Czy osoba zaszczepiona na COVID-19 może zarażać koronawirusem?

Ogłoszenie, że udało się opracować skuteczną i bezpieczną szczepionkę na COVID-19 było jedną z najbardziej wyczekiwanych informacji ostatnich kilku miesięcy. Badania wykazały, że skuteczność niektórych szczepionek może wynosić nawet ponad 90%, chroniąc przed rozwojem ciężkiej postaci choroby COVID-19. Jednak mimo to wciąż nie wiemy na przykład czy osoba zaszczepiona na COVID-19 po kontakcie z koronawirusem SARS-CoV2 może zarażać inne osoby?

Spis treści

1. Odpowiedź odpornościowa na szczepionkę na COVID-19
2. Dlaczego osoba zaszczepiona na COVID-19 może zarażać koronawirusem?
3. Szczepionka na COVID-19 nie jest źródłem zakażenia

Odpowiedź odpornościowa na szczepionkę na COVID-19

Szczepionka na COVID-19 ma za zadanie wywołać głównie odpowiedź odpornościową tak, aby doszło do wytworzenia przeciwciał IgG przeciwko koronawirusowi SARS-CoV2. Ma to na celu zapobieżenie rozsiewaniu wirusa po całym organizmie i rozwojowi ciężkiej postaci COVID-19.

Przeciwciała IgG stanowią dominującą grupą białek odpornościowych w naszym organizmie. Są one wytwarzane przez limfocyty B specyficznie przeciwko określonym białkom wirusa lub innego patogenu. Niejako przyklejając się do powierzchni wirusa neutralizują go i pozwalają bezpiecznie usunąć z organizmu przez komórki układu odpornościowego.

Jednak taki mechanizm szczepionki jest ogólnoustrojowy i niekoniecznie stymuluje on odpowiedź ze strony błony śluzowej układu oddechowego, która jest głównymi wrotami wnikania koronawirusa.

Z kolei w błonie śluzowej kluczową rolę w neutralizacji koronawirusa pełnią specyficzne przeciwciała IgA, które nie muszą być wytwarzane w następstwie szczepienia na COVID-19.

W badaniach przedklinicznych wykazano, że koronawirusa można wykryć w wymazach z nosa osób zaszczepionych, pomimo że nie rozwinęły się u nich osób objawy COVID-19. Co sugeruje, że osoby zaszczepione, pomimo braku objawów choroby, mogą być podatne na zakażenie, rozsiewając koronawirusa poprzez drogi oddechowe.

Dlaczego osoba zaszczepiona na COVID-19 może zarażać koronawirusem?

Za ten fenomen może odpowiadać brak wywoływania przez obecnie stosowane szczepionki na COVID-19 tzw. odporności sterylizującej (ang. sterilising immunity), którą osiąga się wtedy gdy przeciwciała (przede wszystkim chodzi tutaj o przeciwciała IgA) neutralizujące wirusa wiążą się z nim, zapobiegając jego wniknięciu do komórki i namnażaniu.

W przypadku szczepionki na COVID-19, pomimo że chroni ona przed ciężkim przebiegiem choroby, to nie wyklucza możliwości ponownego wniknięcia koronawirusa do organizmu osoby zaszczepionej. Innymi słowy dzięki tym szczepionkom układ odpornościowy jest „uczony” jak zatrzymać niekontrolowany rozwój choroby, jednak koronawirus może przetrwać w organizmie, potencjalnie umożliwiając zarażanie innych.

Następstwem braku odporności sterylizującej jest to, że koronawirus może nadal krążyć w populacji i powodować chorobę COVID-19 u osób niezaszczepionych. Stąd tak ważne jest zaszczepienie jak największej liczby osób w populacji.

Być może w przyszłości kolejne generacje szczepionki na COVID-19 np. w postaci doustnej zawierającej atenuowanego wirusa (niezdolnego do wywołania choroby) okaże się skuteczniejsza w wywoływaniu odporności sterylizującej.

Dzieje się tak dlatego, że po podaniu doustnej szczepionki wirus, zakażając komórki jelita, stymuluje układ odpornościowy związany z błoną śluzową i wytwarzanie specyficznych przeciwciał IgA. Chroni to układ oddechowy przed negatywnym skutkiem wniknięcia wirusa i jednocześnie pozwala na zwiększenie stężenia przeciwciał IgA na wszystkich błonach śluzowych.

Szczepionka na COVID-19 nie jest źródłem zakażenia

Drugą ważną kwestią, którą warto zrozumieć to, to że obecnie stosowane szczepionki na COVID-19 nie zawierają wirusa, a jedynie jego fragment. Dlatego samo szczepienie nie jest źródłem wirusa w organizmie osoby zaszczepionej.

Jednak może się tak zdarzyć, że osoba zaszczepiona będzie miała kontakt z osobą chorą na COVID-19 lub zarazi się koronawirusem w przestrzeni publicznej. Pomimo, że koronawirus wniknie do jej organizmu i prawdopodobnie się namnoży, szczepionka ochroni ją przed rozwojem COVID-19.

Należy też zwrócić uwagę, iż większość szczepionek wymaga dwóch dawek, aby zapewnić nam skuteczną ochronę przed rozwojem COVID-19. Dlatego w okresie między kolejnymi szczepionkami może dojść nie tylko do samego zakażenia koronawirusem, ale także rozwoju ciężkiej postaci COVID-19.

Czy osoby zaszczepione powinny nadal przestrzegać reżimu sanitarnego? Chociaż dostępne badania kliniczne wykazują skuteczność szczepionek w zapobieganiu rozwoju choroby COVID-19, to jednak nie są one w stanie jednoznacznie potwierdzić, że obecnie stosowane szczepionki są skuteczne w zahamowaniu rozprzestrzenianiu koronawirusa.

Z tego względu zaleca się, aby mimo wszystko osoby zaszczepione na COVID-19 nadal zachowały dystans społeczny, nosiły maseczki zakrywające usta i nos oraz myły często ręce.

Czytaj też:

• Szczepionka na koronawirusa. Rodzaje, dostępność i cena
• Szczepionka na COVID-19 - przeciwwskazania. Kto nie może się zaszczepić na koronawirusa?
• Skład szczepionki na COVID-19

dr n. med. Karolina Karabin