Szczepienia na COVID-19: fakty. Odpowiedzi na najważniejsze pytania

Szczepienia na COVID-19 w Polsce zaczną się pod koniec grudnia. I budzą wiele emocji. W związku ze szczepieniami pojawia się mnóstwo pytań, a w sieci nietrudno natknąć się na fake newsy. Przedstawiamy więc odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, opracowane w oparciu o materiały Ministerstwa Zdrowia oraz przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Szczepienia na COVID-19 dla tzw. grup priorytetowych - czyli m.in. lekarzy, farmaceutów czy ratowników medycznych - zaczną się pod koniec grudnia. Zapisy na szczepienie dla osób spoza tych grup ruszą zaś 15 stycznia - jak zapowiedział minister zdrowia Adam Niedzielski można będzie zapisać się poprzez infolinię pod numerem 989, w swojej przychodni lub wypełniając elektroniczny formularz, dostępny na stronach internetowych związanych z resortem zdrowia.

Wiele osób zastanawia się jednak, czy szczepienie jest obowiązkowe, ile będzie kosztowało, czy jest bolesne, co robić, gdyby pojawił się niepożądany odczyn poszczepienny. Przedstawiamy więc odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, opracowane w oparciu o informacje, jakie znajdują się na oficjalnej stronie Ministerstwa Zdrowia oraz przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Spis treści

1. Czy szczepienie jest obowiązkowe? Ile kosztuje?
2. Gdzie można się zaszczepić?
3. Jakie będą kolejne etapy procesu szczepień? Kto zaszczepi się w pierwszej kolejności?
4. Jaki lekarz może wystawić skierowanie na szczepienie?
5. Czy osoby zaszczepione dostaną zaświadczenie o szczepieniu?
6. Czy będzie możliwość zaszczepienia się w domu? Jak będą mogły zaszczepić się osoby starsze, niesprawne?
7. Czy osoby, które chorowały już na COVID-19 również powinny się szczepić?
8. Czy szczepienie jest bezpieczne dla alergików?
9. Jak wygląda szczepienie? Czy szczepienie jest bolesne?
10. Czy po szczepieniu zostanie ślad?
11. Co robić, jeśli po szczepieniu pojawią się odczyny niepożądane?
12. Kto będzie odpowiadał za Niepożądane Odczyny Poszczepienne? Czy będą odszkodowania?
13. Czego trzeba unikać po szczepieniu?

Czy szczepienie jest obowiązkowe? Ile kosztuje?

Szczepienie jest bezpłatne i dobrowolne. Eksperci zachęcają jednak, by się zaszczepić, gdyż tylko szczepionka może zabezpieczyć przed kolejnymi falami pandemii - im więcej osób ją otrzyma, tym skuteczniejsza będzie ochrona całej populacji. Strategicznym celem, jaki zapisano w Narodowym Programie Szczepień jest to, by do końca 2021 roku osiągnąć poziom zabezpieczenia społeczeństwa umożliwiający zapanowanie nad pandemią przy jednoczesnym zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa.

Gdzie można się zaszczepić?

Szczepienia będą realizowane w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej. Zgodnie z Narodowym Programem Szczepień będą odbywały się:

• stacjonarnie w placówkach POZ i AOS;
• w innych stacjonarnych placówkach medycznych;
• w mobilnych zespołach szczepiących;
• w centrach szczepiennych w szpitalach rezerwowych.

Lista wszystkich punktów zostanie ogłoszona wkrótce. Na stronie gov.pl/szczepimysie dostępna będzie mapka z wykazem wszystkich punktów szczepień.

Jakie będą kolejne etapy procesu szczepień? Kto zaszczepi się w pierwszej kolejności?

Szczepienia będą odbywały się w kilku etapach.

• Etap 0: zaszczepieni zostaną pracownicy sektora ochrony zdrowia (w tym wykonujący indywidualną praktykę), pracownicy Domów Pomocy Społecznej i pracownicy Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej oraz personel pomocniczy i administracyjny w placówkach medycznych, w tym stacjach sanitarno-epidemiologicznych;
• Etap 1: zaszczepieni zostaną pensjonariusze domów pomocy społecznej oraz zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu, osoby powyżej 60. roku życia w kolejności od najstarszych, służby mundurowe, w tym Wojsko Polskie, nauczyciele;
• Etap 2: zaszczepione zostaną osoby w wieku poniżej 60. roku życia z chorobami przewlekłymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, albo w trakcie diagnostyki i leczenia wymagającego wielokrotnego lub ciągłego kontaktu z placówkami ochrony zdrowia, osoby bezpośrednio zapewniające funkcjonowanie podstawowej działalności państwa i narażone na zakażenie ze względu na częste kontakty społeczne ;
• Etap 3: szczepieni będą przedsiębiorcy i pracownicy sektorów zamkniętych na mocy rozporządzeń w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Realizowane będą także powszechne szczepienia pozostałej części dorosłej populacji.

Jaki lekarz może wystawić skierowanie na szczepienie?

Skierowanie na szczepienie przeciw COVID-19 może wystawić każdy lekarz z dostępem do aplikacji webowej gabinet.gov.pl, niezależnie od tego, czy ma podpisaną umowę z NFZ.

Czy osoby zaszczepione dostaną zaświadczenie o szczepieniu?

Tak. Każda osoba, która przejdzie pełen cykl szczepienia (w przypadku, gdy będzie ono dwudawkowe - po zaszczepieniu drugą dawką szczepionki) otrzyma zaświadczenie o szczepieniu umożliwiające korzystanie z przygotowanych ułatwień. ​​​​Przyjęcie szczepionki będzie także potwierdzone przez specjalny system, który umożliwi weryfikację zaszczepienia (m.in. kod QR, który pozwoli szybko potwierdzić odbyte szczepienie). Informacja o przebytym szczepieniu będzie również figurowała w e-Karcie Szczepień w systemie P1.

Czy będzie możliwość zaszczepienia się w domu? Jak będą mogły zaszczepić się osoby starsze, niesprawne?

Będzie taka możliwość, w każdej gminie będzie co najmniej jeden mobilny punkt szczepień przeznaczony dla osób, które nie są w stanie samodzielnie dotrzeć do stacjonarnego punktu szczepień. Będzie również możliwość zaszczepienia w miejscu zamieszkania lub pobytu.

Czy osoby, które chorowały już na COVID-19 również powinny się szczepić?

Według CDC (Center for Disease Control and Prevention) i PHE (Public Health England) przebycie choroby nie jest przeciwwskazaniem do szczepień.

Czy szczepienie jest bezpieczne dla alergików?

Zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi szczepień, przeciwwskazaniem do szczepienia jest reakcja anafilaktyczna po podaniu szczepionki przeciw COVID-19, a  także ciężka reakcja alergiczna na substancję czynną lub inny składnik szczepionki. Ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu do szczepienia podejmuje lekarz na podstawie indywidualnej oceny stanu zdrowia.

Jak wygląda szczepienie? Czy szczepienie jest bolesne?

Szczepienie przebiega dokładnie tak samo, jak każde inne - np. szczepienie na grypę. Pierwszym etapem jest kwalifikacja do szczepienia, której dokonuje lekarz. Dopiero jeśli uzna, że nie ma przeciwwskazań do szczepienia, podawana jest szczepionka. Ma ona formę zastrzyku, który podaje się w mięsień naramienny.

Czy po szczepieniu zostanie ślad?

Podobnie jak w przypadku każdego zastrzyku, tak i po zaszczepieniu pozostaje niewielki ślad po wkłuciu. W miejscu ukłucia może pojawić się niewielki ból i obrzęk. Dolegliwości bólowe w miejscu wkłucia są wymieniane wśród działań niepożądanych, które mogą wystąpić po szczepieniu.

Co robić, jeśli po szczepieniu pojawią się odczyny niepożądane?

W przypadku pojawienia się niepożądanych objawów po szczepieniu, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem poradni, w której było wykonane szczepienie.

Kto będzie odpowiadał za Niepożądane Odczyny Poszczepienne? Czy będą odszkodowania?

W planach jest stworzenie funduszu kompensacyjnego dla osób, u których wystąpią takie odczyny, a szczegółowe zasady jego funkcjonowania określi osobna ustawa.

Czego trzeba unikać po szczepieniu?

Jak czytamy na stronie ministerstwa, w odniesieniu do szczepienia przeciw COVID-19 zastosowanie mają ogólne zasady dotyczące szczepień. Nie ma więc specjalnych zaleceń - np, takich, by unikać aktywności fizycznej czy kąpieli. Decyzję podejmuje osoba, która została zaszczepiona, kierując się swoim samopoczuciem i ogólnym stanem zdrowia

Katarzyna Hubicz