Gorączka w przebiegu COVID-19. Jakie leki stosować?

Gorączka jest jednym z bardziej typowych objawów infekcji wirusem SARS-CoV-2. Często pojawia się już na samym początku choroby, kiedy organizm podejmuje walkę z zagrożeniem. Podniesiona ciepłota ciała to naturalny mechanizm obronny, który ma na celu likwidację patogenu. Przeczytaj, czy wysoka temperatura zawsze musi towarzyszyć zakażeniu koronawirusem i jak sobie z nią radzić.

Spis treści

1. Rozpoznane warianty wirusa COVID-19
2. Typowe objawy infekcji koronawirusem
3. Gorączka w przebiegu SARS-CoV-2
4. Czy istnieją specyficzne leki przeciwgorączkowe przy COVID-19?
5. Czy amantadyna pomoże zwalczyć gorączkę wywołaną koronawirusem?
6. Jak długo trwa gorączka przy COVID-19?

Rozpoznane warianty wirusa COVID-19

Jak dotąd wykryto kilka odmian koronawirusa. Najważniejsze spośród nich to:

• alfa,
• beta,
• gamma,
• kappa,
• delta,
• lambda,
• omikron,
• IHU.

Poszczególne warianty różnią się między sobą przede wszystkim stopniem zjadliwości oraz tempem rozprzestrzeniania się w obrębie populacji ludzi. Okazuje się też, że nawet komplet szczepień nie chroni pacjenta przed ponownym zachorowaniem, choć może złagodzić skutki i uchronić go przed ciężkim przebiegiem choroby.

Trzeba pamiętać, że nie wszystkie warianty koronawirusa dotarły jeszcze do Polski, a sam patogen nieustannie ewoluuje i trudno przewidzieć, jak będą zmieniały się symptomy choroby.

Typowe objawy infekcji koronawirusem

Poszczególne odmiany wirusa mogą wywoływać różne objawy, które lekarze dzielą na częste, umiarkowanie częste i rzadkie. Statystycznie najczęściej pojawiające się objawy to:

• przewlekłe zmęczenie,
• kaszel,
• utrata smaku lub zapachu,
• gorączka.

Nieco rzadziej występuje odpowiedź ze strony układu pokarmowego w postaci biegunki, a także alergie skórne i wysypki. Znaczna część chorych zgłasza także nawracające bóle głowy, bóle gardła lub mięśni.

Osoby, które dostrzegają u siebie lekkie lub umiarkowanie ciężkie objawy najprawdopodobniej wyzdrowieją bez konieczności hospitalizacji, stosując jedynie doraźne leki przeciwbólowe i wypoczywając w domu.

Najrzadziej zdarzają się ciężkie przypadki koronawirusa, które obejmują:

• trudności w oddychaniu lub duszności,
• ból i ucisk w klatce piersiowej,
• utrzymującą się dezorientację.

Ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji dotyczy przede wszystkim osób w podeszłym wieku oraz tych, które borykają się z licznymi chorobami współistniejącymi (np. cukrzyca, choroba wieńcowa, nowotwory, zapalenie wątroby). W tym przypadku nieodzowna może okazać się pomoc lekarza, a nawet niezwłoczna reanimacja.

Gorączka w przebiegu SARS-CoV-2

Poszczególne objawy mogą występować z różną częstotliwością, w zależności od mutacji wirusa oraz właściwości osobniczych chorego. Jednym z najczęstszych symptomów, jakie występują przy infekcji jest gorączka. Z publikowanych w Polsce danych wynika, że objaw ten może występować u nawet:

• 30% chorych dzieci,
• 50-70% chorych dorosłych.

Z kolei statystyki publikowane przez PLOS One w 2020 roku wskazały, że u dorosłych podwyższona temperatura pojawiła się w 78% przypadków. Inne badania opublikowane przez chińskich naukowców wskazują nawet na blisko 90% ryzyko gorączki.

Podwyższona temperatura ciała może pojawić się nie tylko w razie zakażenia, ale także w wyniku reakcji organizmu na szczepienie. Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o to, jakie czynniki mają wpływ na czas trwania i intensywność gorączki.

Kiedy możemy mówić o gorączce? To zależy od wskazań termometru:

• przy temperaturze ciała między 36,6°C a 38°C występuje stan podgorączkowy,
• do 38,5°C występuje gorączka niska,
• do 39,5°C występuje gorączka umiarkowana,
• do 40,5°C występuje gorączka znaczna,
• powyżej granicy 40,5°C można mówić o gorącze wysokiej.

Pomiar ciepłoty ciała może być dokonywany za pomocą termometru alkoholowego, elektronicznego lub bezdotykowego. Te ostatnie stały się szczególnie popularne w dobie pandemii z uwagi na brak konieczności kontaktu z potencjalnie zainfekowaną osobą. Niestety, nie są równie dokładne, jak pozostałe sprzęty medyczne.

Czy istnieją specyficzne leki przeciwgorączkowe przy COVID-19?

Aktualny stan wiedzy medycznej nie pozwala na jednoznaczne wyodrębnienie specyficznych środków przeciwgorączkowych do walki z COVID-19. Dlatego lekarze zalecają stosowanie sprawdzonych przez lata specyfików z grupy Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych (tzw. NLPZ). Które z nich są szczególnie popularne?

• Paracetamol,
• Ibuprofen,
• Naproxen,
• Kwas acetylosalicylowy.

Paracetamol

Paracetamol, zwany inaczej acetaminofenem, wykazuje silne właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Do powszechnego użytku został wprowadzony w latach 60. ubiegłego wieku. W przeciwieństwie do pozostałych NLPZ praktycznie nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Dzięki temu, że paracetamol nie reaguje z enzymami cyklooksygenazami (COX), nie wywiera on negatywnego wpływu na proces krzepliwości krwi.

Ten związek może występować w formie monopreparatów, ale równie często jest składnikiem złożonych leków, wykorzystywanych do leczenia grypy i przeziębienia. Często towarzyszą mu sympatykomimetyki lub leki przeciwhistaminowe.

W czasie przyjmowania leków opartych na paracetamolu należy unikać spożywania alkoholu. W przypadku kiedy chory może cierpieć na uszkodzenie nerek lub wątroby, aplikację paracetamolu należy skonsultować z lekarzem.

Zalecenia dotyczące maksymalnej dawki prezentują się następująco:

• u osób dorosłych nie więcej niż 4 gramy na dobę,
• u dzieci od 6. do 12. roku życia nie więcej niż 2 gramy na dobę,
• u dzieci poniżej 2. roku życia użycie paracetamolu należy skonsultować z lekarzem.

Nigdy nie należy przekraczać 0,6 grama substancji czynnej na każdy kilogram masy ciała, a także przyjmować więcej niż 4 dawek paracetamolu w ciągu jednej doby.

W przypadku podania doustnego działanie acetaminofenu osiąga maksymalną skuteczność między 30 a 120 minutą. Działanie przeciwgorączkowe utrzymuje się od 6 do 8 godzin.

Ibuprofen

Ibuprofen to pochodna kwasu propionowego. Również wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a także przeciwzapalne. W przeciwieństwie do paracetamolu hamuje wydzielanie cyklooksygenazy (COX-1 i COX-2). W efekcie powoduje ograniczenie krzepliwości krwi, choć krócej i słabiej niż np. popularna aspiryna.

Maksymalne stężenie ibuprofenu we krwi zachodzi w ciągu 1 do 2 godzin od doustnego podania preparatu. Jego działanie utrzymuje się od 4 do 6 godzin.

Uważa się, że osoby dorosłe oraz dzieci powyżej 12. roku życia nie powinny przyjmować w ciągu doby więcej niż 1,2 grama substancji (w ekstremalnych sytuacjach 2,4 grama). Bezpieczna dawka dla pacjentów poniżej 12. roku życia wynosi około 0,35 grama substancji na kilogram masy ciała. Nie zaleca się stosowania preparatów zawierających ibuprofen poniżej 3 roku życia.

W praktyce często ibuprofen stosuje się zamiennie z paracetamolem, aby nie ingerować zbyt mocno w szlak przemian cyklooksygenaz.

Naproxen

Naproxen to kolejny lek z grupy NLPZ, który może zostać wykorzystany do obniżania gorączki w leczeniu zarażenia koronawirusem. Wykazuje także działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Podobnie jak ibuprofen jest to pochodna kwasu propionowego, która oddziałuje na obie cyklooksygenazy, a w efekcie na proces krzepnięcia krwi.

Maksymalne stężenie naproxenu we krwi następuje po godzinie od podania doustnego. Przy stanach gorączkowych zaleca się stosowanie dawki początkowej 0,5 grama, a następnie 0,25 grama co każde 6-8 godzin. Maksymalna dzienna dawka to 1,25 grama.

Stosowanie leków zawierających naproxen nie jest zalecane u dzieci poniżej 16 roku życia do leczenia innych przypadłości niż bóle reumatoidalne.

Kwas acetylosalicylowy

Kwas acetylosalicylowy jest głównym składnikiem aspiryny oraz polopiryny. Wykazuje silne działanie przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Hamuje wydzielanie cyklooksygenazy (silnie w porównaniu z innymi NLPZ), co przekłada się na ograniczenie krzepliwości krwi.

Dostępne wyniki badań sugerują, że wczesne podanie preparatu zawierającego kwas acetylosalicylowy osobom chorym na COVID-19 może w istotnym stopniu ograniczyć ryzyko konieczności hospitalizacji.

Jako preparat przeciwgorączkowy zaleca się stosowanie dobowej dawki 2,5 podzielonej na porcje po 0,5-1 gram podawane co kolejne 6-8 godzin. W przypadku niesłabnącej gorączki można zwiększyć dawkę do maksymalnie 4 gramów.

U dzieci od 12. roku życia dawka jednorazowa nie powinna przekraczać 0,5 grama, a dobowa – 1,5 grama. Nie zaleca się podawania kwasu acetylosalicylowego młodszym pacjentom ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Rey’a lub astmy aspirynowej.

Czy amantadyna pomoże zwalczyć gorączkę wywołaną koronawirusem?

Co jakiś czas w mediach pojawiają się doniesienia o kolejnych, „rewolucyjnych odkryciach”, które miałyby być lekiem na koronawirusa. Jednym z nich jest amantadyna występująca najczęściej w formie chlorowodorku lub siarczanu. Jest ona stosowana m.in. w procesie leczenia choroby Parkinsona, a także przy zakażeniu wirusami z grupy A (np. popularna grypa).

Mechanizm jej działania polega na utrzymywaniu w organizmie podwyższonego stężenia jednego z głównych neuroprzekaźników – dopaminy. Substancja hamuje także wczesny etap replikacji wirusów poprzez zablokowanie ich pompy protonowej. W efekcie dochodzi do zatrzymania usuwania otoczki wirusa i zablokowania syntezy hemaglutyniny.

Na pytanie o skuteczność amantadyny w zwalczaniu gorączki wywołanej koronawirusem trudno odpowiedzieć jednoznacznie. Zatrzymanie lub spowolnienie namnażania patogenu może ograniczyć stan zapalny, a co za tym idzie wpłynąć na słabszą odpowiedź organizmu. Nadal jednak skuteczność tej substancji w walce z koronawirusem nie została jednoznacznie potwierdzona.

Należy uważać na łączenie leków zawierających amantadynę z sympatykomimetykami, ponieważ mogą one nasilić jej ośrodkowe działanie (także niepożądane).

W leczeniu grypy osoby dorosłe oraz dzieci powyżej 10. roku życia powinny przyjmować 0,1 grama substancji na dobę przez 4-5 dni, przy czym odnotowuje się wyższą skuteczność przy jak najwcześniejszej aplikacji leku. Nie ma jednoznaczych zaleceń dotyczących dawkowania substancji u młodszych pacjentów.

Jak długo trwa gorączka przy COVID-19?

Czas trwania gorączki przy zarażeniu koronawirusem to kwestia bardzo indywidualna. Część chorych w ogóle nie odnotuje u siebie takiego objawu. Z kolei inni mogą mieć mocno podwyższoną temperaturę przez dzień lub dwa albo lekko podniesioną przez tydzień.

Z uwagi na brak jednolitości w przebiegu zachorowań trudno o jednoznaczny protokół działania. Jeżeli czujesz, że pojawiają się u Ciebie objawy, które mogą sugerować zakażenie koronawirusem, jak gorączka, ból mięśni lub osłabienie, zacznij od stosowania popularnych środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych jak najszybciej, zanim infekcja się rozwinie. Jest bardzo prawdopodobne, że kilkudniowa kuracja pomoże uleczyć objawy i przywróci pełnię sił.

Pamiętaj, że z objawami infekcji koronawirusowej możesz walczyć na własną rękę. W początkowej fazie infekcji , już przy pierwszych objawach warto jak najszybciej wdrożyć podstawowe leki, które mogą złagodzić dolegliwości związane z infekcją. Nigdy jednak nie stosuj leków przeciwgorączkowych zapobiegawczo, ponieważ nie są obojętne dla zdrowia.