Późne wykrycie może mieć poważne konsekwencje. Jak rozpoznać zapalenie szpiku kostnego?

Zapalenie kości i szpiku kostnego (łac. osteomyelitis) to stan zapalny tkanki, która wypełnia jamy szpikowe kości. Do zapalenia szpiku kostnego może dojść m.in. w wyniku złamania kości lub podczas wymiany stawu biodrowego. Szybko wykryte zapalenie szpiku kostnego daje szansę na wyleczenie bez powikłań, jednak późne rozpoznanie może skutkować nawet utratą kości. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia szpiku kostnego? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Zapalenie kości i szpiku kostnego - przyczyny
2. Zapalenie kości i szpiku kostnego - objawy
3. Zapalenie kości i szpiku kostnego - diagnoza
4. Zapalenie kości i szpiku kostnego - leczenie

Zapalenie kości i szpiku kostnego (łac. osteomyelitis) to stan zapalny tkanki krwiotwórczej, która wypełnia jamy szpikowe kości. Zapalenie szpiku kostnego może się rozwinąć w każdej kości, jednak u dzieci najczęściej rozwija się w długich kościach kończyn górnych i dolnych, czyli kości udowej i piszczelowej oraz ramieniowej i promieniowej. Z kolei u dorosłych stan zapalny dotyka zwykle kości miednicy lub kręgosłupa. Z obserwacji lekarzy wynika także, że zapalenie szpiku kostnego najczęściej rozpoznaje się u dzieci od 5. do 14. roku życia, przy czym znacznie częściej u chłopców niż u dziewczynek.

Zapalenie kości i szpiku kostnego - przyczyny

Najczęstszą przyczyną zapalenia szpiku kostnego jest zakażenie bakteryjne. U niemowląt najczęstszą przyczyną stanu zapalnego są gronkowce oraz bakterie z grupy Enterobacter. U dzieci starszych do zapalenia dodatkowo mogą się przyczynić paciorkowce i bakteria Haemophilus influenzae (pałeczka hemofilna).

Drobnoustroje mogą się dostać do szpiku kostnego przez krew. Możliwe jest także ich przejście do szpiku z zainfekowanych kości, mięśni, ścięgien, a nawet skóry. Bakterie mogą się dostać do szpiku także podczas zabiegu chirurgicznego, np. podczas wymiany stawu biodrowego lub nastawiania złamanej kości.

Czynnikami, które zwiększają ryzyko wystąpienia zapalenia szpiku, są osłabiony układ odpornościowy, gwałtowny proces wzrostu, dożylne podawanie leków, stosowanie hemodializy w trakcie leczenia choroby nerek, otwarte złamania, sztuczne kończyny (protezy), zakażenia okolicznych tkanek i skóry oraz cukrzyca.

Zapalenie kości i szpiku kostnego - objawy

Objawami ostrego zapalenia szpiku kostnego są:

• gorączka i towarzyszące jej dreszcze i poty;
• złe samopoczucie, ogólne osłabienie;
• ból, obrzęk, zaczerwienienie i ucieplenie tkanek znajdujących się bezpośrednio nad ogniskiem zapalnym w kości. Dolegliwości nasilają się podczas próby ruchu zajętej przez proces zapalny kończyny;

W przebiegu przewlekłego zapalenia szpiku kostnego nie pojawiają się ból i gorączka. Charakterystyczny jest wyciek ropy z przetoki pomiędzy jamą szpikową a skórą.

Zapalenie kości i szpiku kostnego - diagnoza

W celu rozpoznania stanu zapalnego toczącego się w szpiku kostnym, wykonuje się badania krwi, które wykazują wzrost liczby limfocytów, a także podniesienie wartości CRP (tzw. białko ostrej fazy) i OB (odczyn Biernackiego). Ponadto wykonuje się także posiew krwi oraz biopsję kości i szpiku.

Pomocne są także badania kości, takie jak scyntygrafia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub rentgen kości.

Zapalenie kości i szpiku kostnego - leczenie

Leczenie polega na podawaniu choremu antybiotyków i leków przeciwbólowych. W zaawansowanych stadiach choroby konieczny może być drenaż (odprowadzanie) ropy, a w ostateczności usunięcie uszkodzonej tkanki albo kości.

U najmłodszych, uwagę rodziców powinna zwrócić niechęć do chodzenia, utykanie, ograniczone używanie chorej kończyny.

Monika Majewska