Wstrząs toksyczny - objawy i pierwsza pomoc

Wstrząs toksyczny, czyli zespół wstrząsu toksycznego, to ciężkie i zagrażające życiu powikłanie po zakażeniu. Na rozwój wstrząsu toksycznego są narażone m.in. kobiety, które używają tamponów. Jakie są przyczyny i objawy wstrząsu toksycznego? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Wstrząs toksyczny - przyczyny
2. Wstrząs toksyczny - objawy
3. Wstrząs toksyczny - diagnoza
4. Wstrząs toksyczny - leczenie

Wstrząs toksyczny, czyli zespół wstrząsu toksycznego (ZWT, toxic shock syndrome – TSS), to ciężka uogólniona reakcja zapalna organizmu, powikłanie po zakażeniu bakteryjnym. W przebiegu wstrząsu toksycznego dochodzi do upośledzenia pracy kilku układów lub narządów (np. upośledzenia czynności nerek, zaburzenia krzepnięcia, zespołu niewydolności oddechowej), co jest stanem zagrożenia życia.

Wstrząs toksyczny - przyczyny

Przyczyną wstrząsu toksycznego są toksyny produkowane przez gronkowca złocistego lub paciorkowce (a konkretnie lizogenne szczepy paciorkowców β-hemolizujących grupy A).

Zespół ten występuje z częstością wynoszącą od 1 : 100 000 do 5 : 100 000 osób

Większość osób dorosłych posiada przeciwciała ochronne przeciwko toksynom. W grupie zwiększonego ryzyka rozwoju wstrząsu toksycznego będą więc młodzież i dzieci, które nie mają tych przeciwciał. Poza tym prawdopodobieństwo wystąpienia wstrząsu toksycznego istnieje u:

• kobiet miesiączkujących, zwłaszcza tych, które używają tamponów, szczególnie tych o podwyższonej chłonności
• kobiet stosujących krążki maciczne lub gąbki dopochwowe
• kobiet w okresie połogu
• osób z gronkowcowymi ogniskami zapalnymi
• chorych po zabiegach chirurgicznych, urazach i oparzeniach
• osób z przewlekłymi stanami zapalnymi dróg oddechowych
• osób zakażonych wirusem ospy wietrznej

Wstrząs toksyczny - objawy

Objawy wstrząsu toksycznego wywołanego przez gronkowca to:

• wysoka gorączka
• obniżenie ciśnienia tętniczego
• rozlana plamista wysypka
• złuszczanie naskórka, szczególnie na dłoniach i podeszwach stóp, które występuje w ciągu 1–2 tygodni od początku choroby

Często chorzy skarżą się także na objawy sugerujące grypę, wymioty i biegunka, bóle mięśni oraz bóle głowy. Mogą się pojawić obrzęki lub sinica.

Zespół wstrząsu toksycznego wywołany przez paciorkowce ma podobny przebieg do tego wywołanego przez gronkowce, jednak zwykle pojawia się u osób z infekcjami skóry wywołanymi przez paciorkowce. Wówczas pojawiają się martwica tkanek miękkich (np. martwicze zapalenie powięzi lub mięśni bądź zgorzel). Częściej jednak prowadzi do rozwoju niewydolności wielonarządowej i obarczony jest większą śmiertelności.

Wstrząs toksyczny - diagnoza

Przy podejrzeniu wstrząsu toksycznego wykonuje się posiewy z miejsc, które są potencjalnym źródłem zakażenia, m.in. z krwi, nosa, gardła, ucha, dróg rodnych, płynu mózgowo-rdzeniowego czy skóry.

Zastosowanie mają również szybkie testy paciorkowcowe, odczyn antystreptolizynowy (ASO).

Wstrząs toksyczny - leczenie

W leczeniu wstrząsu toksycznego stosuje się antybiotykoterapię. Terapia obejmuje także nawadnianie dożylne, wentylację mechaniczną i dializoterapię.

Bibliografia:

Buda P., Gietka P., Wieteska-Klimczak A., Smorczewska-Kiljan A., Żydak J., Własienko A., Michałkiewicz J., Zespół wstrząsu toksycznego ze współistniejącym uogólnionym zapaleniem naczyń, "Reumatologia" 2012

Monika Majewska