Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - jak przebiega i komu przysługuje?

Rehabilitacja postcovidowa daje pacjentom szansę na odzyskanie pełni zdrowia i sprawności fizycznej po przechorowaniu zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Jak pokazują statystyki, nawet jedna trzecia pacjentów po infekcji COVID-19 może borykać się z różnego rodzaju powikłaniami, w tym z powikłaniami dotyczącymi układu oddechowego, co bezpośrednio wpływa na wydolność organizmu. Jakie są wskazania do rehabilitacji oddechowej i jak uzyskać skierowanie na leczenie rehabilitacyjne?

W celu poprawy kondycji i stanu zdrowia pacjentów opracowano specjalny program postcovidowej rehabilitacji oddechowej. Powikłania związanie z chorobą COVID-19 mogą dotyczyć wielu układów organizmu, w tym układu sercowo-naczyniowego, neurologicznego, czy układu oddechowego. Powikłania po COVID-19 bardzo często dotykają układu oddechowego i mają postać niewydolności oddechowej. 

Spis treści

1. COVID-19 a powikłania związane z układem oddechowym
2. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - komu przysługuje?
3. Skierowanie na rehabilitację oddechową - gdzie je otrzymać?
4. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - jak przebiega?
5. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta wstępna
6. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta terapeutyczna
7. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta końcowa
8. Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 w domu - jakie ćwiczenia możemy wykonywać samodzielnie?

COVID-19 a powikłania związane z układem oddechowym

Powikłania oddechowe po COVID-19 prowadzą m.in. do:

• pogorszenia tolerancji wysiłku,
• odczuwania duszności - co może być związane z włóknieniem płuc, ale również rozwijającą się niewydolnością serca (duszność nasilająca się w pozycji leżącej wskazuje na przyczynę sercową),
• problemów z oddychaniem, nabraniem powietrza,
• obniżenia nastroju i pojawienia się lęku, związanego z powyższymi zaburzeniami.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - komu przysługuje?

Do rehabilitacji oddechowej kwalifikują się pacjenci, będący ozdrowieńcami, w przypadku gdy od zakończenia choroby nie minęło pół roku.

Warunkiem jest również utrzymywanie się objawów, które utrudniają normalne, codzienne funkcjonowanie. Takim objawem związanym z układem oddechowym jest przede wszystkim duszność.

Duszność oceniania jest z użyciem specjalnej skali, nazywanej zmodyfikowaną skalą Medical Research Council (w skrócie mMRC). Jest to pięciostopniowa skala, w której można uzyskać od 0 do 4 punktów.

Otrzymanie 4 punktów oznacza, że duszność uniemożliwia pacjentowi opuszczanie domu lub występuje przy ubieraniu się, lub rozbieraniu się. Z kolei 0 punktów oznacza, że duszność występuje u pacjenta jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego.

Aby otrzymać skierowanie na rehabilitację postcovidową, wystarczy uzyskać 1 punkt w opisywanej powyżej skali mMRC. Uzyskanie 1 punktu oznacza, że duszność występuje u pacjenta podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub podczas wchodzenia na niewielkie wzniesienie.

Co robić w przypadku pojawienia się duszności? Pozycje, które łagodzą duszność

Zobacz galerię 5 zdjęć

Skierowanie na rehabilitację oddechową - gdzie je otrzymać?

Rozpoczęcie rehabilitacji oddechowe wymaga posiadania skierowania. Takie skierowanie można otrzymać między innymi od swojego lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu z pacjentem ocenia, czy dana osoba kwalifikuje się do tego rodzaju leczenia.

Mając dokuczliwe objawy, związane z przebyciem COVID-19, zdecydowanie warto zapytać swojego lekarza o możliwość leczenia rehabilitacyjnego.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - jak przebiega?

Obecnie rehabilitacja oddechowa może odbywać się w uzdrowiskach, w gabinetach fizjoterapeutycznych, ale również w domu pacjenta.

Rehabilitacja w warunkach domowych jest możliwa, dzięki wizytom specjalistów fizjoterapii. W Polsce to programu dołączyło już około 90 placówek, które będą rehabilitować pacjentów.

Pacjenci, którzy zdecydują się na rehabilitację oddechową w poradni lub w domu mogą korzystać z niej do sześciu tygodni. Rehabilitacja oddechowa w gabinecie lub w domu odbywa się w kilku etapach.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta wstępna

Początkowym i niezbędnym etapem rehabilitacji oddechowej jest tak zwana wizyta wstępna. Na wizycie tej specjalista fizjoterapii przeprowadza z pacjentem dokładny wywiad, dzięki czemu możliwe jest zidentyfikowanie najbardziej dokuczliwych objawów.

Specjalista może również przeprowadzić pewne badania oddechowe, które ocenią kondycję i stan zdrowia pacjenta. Co więcej, początkowa ocena stanu zdrowia chorego daje szanse na porównanie wydolności pacjenta po zakończeniu rehabilitacji.

Wstępne testy dają szansę na dobór odpowiednich ćwiczeń fizjoterapeutycznych oraz co ważne - dopasowanie ich intensywności.

Zbyt duży wysiłek na początku rehabilitacji może być niebezpieczny dla pacjenta, m.in. ze względu na obecność powikłań sercowo-naczyniowych, które powstały na skutek infekcji COVID-19.

Pierwsza wizyta trwa około 50 minut w przypadku rehabilitacji w gabinecie fizjoterapeuty, zaś w przypadku rehabilitacji domowej - około 90 minut.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta terapeutyczna

Po wizycie wstępnej specjalista fizjoterapii umawia się z pacjentem na kolejne wizyty, na których przeprowadzana będzie właściwa rehabilitacja oddechowa. Program rehabilitacji postcovidowej zakłada trzy wizyty rehabilitacyjne w każdym z sześciu tygodni.

Terapia oddechowa z fizjoterapeutą obejmuje między innymi:

• ćwiczenia oddechowe,
• ćwiczenia wytrzymałościowe,
• ćwiczenia interwałowe - podczas, których intensywne ćwiczenia wykonuje się w rundach (interwałach), pomiędzy którymi wykonuje się ćwiczenia o mniejszej intensywności. Ćwiczenie te pozwalają na poprawę kondycji i wytrzymałości organizmu,
• nauka technik odkrztuszania - pozwala na efektywne oczyszczanie dróg oddechowych z wydzieliny,
• trening równowagi - wskazany jest przede wszystkim w przypadku towarzyszących powikłań neurologicznych.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 - wizyta końcowa

Na wizycie końcowej specjalista fizjoterapii ocenia efekty całego programu rehabilitacji, poprzez ponowne wykonanie testów, które odbyły się na pierwszej wizycie. Wykonaniu prób oddechowych i ćwiczeniom oceniających kondycję towarzyszy ocena skali duszności.

Warto wiedzieć, że program rehabilitacji postcovidowej przewiduje również edukację pacjenta, dzięki której będzie on mógł kontynuować samodzielnie pewne ćwiczenia.

Pacjenci w ramach edukacji otrzymają od fizjoterapeuty specjalne plany treningowe do samodzielnego wykonywania w warunkach domowych.

Rehabilitacja oddechowa po COVID-19 w domu - jakie ćwiczenia możemy wykonywać samodzielnie?

Warto mieć świadomość, że ćwiczenia oddechowe możemy wykonywać samodzielnie w domu. Taka samodzielna rehabilitacja poprawia wydolność organizmu i zmniejsza ryzyko niewydolności oddechowej w razie zachorowania na COVID-19. Pomaga również w radzeniu sobie z powikłaniami tej infekcji.

Ćwiczenia oddechowe mają na celu:

• zmniejszenie w płucach obszarów objętych niedodmą (niedodma to stan, w którym płuca tracą swoje upowietrzenienie na skutek ucisku z zewnątrz lub zamknięcia oskrzela),
• zwiększenie siły mięśni oddechowych, w tym przepony, która jest największym mięśniem oddechowym,
• zwiększenie ruchomości klatki piersiowej.

Wykonywanie ćwiczeń oddechowych w warunkach domowych wymaga pewnego przygotowania. Należy dokładnie wywietrzyć pomieszczenie, w którym przebywamy i zaopatrzyć się w wygodny, nieuciskający strój do ćwiczeń.

Przed ćwiczeniami nie należy spożywać obfitego posiłku. Jeśli mamy przepisane leki w postaci inhalacji, to można przyjąć je przed rozpoczęciem ćwiczeń.

Czytaj też:

• COVID-19: objawy, przebieg, leczenie, powikłania, zapobieganie
• Powikłania po COVID-19. Jakie powikłania mają osoby, które wyzdrowiały z COVID-19?
• Rekonwalescencja po COVID-19. Jak wygląda powrót do zdrowia po zakażeniu koronawirusem?

lek. Katarzyna Banaszczyk