Podróżujesz w ten sposób? Grzybica to dopiero początek listy możliwych skutków  

Jeśli zdarza wam się podróżować pociągami, to na pewno znacie i takie obrazki: pasażerów, którzy zdejmują buty, w lepszym razie kładąc stopy na powierzchni tych butów lub w ich sąsiedztwie, w gorszej sytuacji zarzucając beztrosko stopy na sąsiednie siedzenia i racząc innych pasażerów widokiem (i zapachem) swoich stóp. Rozmawiamy z rzecznikiem PKP IC oraz Inspektorem Sanitarnym, żeby ustalić, co mówią na ten temat przepisy oraz zasady higieny. I serwujemy wam kompendium wiedzy o patogenach i pasożytach, które mogą czyhać w pociągach.

Czy można zdejmować buty w pociągu? 

Podróżujecie czasem pociągiem? Trzeba przyznać, że przy wszystkich wadach kolei, takich jak niekiedy wątpliwa punktualność czy brak miejscówek w pociągach, polskie koleje dokonały na przestrzeni ostatnich lat znaczącego postępu, jeśli chodzi o wygląd większości pociągów, stan toalet i technologia ich oczyszczania (pamiętacie jeszcze te potwornie śmierdzące, ciasne WC w pociągach, gdzie mocz spływał po ścianach i podłodze, a z wnętrza sedesu straszyła zanieczyszczona kałem specjalna klapka, służąca do zrzucania odchodów na tory?).

Jednak mentalność niektórych pasażerów nie poszła z duchem czasu, niestety. Wciąż co jakiś czas spotykamy na swej drodze osoby, które raczą innych widokiem (i nierzadko zapachem) swoich skarpet, które przy odrobinie szczęścia pozostają na podłodze, przy mniej szczęśliwym obrocie sprawy trafiają na siedzenia. Co gorsza – osoby podróżujące w ten sposób zwykle nie widzą nic niestosownego w swoim zachowaniu.

Dlaczego zdejmowanie butów i eksponowanie skarpet w pociągach jest niewłaściwe? Czym grozi kontakt z siedzeniem lub podłogą, na której ktoś stawiał stopy np. z grzybicą? Co na ten temat mówią przepisy, a co służby sanitarne?

Czym można zarazić się w pociągu? 

Zacznijmy od tego, że niezależnie od eksponowania stóp w skarpetach (albo bosych) na siedzeniach, w pociągach, jak we wszystkich środkach komunikacji publicznej, istnieje ryzyko kontaktu z różnymi patogenami. Oto lista chorób i zakażeń, które można złapać w pociągach – od wirusów i bakterii po grzyby i pasożyty:

• Choroby wirusowe m.in:
• Grypa – wirusy grypy rozprzestrzeniają się drogą kropelkową, zwłaszcza w zatłoczonych wagonach.
• COVID-19 – podobnie jak grypa, łatwo się przenosi przez kaszel, kichanie i dotyk zakażonych powierzchni.
• Przeziębienie (rinowirusy, koronawirusy sezonowe, adenowirusy) – przenoszone drogą powietrzną i przez dotyk.
• Norowirusy i rotawirusy – wywołujące tzw. grypę żołądkową, często przenoszone przez skażone powierzchnie i ręce.
• Ospa wietrzna i półpasiec (wirus VZV) – w zatłoczonych miejscach może dojść do zakażenia drogą kropelkową.
• Odra, różyczka, świnka – rzadziej, ale wciąż możliwe, zwłaszcza wśród niezaszczepionych osób.
• Wirus HPV, którego niektóre podtypy powodują powstawanie kurzajek na dłoniach i stopach.

• Choroby bakteryjne m.in:
• Angina paciorkowcowa – łatwo przenosi się drogą kropelkową i przez skażone powierzchnie.
• Krztusiec (Bordetella pertussis) – kaszel i kichanie w zamkniętych przestrzeniach ułatwiają transmisję.
• Zapalenie spojówek – bakterie przenoszone przez ręce i skażone powierzchnie (np. poręcze).
• Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – można go złapać przez dotyk, np. na poręczach.

• Infekcje grzybicze m.in. 
• Grzybica stóp i paznokci – można się zarazić, jeśli ktoś chodzi boso po wspólnych przestrzeniach.
• Grzybica skóry (np. dermatofitozy, drożdżyca) – przez dotykanie skażonych powierzchni i bezpośredni kontakt z osobą zakażoną.

• Pasożyty m.in. 
• Pluskwy (Cimex lectularius) – mogą się ukrywać w tapicerce siedzeń i przenosić na ubrania czy bagaż.
• Wszy głowowe i odzieżowe – możliwe do złapania przy bliskim kontakcie z osobą zakażoną (np. jeśli ktoś ma długie włosy i je opiera o zagłówki).
• Świerzb (Sarcoptes scabiei) – można się zarazić przez skażone fotele, koce w wagonach sypialnych lub przez kontakt z nosicielem.

Czy to oznacza, że podróże pociągami są niebezpieczne dla zdrowia? Można stwierdzić, że podobnie jak inne środki komunikacji publicznej, w których bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od współpasażerów, ich stanu zdrowia i stopnia przestrzegania zasad higieny. Z pewnością dobre nawyki higieniczne, jak mycie rąk, unikanie dotykania twarzy i dezynfekcja powierzchni, bardzo zmniejszają ryzyko zakażenia.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Większość sprzętów do ćwiczeń ma na sobie bakterie gronkowca. Co jeszcze można znaleźć na hantlach i na macie?

5 codziennych nawyków, które niszczą skórę. Pracujesz nie tylko na zmarszczki

Zobacz galerię 5 zdjęć

Kładzenie stóp na siedzeniach w pociągu - co mówią przepisy?

O to, czy w obliczu niewłaściwych zachowań innych osób współpasażerskich możemy się powołać na konkretne przepisy, regulujące zachowania takie, jak choćby stawianie stóp na okolicznych siedzeniach, pytamy Macieja Dutkiewicza - rzecznika prasowego PKP Intercity. 

- Uprzejmość i poszanowanie dla współpasażera to kluczowe kwestie w relacjach międzyludzkich. Nie są one regulowane przepisami, lecz mieszczą się w kategoriach dobrego wychowania. PKP Intercity współpracowało z Adamem Jarczyńskim – ekspertem ds. savoir-vivre - dowiadujemy się w odpowiedzi na pytania Poradnika Zdrowie. - W efekcie powstał Kodeksu Kulturalnego Podróżowania PKP Intercity, wyświetlany na monitorach w naszych pociągach.

Zwracamy więc naszym pasażerom uwagę, by w trakcie podróży pomagać słabszym, nie zakłócać podróży innym i w tym nie robić tego, co może powodować dyskomfort, m.in. wywołany przez sąsiada jego stopami bez butów. Wsiadając do pociągu pamiętajmy, że nie jest to nasz prywatny środek lokomocji, ale przestrzeń, którą dzielimy z ludźmi.  

- dowiadujemy się w biurze rzecznika PKP IC. 

Jeśli kwestia uprzejmości to za mało, żeby przemówić do wyobraźni zwolenników zdejmowania butów w pociągach i zarzucania stóp na inne siedzenia, weźmy pod uwagę inne patogeny, które możemy zebrać, stawiając stopy na podłodze, po której wcześnej chodzono w butach.

Poza oczywistymi chorobami przenoszonymi drogą kropelkową i dotykową, można spotkać takie niespodzianki, jak:

Bakterie kałowe na siedzeniach

Podłogi pociągów mogą zawierać E. coli, enterokoki, Clostridium difficile – bakterie związane z zakażeniami układu pokarmowego i biegunkami.Kładzenie nóg na siedzeniach może prowadzić do przeniesienia tych bakterii na odzież, ręce i ostatecznie do ust.Jeśli ktoś później usiądzie w takim miejscu i dotknie twarzy, może dojść do zakażenia.

Grzybica stóp i paznokci

Szczególnie w nocnych pociągach i przy zdejmowaniu butów – zarodniki grzybów mogą przetrwać na siedzeniach i przenosić się na skórę.Dermatofity mogą prowadzić do infekcji stóp, paznokci, a nawet pachwin, jeśli przeniosą się przez ubranie.

Tężec i inne infekcje ran

Jeśli na podeszwach butów są bakterie z gleby (np. Clostridium tetani), a ktoś ma drobne ranki na skórze, może dojść do zakażenia.Podobnie, zadrapania od brudnych powierzchni mogą prowadzić do infekcji skóry, np. ropni.

Zatrucia pokarmowe

Bakterie kałowe, gronkowiec złocisty czy salmonella mogą dostać się na ręce, a potem na jedzenie.Jedzenie w pociągu bez wcześniejszego umycia rąk zwiększa ryzyko zatrucia.

To wszystko składa się na obraz pociągu jako środowiska, w którym warto dbać o higienę, m.in. poprzez unikanie dotykania twarzy, używanie żelu antybakteryjnego, czy też zwrócenie uwagi na to, gdzie i w jaki sposób siadamy.

Czy Sanepid pozwala kłaść nogi na siedzeniu w pociągu? 

O kwestie higienicznych i niehigienicznych zwyczajów w pociągach i ich skutków dla zdrowia, zapytałam również w lubelskim Sanepidzie. 

- Państwowa Inspekcja Sanitarna koncentruje swoje działania na monitorowaniu i kontrolowaniu warunków higieniczno-sanitarnych w obiektach użyteczności publicznej, w tym również w środkach transportu publicznego, z uwzględnieniem procedur sprzątania, w tym dezynfekcji powierzchni kontaktowych

- wyjaśnia Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lublinie Renata Kunc-Kozioł, w odpowiedzi na pytania Poradnika Zdrowie. - Poruszane zagadnienie wymaga podejścia interdyscyplinarnego ze strony zarówno inspekcji, właścicieli firm transportowych oraz samych pasażerów - podkreśla Renata Kunc-Kozioł.

- Dla przykładu jedna z firm transportowych na swojej stronie internetowej umieściła zbiór zasad kulturalnego podróżowania, w których zawarto zapis: „Nie zdejmuj butów i nie kładź nóg na siedzeniu - gdyż jest to nieeleganckie i może przeszkadzać Twoim współpasażerom. Wagon to nie prywatna przestrzeń, dlatego należy dbać o to, by swoim zachowaniem nie pogarszać komfortu jazdy innym” - komentuje Renata Kunc-Kozioł.

Należy zatem edukować, uświadamiać i upominać pasażerów w powyższym zakresie, np. na łamach Poradnika Zdrowie, aby korzystali oni z przestrzeni publicznej w poszanowaniu zasad higieny i komfortu podróżowania współpasażerów

- podkreśla Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lublinie Renata Kunc-Kozioł.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: 5 miejsc, w których bakterii kałowych jest więcej niż w toalecie. Stykasz się z nimi na co dzień!

Dlaczego stopy śmierdzą?

A co z "efektami specjalnymi", które mogą wiązać się z eksponowaniem stóp bez obuwia, czy z intensywnym, specyficznym i raczej nieciekawym zapachem? Nie wszystkie osoby zdają sobie sprawę z faktu, że śmierdzące stopy to nie tylko towarzyskie faux pas, ale może być to też objaw choroby. 

Stopy mogą śmierdzieć z kilku powodów, głównie związanych z potem, bakteriami i grzybami. Oto najważniejsze przyczyny:

• Stopy mają ponad 250 tysięcy gruczołów potowych, co czyni je jedną z najbardziej potliwych części ciała.
• Sam pot jest bezzapachowy, ale bakterie (np. Brevibacterium, Corynebacterium, Micrococcus) rozkładają go, produkując nieprzyjemne zapachy.
• Kluczowe związki odpowiedzialne za „zapach stóp” to: kwas masłowy, który pachnie jak zjełczałe masło, izowaleraldehyd – daje woń podobną do sera pleśniowego oraz kwas propionowy – ma kwaśny, octowy zapach.
• Buty z syntetycznych materiałów i grube skarpety ograniczają dostęp powietrza, co powoduje zatrzymanie wilgoci i namnażanie bakterii.
• Grzybica stóp i paznokci - infekcje grzybicze (np. Tinea pedis) mogą powodować przykry zapach, zwłaszcza gdy dochodzi do łuszczenia się skóry i stanów zapalnych.
• Grzyby rozwijają się w ciepłym, wilgotnym środowisku – np. w spoconych butach.
• Niewłaściwa higiena, niedokładne mycie stóp, brak zmiany skarpet czy noszenie tych samych butów przez kilka dni pod rząd sprzyjają powstawaniu nieprzyjemnego zapachu.
• Martwy naskórek może gromadzić się w przestrzeniach między palcami, tworząc idealne warunki dla bakterii.
• Cukrzyca i niektóre choroby metaboliczne mogą wpływać na skład potu i powodować intensywniejszy zapach stóp.
• Dieta bogata w czosnek, cebulę czy ostre przyprawy może również zmieniać woń potu.

Katarzyna Głuszak