)
• zdrowie psychiczne - efekty to lęk, depresja, zespół stresu pourazowego, zaburzenia snu
• układ mięśniowo-szkieletowy - konsekwencją są bóle stawów i mięśni oraz zmęczenie
• układ odpornościowy - efektem są m.in. częste infekcje.

Powikłania po COVID-19 - przewlekłe zmęczenie

Jednym z najbardziej dokuczliwych - i zdaniem badaczy również najbardziej podstępnych - powikłań po COVID-19 jest przewlekłe, poważne zmęczenie. Objaw ten, wedle różnych badań, zgłasza nawet ponad 50 proc. osób wypisanych ze szpitali (przykładowo, na 143 osób z COVID-19 wypisanych ze szpitala w Rzymie aż 53% zgłosiło zmęczenie, a 43% miało duszność średnio 2 miesiące po wystąpieniu pierwszych objawów choroby).

Zmęczenie bywa tak silne, że trudno wstać z łóżka lub pracować dłużej, niż kilka godzin. Często występuje również u osób, które łagodnie przechodziły zakażenie koronawirusem i nie wymagały hospitalizacji. Póki co nie jest jasne, dlaczego koronawirus powoduje zmęczenie: jak jednak przypuszczają badacze, syndrom chronicznego zmęczenia może mieć związek z nadal toczącym się w organizmie lekkim stanie zapalnym. 

Powikłania po COVID-19 - problemy sercowo-naczyniowe

Jednym z powikłań po COVID-19 mogą być również objawy sercowo-naczyniowe, w tym kardiomiopatia, w przebiegu której mięśnie serca ulegają zesztywnieniu, rozciągnięciu lub zgrubieniu, co ma wpływ na zdolność serca do pompowania krwi. Koronawirus może również uszkadzać komórki wyściełające naczynia krwionośne.

Pacjenci, którzy wyzdrowieli, uskarżają się również na szybkie, nierówne bicie serca i bóle w klatce piersiowej. U niektórych po COVID-19 rozwija się nadciśnienie, nasila niewydolność serca lub dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego. Problem uszkodzenia serca po koronawirusie jest obecnie badany przez różne instytucje naukowe, np. British Heart Foundation w Londynie.

Powikłania po COVID-19 - upośledzenie funkcji poznawczych

Niepokojącym i równie dokuczliwym co przewlekłe zmęczenie powikłaniem po COVID-19 są również zaburzenia pamięci oraz tzw. "mgła mózgowa", które zgłasza  coraz więcej osób, i które utrzymują się długo po ustąpieniu ostrych objawów zakażenia.

Wiele osób doświadcza również powikłań neurologicznych takich jak majaczenie czy splątanie. Póki co nie ma jeszcze pewności czy dzieje się tak dlatego, że wirus może infekować mózg, czy też objawy są wtórną konsekwencją choroby, np. związaną ze stanem zapalnym.

Powikłania po COVID-19 - uszkodzenie płuc

Koronawirus uszkadza również płuca, dlatego powikłaniem po COVID-19 mogą być również duszność i problemy z oddychaniem zwłaszcza podczas wysiłku. U wielu osób uszkodzenie płuc zmniejsza się jednak z czasem- tak było np. w przypadku uczestniczących w austriackim badaniu pacjentów wypisanych ze szpitala po COVID-19. 88 proc. z nich miało widoczne w badaniu uszkodzenia płuc, ale po 12 tygodniach liczba ta spadła do 56 proc. 

Powikłania po COVID-19- upośledzenie odporności

Badacze doszli również do wniosku, że COVID-19 może także uszkadzać układ odpornościowy, a powikłaniem może być zarówno spadek odporności, jak i nadaktywność części układu odpornościowego, co wywołuje stan zapalny.

Jak tłumaczy cytowany przez pismo Nature  Daniel Chertow z National Institutes of Health Clinical Center w Bethesda, Maryland, który bada pojawiające się patogeny, wiadomo, że wirus SARS zmniejsza aktywność układu odpornościowego poprzez redukcję wytwarzania cząsteczek sygnałowych - podobne zjawisko może mieć miejsce również w przypadku koronawirusa SARS-CoV-2. 

Jak długo utrzymują się powikłania po COVID-19?

Póki co nie wiadomo jeszcze, ile czasu mogą utrzymywać się powikłania po COVID-19. Dowody zebrane podczas poprzednich epidemii wywołanych przez koronawirusy, w tym epidemii SARS sugerują, że powikłania mogą utrzymywać się długo po wyzdrowieniu. Wiele zależy jednak od rodzaju powikłań.

Z dotychczasowych ustaleń wynika np., że utrata węchu po koronawirusie może trwać nawet kilkanaście tygodni, podobnie jak przewlekłe zmęczenie, które u wielu osób utrzymuje się nawet przez kilka miesięcy po tym, jak zostaną uznane za ozdrowieńców. Obecnie trwają badania, które mają ocenić, jak długo utrzymują się powikłania po COVID-19.

Jednym z nich jest prowadzone w Wielkiej Brytanii badanie osób hospitalizowanych z powodu COVID-19 - naukowcy przez rok  będą regularnie analizować próbki krwi i robić skany płuc 10 000 osób wypisanych ze szpitali, podobne badania rozpoczęły się również w Stanach Zjednoczonych.

Powikłania po COVID-19 - jakie badania warto wykonać?

W przypadku powikłań po COVID-19 zwłaszcza takich, które utrzymują się długo i są uciążliwe, trzeba skontaktować się z lekarzem. Konsultacji wymagają zwłaszcza takie powikłania, jak duszności, bóle w klatce piersiowej, zaburzenia pamięci, niska tolerancja wysiłku i przewlekłe zmęczenie, przewlekłe bóle głowy i stawów. 

Lekarz po ocenie objawów zdecyduje, jakie badania trzeba wykonać. W przypadku większości pacjentów najważniejsze są badania obrazowe klatki piersiowej takie jak tomografia klatki piersiowej lub RTG płuc, które pozwalają lekarzowi ocenić stan płuc. Wielu ozdrowieńców ma również zalecaną spirometrię, która jest wskazana przed rehabilitacją po COVID-19.  

Osoby, które po COVID-19 narzekają na utrzymujące się przewlekłe zmęczenie, ból w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca powinny odbyć konsultację u kardiologa ze względu na możliwe osłabienie serca. Z kolei osoby mające przewlekłe zaburzenia węchu i smaku powinny poprosić lekarza POZ o skierowanie do neurologa. Istotna jest bowiem ocena, czy choroba nie pozostawiła po sobie śladów w postaci zmian w tkankach mózgu.

Katarzyna Hubicz