Szczepionki na grypę 2023/2024. Rekomendacje szczepień przeciw grypie w sezonie 2023/2024

Szczepienie na grypę to najlepszy sposób, by uniknąć zachorowania. Światowa Organizacja Zdrowia co roku rekomenduje skład szczepionek przeciw grypie. Sprawdź, gdzie można zaszczepić się na grypę w sezonie 2023/2024 i kogo obowiązuje refundacja.

Szczepienie na grypę bywa często przez Polaków zapominane. Natomiast szczepienia to najbardziej skuteczny sposób zapobiegania infekcjom i powikłaniom powodowanym przez wirusy grypy. W sezonie 2023/2024 szczepionki dostępne są już od 1 września.

Jak informuje Ministerstwo Zdrowia, według WHO rocznie na świecie choruje na grypę nawet 10% osób dorosłych i od 20% do 30% dzieci. Każdego roku globalnie rejestruje się nawet 5 mln ostrych przypadków choroby. Z powodu grypy rocznie umiera od 250 tys. do 500 tys. osób, z czego 28 tys. -111 tys. stanowią dzieci poniżej 5 roku życia.

Spis treści

1. Szczepionki na grypę 2023/2024 - refundacja. Gdzie można się zaszczepić?
2. Szczepionki na grypę 2023/2024 - preparaty
3. Zachorowania na grypę w poprzednich sezonach
4. Szczepienie na grypę a odporność zbiorowa
5. Szczepionka na grypę - bezpieczeństwo szczepień
6. Szczepionka na grypę a zdrowe serce
7. Dawki zalecane szczepionki przeciw grypie
8. Kto powinien się zaszczepić przeciw grypie?
9. Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie?

Szczepionki na grypę 2023/2024 - refundacja. Gdzie można się zaszczepić?

Ministerstwo Zdrowia poinformowało, jak będą prowadzone szczepienia przeciw grypie w sezonie 2023/2024.

W ramach refundacji bezpłatne szczepionki będą dostępne dla:

• pacjentów w wieku 65+,
• kobiet w ciąży,
• dzieci od 6. m.ż. do 18 lat,

50% refundacja dotyczy dorosłych w wieku 18-64 lat, Koszt szczepionki z 50% refundacją wynosi 26,35 zł. Pozostałe grupy mogą się zaszczepić odpłatnie. Kwota zależna jest od kosztu preparatu.

Szczepienia mogą być wykonywane w podmiotach leczniczych (dzieci i dorośli) i ogólnodostępnych aptekach (dorośli). Do wykonania szczepienia niezbędna są badania kwalifikacyjne i recepta. 

Badanie kwalifikacyjne przed szczepieniem osoby dorosłej może wykonać: lekarz, felczer, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny oraz farmaceuta, natomiast badania kwalifikacyjne przed szczepieniem osoby niepełnoletniej może wykonać tylko lekarz.

Szczepionki na grypę 2023/2024 - preparaty

Szczepionki przeciw grypie 2023/2024 są już dostępne w polskich aptekach i placówkach opieki zdrowotnej. Lekarze, jak co roku, namawiają do szczepienia. Jakie preparaty są dostępne na rynku?

Szczepionki inaktywowane podawane we wstrzyknięciu:• Vaxigrip Tetra, inaktywowana szczepionka zawierająca rozszczepione wirusy grypy (typu „split”).

• InfluvacTetra, inaktywowana szczepionka podjednostkowa zawierająca powierzchniowe białka wirusa grypy: hemaglutyninę i neuraminidazę.

• Efluelda, inaktywowana szczepionka zawierająca rozszczepione wirusy grypy (typu „split”) ze zwiększoną zawartością antygenów do podawania osobom starszym.

Szczepionka „żywa” podawana donosowo:• FluenzTetra, żywa (atenuowana) szczepionka, donosowa zawierająca reasortanty wirusa grypy.

Źródło: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, szczepienia.info

Zachorowania na grypę w poprzednich sezonach

Z danych epidemiologicznych NIZP-PZH wynika, że w okresie od 8 do 15 września 2022 r. zarejestrowano w Polsce ogółem 74.206 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Średnia dzienna zapadalność wynosiła 24,4 na 100 tys. ludności. Zgonów z powodu grypy nie odnotowano.

W sezonie 2019/2020 liczba zachorowań na grypę i zachorowania grypopodobne była niższa w porównaniu do lat poprzednich. Stało się tak z powodu koronawirusa - choć brzmi to przewrotnie. Wraz z wprowadzeniem zasad dystansowania społecznego związanych z pandemią COVID-19 udało się zmniejszyć rozprzestrzenianie się także wirusa grypy.

W okresie od 01.09.2019 do 15.07.2020 na grypę i zakażenia grypopodobne zachorowało 3 873 136 osób, co oznacza 13,2% mniej zachorowań niż w analogicznym sezonie roku poprzedniego. W wyniku grypy i powikłań po chorobie zmarły 65 osoby.

Z kolei zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny we wrześniu 2021r na grypę zachorowało 370 tys. osób (i jest to rekordowy wynik, jeśli chodzi o dane z września w ciągu ostatnich lat), w październiku natomiast – 475 tys. osób, co również jest wynikiem rekordowym. 

Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie wynika, że w trwającym  od 1 października 2021 r. do 11 maja 2022 r. odnotowano 2 543 307 mln zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę.

Szczepienie na grypę a odporność zbiorowa

Zjawisko odporności zbiorowej najlepiej ilustruje wspólnotowy aspekt szczepień, pokazuje konsekwencje szczepienia całej populacji oraz ich zaniechania. Szczepienie w wymiarze indywidualnym pozwala na uniknięcie choroby oraz jej powikłań jednostkom, a jednocześnie jest ważnym elementem profilaktyki chorób zakaźnych całych populacji.

- Niestety, ilość odmów szczepień nadal rośnie, a podstawy tych decyzji nie są oparte o wyniki badań naukowych oraz niezgodne z zaleceniami lekarzy. Próg odporności zbiorowiskowej jest inny dla każdej choroby - wyjaśnia doktor Agnieszka Motyl, specjalista w dziedzinie epidemiologii, Kierownik ds. Jakości i Standardów Medycznych Medicover Polska.

Szczepionka na grypę - bezpieczeństwo szczepień

- Na bezpieczeństwo szczepień składają się nie tylko badania naukowe oraz kontrola każdej partii szczepionek, ale również stosowanie się do zaleceń lekarskich: Zawsze tłumaczę rodzicom, iż powinni po szczepieniu zostać przez 30 minut na terenie przychodni, gdyż mamy tu, podobnie jak w każdej przychodni, gdzie wykonywane są szczepienia, zestaw przeciwwstrząsowy pozwalający działać szybko w sytuacji silnej reakcji anafilaktycznej. Nie wolno lekceważyć tych zaleceń - mówi stanowczo lekarz Nojszewska- Rydlińska.

Ważne jest także przechowywanie szczepionek - jeśli decydujemy się na kupno szczepionki we własnym zakresie powinniśmy przechowywać ją możliwie jak najkrócej w domu. Miejsce szczepionki jest w lodówce, jednak pamiętajmy, że nasze domowe lodówki są często otwierane, dlatego panuje tam różna temperatura, a dodatkowo mogą pojawić się czynniki od nas niezależne, czyli przerwa w dostawie prądu.

Źle przechowywana szczepionka nie zaszkodzi, ale też nie pomoże. Szczepionki w aptekach przechowywane są w specjalnych lodówkach, które w razie przerwy w dostawie prądu są zasilane awaryjnie.

Szczepionka na grypę a zdrowe serce

Zachorowanie na grypę może zwiększać ryzyko wystąpienia zawałów serca oraz zaostrzenie niewydolności serca. Według niektórych danych nawet 1/4 wszystkich zawałów może być poprzedzona infekcją układu oddechowego i grypą - mówi dr n. med. Anna Ścibisz, kardiolog ze Szpitala Medicover - Choroba ta jest groźna zarówno dla młodych osób, uważanych za zdrowe i nie cierpiących na choroby przewlekłe, jak i osób starszych. Do częstych kardiologicznych powikłań grypy należą zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia. Szczepienie przeciw grypie pozwala uniknąć groźnych powikłań.

Badania przeprowadzone w USA pokazują, iż w okresie jesienno-zimowym zwiększa się liczba udarów oraz zawałów, a nawet 1/4 z nich była poprzedzona zachorowaniem na grypę i zapalenie płuc. Ryzyko zawału serca po potwierdzonej infekcji grypowej jest sześciokrotnie większe.

Szczepienie przeciw grypie może więc nie tylko uchronić przed zachorowaniem i powikłaniami, w tym przed ryzykiem wystąpienia zawału serca, udaru mózgu, zaostrzeniem chorób układu krążenia albo naczyń mózgowych.

Dawki zalecane szczepionki przeciw grypie

• dzieciom od 6. m.ż. do 35. m.ż.: 1 dawka - 0,25 ml (postać pediatryczna 0,25 ml) (1 lub 2 dawki), po 4-6 tygodniach następna 1 dawka (postać pediatryczna 0,25 ml),
• dorosłym i dzieciom od 36. m.ż.: 1 dawka - 0,5 ml,
• dzieciom do ukończenia 8 r.ż., które uprzednio nie były szczepione, należy podać drugą dawkę po 4-6 tygodniach.

- Bardzo ważna jest świadomość, że wirus grypy jest podstępny, mutuje i ewoluuje. Każdego roku wytwarzana jest nowa szczepionka, która ma za zadanie chronić organizm podczas najbliższego sezonu grypowego. Coroczne szczepienie wzmacnia odporność, znacząco redukuje ryzyko zachorowania, ale przede wszystkim zabezpiecza przed poważnymi zagrożeniami związanymi z powikłaniami grypy. W 2018 roku została wprowadzona refundacja szczepień przeciw grypie dla osób powyżej 65 roku życia. Jest to bardzo dobra decyzja ze strony Ministerstwa, ponieważ najwięcej powikłań dotyka właśnie osoby w wieku podeszłym i to one płacą największą cenę za niezaszczepienie się przeciw grypie - powiedział prof. dr hab. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Kto powinien się zaszczepić przeciw grypie?

Ogólnoświatowe zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko grypie mówią, zgodnie z wytycznymi organizacji ACIP oraz WHO, że zaszczepić powinien się każdy. W Polsce nie ma obowiązkowych (finansowanych z budżetu Ministerstwa Zdrowia) szczepień przeciw grypie. Są to szczepienia zalecane. Każdy może zarazić się wirusem grypy, jednak grupy ryzyka – dzieci, seniorzy i osoby cierpiące na choroby przewlekłe, szczególnie narażone są na zachorowanie, jak również ciężkie powikłania pogrypowe.

1. Ze wskazań klinicznych i indywidualnych:

• przewlekle chorym dzieciom (powyżej 6. miesiąca życia) i dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe;
• osobom w stanach obniżonej odporności (w tym pacjentom po przeszczepie narządów lub tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego;
• dzieciom z grup ryzyka od 6 miesiąca życia do 18. roku życia, szczególnie zakażonym wirusem HIV, ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, w tym małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką, chłoniakiem, sferocytozą wrodzoną, asplenią wrodzoną, dysfunkcją śledziony, po splenektomii, z pierwotnymi niedoborami odporności, po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, leczonym przewlekle salicylanami;
• dzieciom z wadami wrodzonymi serca zwłaszcza sinicznymi, z niewydolnością serca, z nadciśnieniem płucnym;
• kobietom w ciąży lub planującym ciążę.

2. Ze wskazań epidemiologicznych szystkim osobom od 6. miesiąca życia do stosowania zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, w szczególności:

• zdrowym dzieciom w wieku od 6. miesiąca życia do 18. roku życia (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od 6 do 60 miesiąca życia);
• osobom w wieku powyżej 55 lat;
• osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku poniżej 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi (w ramach realizacji strategii kokonowej szczepień);
• pracownikom ochrony zdrowia (personel medyczny, niezależnie od posiadanej specjalizacji oraz personel administracyjny), szkół, handlu, transportu;
• pensjonariuszom domów spokojnej starości, domów pomocy społecznej oraz innych placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w szczególności przebywającym w zakładach opiekuńczo-leczniczych, placówkach pielęgnacyjno-opiekuńczych, podmiotach świadczących usługi z zakresu opieki paliatywnej, hospicyjnej, długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego;

Jakie są przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie?

• anafilaktyczna nadwrażliwość na białko jaja kurzego lub antybiotyki używane w procesie produkcji lub inne składniki szczepionki*
• ostre choroby gorączkowe
• ostre choroby o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, bez względu na to, czy towarzyszy im gorączka, czy też nie
• zespół Guillain-Barré stwierdzony w okresie 6 tygodni po poprzednim szczepieniu przeciwko grypie**

* osoby takie, jeśli znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych, mogą odnieść korzyść ze szczepienia przeciwko grypie po dokonaniu oceny stopnia nadwrażliwości na składniki szczepionki i odpowiednim odczuleniu** osoby takie, jeśli znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych, mogą odnieść korzyść ze szczepienia przeciwko grypie

Monika Majewska

Magdalena Gajda

Magda Mazurek