Najczęstsze powikłania po COVID-19. Co nowego ustalili naukowcy?

Naukowcy wciąż badają, jak wirus SARS-CoV-2 wpływa na nasz organizm. Na początku pandemii lekarze mówili, że powikłania choroby COVID-19 dotyczą tylko płuc. Dziś doszli do innych wniosków i podzielili się nimi na łamach czasopisma „The Scientist”.

Spis treści

1. COVID-19: zaburzenia krzepnięcia krwi
2. COVID-19: niewydolność nerek
3. COVID-19: zaburzenia żołądkowo-jelitowe
4. Jakie mogą jeszcze wystąpić powikłania po COVID-19?

Kiedy wybuchła pandemia 2020 roku, informowano, że choroba wywołana wirusem SARS-CoV-2 obejmuje drogi oddechowe. W przypadku ciężkich zaburzeń oddychania i zatrzymania oddechu niezbędna jest tlenoterapia. Z biegiem czasu okazało się, że powikłania tej nowej choroby nie dotyczą tylko płuc.

Z powodu koronawirusa zmarło na świecie już 4 600 278. Według lekarzy ta choroba wywołuje szereg powikłań, m.in. atakuje serce, nerki, jelita, mózg i inne części ciała. Niektóre badania dowodzą, że te objawy ma prawie jedna trzecia chorych na COVID-19, a ponad dwie trzecie w stanie krytycznym.

Lekarze nieustannie zgłębiają temat, jakie mechanizmy wpływają na przebieg infekcji. Analizują badania pacjentów z COVID-19, przeprowadzają badania pośmiertne oraz eksperymenty z ludzkimi komórkami i tkankami, aby odkryć mechanizmy wpływu tej choroby na organizm.

COVID-19: zaburzenia krzepnięcia krwi

W ramach badań wykazano dzięki sekwencjonowaniu pojedynczych komórek, że receptory ACE2 i TMPRSS2 wykorzystywane przez SARS-CoV-2, są szeroko rozpowszechnione w ludzkich komórkach. Jak pokazują wyniki badania metodą PCR, w różnych tkankach obecny jest wirusowy RNA, co sugeruje, że wirus może infekować komórki poza układem oddechowym. Na razie jednak bezpośrednie dowody na tę infekcję są wciąż ograniczone.

Różne wielkości zakrzepów są jednym z najczęstszych powikłań COVID-19. U niektórych pacjentów lekarze obserwowali niedrożność dużych naczyń w płucach i kończynach spowodowaną przez zakrzepy. Ten objawy mógł dotyczyć – jak podają badania – niemal połowy krytycznie chorych pacjentów.  

Kolejne badania wykazały, że u chorych na COVID-19 mogą występować zakrzepy również w małych tętnicach i naczyniach włosowatych płuc oraz w naczyniach innych narządów (tj. serca, nerek, mózgu i wątroby). Pacjenci z ciężkim przebiegiem koronawirusa mogą mieć wysoki poziom D-dimerów tzw. fragmentów białek sygnalizujących obecność zakrzepów. Do tej pory przyczyna powstawania zakrzepów nie jest jasna. Jedno ze wstępnych ustaleń mówi, że nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna może wywoływać krzepnięcie krwi.

Zakażenie wirusem SARS-CoV-2 może powodować zmiany w układzie naczyniowym i dysfunkcje naczyń krwionośnych (inaczej endoteliopatii). To może być jedną z możliwych przyczyn występowania krzepnięcia. Na przykład w sercu głównymi cechami infekcji SARS-CoV-2 są zapalenie naczyń krwionośnych (vasculitis) oraz uszkodzenie i dysfunkcja komórek śródbłonka.  

COVID-19: niewydolność nerek

Choroba COVID-19 ma też szkodliwy wpływ na nerki. Do grupy wysokiego ryzyka zaliczono osoby z przewleką chorobą nerek, wymagające dializy lub przeszczepu nerki. W badaniach obserwacyjnych wykazano, że ciężkim powikłaniem po przebyciu COVID-19 jest uszkodzenie nerek.

Jak dowiedziono, nawet dwie trzecie hospitalizowanych pacjentów doświadczyło powikłań związanych z nerkami. Przeważnie chodziło o krew lub wysoki poziom białka w moczu, wskazujące na uszkodzenie nerek. W niektórych przypadkach była nawet konieczna dializa albo występowało zwiększone ryzyko zgonu.

Przeprowadzone sekcje zwłok wykazały oznaki krzepnięcia krwi i stanu zapalnego, a także wirusowego RNA w kanalikach, czyli w strukturach nerek, które usuwają z organizmu nadmiar płynów, soli i innych produktów przemiany materii. Obecność białek kolców SARS-CoV-2 w moczu może sugerować, że wirus bezpośrednio infekuje komórki dróg moczowych. W grę natomiast może wchodzić zarówno pośredni wpływ infekcji, jak i czynniki genetyczne. Trwają badania na tym, czy ostre powikłania COVID-19 mogą powodować przewlekłą chorobę nerek.

Przeczytaj także: Uważaj na serce po COVID-19: powikłania sercowo-naczyniowe

COVID-19: zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Uszkodzenia jelit to kolejne poważne powikłanie COVID-19. Jak pokazują wyniki badania z Massachusetts General Hospital w USA, zaburzenia żołądkowo-jelitowe występowały u 74 proc. hospitalizowanych pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID-19. Naukowcy odnotowali występowanie RNA SARS-CoV-2 w próbach kału i tkanek przewodu pokarmowego. Nie potwierdzono jeszcze, czy wirus ten replikuje w przewodzie pokarmowym.

Jakie mogą jeszcze wystąpić powikłania po COVID-19?

Jeśli chodzi o inne części ciała, to uczeni odnotowali także powiązanie COVID-19 z niewydolnością serca, udarem mózgu, drgawkami i zaburzeniami czucia. Do innych powikłań zaliczyli uszkodzenie oczu, uszu i trzustki – chociaż wciąż analizują, czy pochodzą one od wirusa infekującego komórki, czy są one następstwem reakcji zapalnej lub krzepnięcia krwi.

Na całym świecie są prowadzone badania, a mimo to, nadal nie jest ustalone, jakie są długoterminowe skutki zakażeń COVID-19, ani jak dokładnie działa mechanizm „long COVID-19”.

Źródło: PAP

Anna Tłustochowicz