Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne)

Szczepionki skojarzone, inaczej wieloskładnikowe lub poliwalentne, to szczepionki, które dzięki jednemu zastrzykowi chronią przed kilkoma chorobami zakaźnymi jednocześnie. Szczepionki skojarzone pozwalają na mniejszą liczbę zastrzyków, co z kolei oznacza mniejszy ból i stres u dziecka. Jakie są jeszcze zalety szczepionek skojarzonych? Jakie są ich wady? Przed jakimi chorobami chronią szczepienia skojarzone i czy są refundowane?

Spis treści

1. Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - przed jakimi chorobami chronią?
2. Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - przeciwwskazania do podania
3. Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - zalety
4. Jak działają szczepionki skojarzone? [WIDEO]
5. Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - wady
6. Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - cena
7. Szczepionki skojarzone - rodzaje

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) to szczepionki, które uodparniają jednocześnie przeciw kilku różnym patogenom i chorobom, które są przez nie wywołane. To inaczej niż szczepionki monowalentne (szczepionki pojedyncze), które uodparniają przeciw jednej chorobie zakaźnej, gdyż zawierają w swym składzie szczepy jednego drobnoustroju lub antygeny uzyskane z jednego rodzaju drobnoustroju. Szczepionki wieloskładnikowe (poliwalentne) zawierają kilka typów tego samego drobnoustroju lub antygeny pochodzące z kilku typów drobnoustroju. Szczepionki skojarzone, podobnie jak inne szczepionki, zawierają osłabione drobnoustroje, które nie wywołują zakażenia, lecz uczą układ odpornościowy prawidłowych reakcji immunologicznych.

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - przed jakimi chorobami chronią?

W celu uzyskania wysokiej skuteczności szczepionek skojarzonych w ich składzie powinny znaleźć się antygeny wzajemnie się stymulujące zgodne pod względem  fizykochemicznym. Zostały one podzielone na trzy następujące grupy w obrębie, których następować powinno kojarzenie szczepionek:²

1. pierwsza grupa szczepionek to:

• szczepionka przeciw przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi
• szczepionka przeciw poliomyelitis (polio) - szczepionki inaktywowana IPV
• szczepionka przeciwko zakażeniom Haemophilus influenzae typ b
• szczepionka przeciw WZW typu A i WZW typu B
• szczepionka przeciw meningokokom
• szczepionka przeciw pneumokokom i
• szczepionka przeciw durowi brzusznemu (antygen Vi)

2. Druga grupa szczepionek to:

• szczepionka przeciw odrze, śwince, różyczce i wietrznej ospie

3. Trzecia grupa szczepionek to:

• szczepionka przeciw durowi  brzusznemu (szczepionka pełnokmórkowa, antygen "O" i "H")
• szczepionka przeciw cholerze
• szczepionka przeciw zakażeniom pałeczkami Shigella, Campylobacter, wirusami rota)

Szczepienia skojarzone obejmują więc zarówno szczepionki obowiązkowe, jak i te ujęte w kalendarzu szczepień zalecanych.

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - przeciwwskazania do podania

Przed każdym szczepieniem lekarz powinien przeprowadzić dokładny wywiad i zbadać dziecko. Szczepienie należy odłożyć, jeśli dziecko ma ostrą infekcję, gorączkę. Podanie szczepionki jest przeciwwskazane jeśli dziecko jest uczulone na którykolwiek składnik szczepionki, przyjmuje leki obniżające odporność lub ma słabą krzepliwość krwi.

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - zalety

1. Mniejsza liczba zastrzyków

Dzięki szczepionkom skojarzonym można zaszczepić dziecko na choroby zakaźne, przy mniejszej liczbie zastrzyków niż w przypadku stosowania szczepień tzw. pojedynczych.

Warto również wiedzieć, że zastosowanie szczepień wysoce skojarzonych nie oznacza większej objętości jednej dawki szczepionki. Jednorazowa dawka szczepienia najczęściej ma taką samą objętość, co objętość jednej dawki szczepionki pojedynczej.

2. Mniej bólu

Mniejsza liczba zastrzyków, to mniej bólu. Szczepionki skojarzone zmniejszają także liczbę wizyt u lekarza.

3. Mniej niepożądanych odczynów poszczepiennych

Jednym ze składników szczepień wysoce skojarzonych są tzw. antygeny krztuśca, tzw. bezkomórkowego. W szczepieniach przeciwko krztuścowi, które są refundowane, zawarty jest tzw. pełnokomórkowy antygen krztuśca. Bezkomórkowy antygen krztuśca jest lepiej tolerowany przez organizmy dziecka, dzięki czemu po szczepieniu jest mniej niepożądanych odczynów poszczepiennych i są one łagodniejsze.

Jak działają szczepionki skojarzone? [WIDEO]

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - wady

Jak każda szczepionka, tak i szczepionka skojarzona może wywołać niepożądany odczyn podszczepienny. Jeżeli u dziecka po szczepieniu skojarzonym pojawi się NOP, to zasadniczo nie będzie możliwe dowiedzenie się, która komponenta szczepionki do niego doprowadziła.

• obrzęk
• zaczerwienienie
• bolesność w miejscu wkłucia

Częstą reakcją na szczepienie jest podwyższona temperatura (37,5-38 st C). W takim przypadku można podać dziecku lek przeciwgorączkowy.

Inną wadą szczepionek skojarzonych jest to, że rodzice muszą płacić za nie z własnej kieszeni, ponieważ nie są refundowane.

Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe, poliwalentne) - cena

Szczepionka skojarzona dostępna jest na receptę, którą przed szczepieniem przepisuje lekarz pediatra. Trzeba ją wykupić w aptece. Jedna szczepionka skojarzona - w zależności od rodzaju - kosztuje ok. 150-200 zł, a nawet 300 zł. Jednak podawanych jest klika dawek, co oznacza to, że łączny koszt szczepień skojarzonych wynosi znacznie więcej.

Szczepionki skojarzone - rodzaje

Do najdłużej i najczęściej stosowanych szczepionek skojarzonych należą:

• szczepionki trójwalentne:

- szczepionka DTP, uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi- szczepionka MMR, uodparniająca przeciw odrze, śwince i różyczce

Na przestrzeni ostatnich 20 lat opracowano szczepionki wysoko skojarzone, w tym:

• szczepionka czterowalentna DTaP-IPV (4 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis
• szczepionka pięciowalentna DTaP-IPV+Hib (5 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b,
• szczepionkęa sześciowalentna DTaP-IPV+Hib+HBV (6 w 1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
• szczepionka dziesięciowalentna (PCV 10) - to skoniugowana szczepionka przeciw pneumokokom. Szczepionka zawiera antygeny 10 serotypów pneumokoków (1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) oraz białko D bezotoczkowego szczepu Haemophilus influenzae, toksoid tężcowy i toksoid błoniczy jako białka nośnikowe
• szczepionka trzynastowalentna (PCV 13)- to również skoniugowana szczepionka przeciw pneumokokom. Zawiera serotypy zastosowane w szczepionce 10-walentnej i dodatkowo 3, 6A, 19A; rolę nośnika pełni białko CRM197 (nietoksyczny wariant toksoidu błoniczego)

Źródło:

1. www.zaszczepsiewiedza.pl

2. Mazurowska-Magdzik W., Szczepionki monowalentne i poliwalentne (skojarzone) wady i zalety ich stosowania, "Przegląd Pediatryczny" 2001, nr 2

3. www.szczepienia.pzh.gov.pl

Monika Majewska