Pchła piaskowa wywołująca tungozę. Czy pchła piaskowa występuje w Polsce?

Pchła piaskowa to jedna z nielicznych pcheł bytujących na człowieku. Wywołuje ona bardzo nieprzyjemną chorobę pasożytniczą - tungozę. Nieleczona tungoza może dawać bardzo poważne powikłania. Zobacz, gdzie najczęściej występuje pchła piaskowa i jak dokładnie dochodzi do infekcji.

Zobacz galerię 8 zdjęć

Pchła piaskowa (Tunga penetrans) jest najmniejszym rodzajem pchły - jej wielkość nie przekracza 1 mm. Zarówno samiec, jak i samica żywią się krwią człowieka. Co gorsza - potrafią przegryźć ludzką skórę i złożyć na niej jaja, z których rozwijają się następnie larwy. Choroba wywołana przez pchłę piaskową to tungoza. 

Spis treści

1. Pchła piaskowa - charakterystyka
2. Pchła piaskowa - gdzie występuje?
3. Pchła piaskowa - jak dochodzi do infekcji?
4. Tungoza - objawy 
5. Tungoza - leczenie

Pchła piaskowa - charakterystyka

Pchła piaskowa to jedyny obok pchły ludzkiej gatunek, który żeruje na człowieku, ale z braku ulubionego żywiciela zdarza jej się też bytować na psach, kotach, świniach i szczurach. Tak jak wszystkie pchły ma spłaszczone ciało, chitynowy pancerz i bardzo dobrze rozwinięte odnóża, dzięki którym potrafi skakać na wysokość nawet 20 cm i odległość aż 1 m! Porusza się z prędkością 1 m/s. Ma aparat gębowy typu kłująco-ssącego, za pomocą którego wgryza się z skórę w równych odstępach. Jest w stanie pić krew przez mniej więcej 2 godziny.

Pchła piaskowa - gdzie występuje?

Pchła piaskowa bytuje w tropikalnych i subtropikalnych rejonach świata - m.in. w centralnej i południowej Ameryce, na Karaibach, w Indiach oraz w Afryce. Najwięcej przypadków tej choroby notuje się od dawna w Nigerii oraz Trynidadzie i Tobago. W najuboższych krajach afrykańskich poziom rozpowszechnienia tej choroby wynosi od 15 do nawet 50%. 

Jak sama nazwa wskazuje, pchła piaskowa szczególnie upodobała sobie suche, piaszczyste gleby. Można ją też spotkać na plażach, w pobliżu stajni, chlewni i obór, a także w domach o niskim poziomie higieny. Ten gatunek pchły, który bytuje na żywicielu, żyje nawet 1,5 roku, bez dostępu do krwi może przeżyć do 4 miesięcy. 

Pchła piaskowa - jak dochodzi do infekcji?

Do infekcji dochodzi, gdy samica pchły piaskowej przegryzie się przez ludzką skórę - przedostaje się wtedy do warstwy rogowej naskórka, wystawiając na zewnątrz jedynie odwłok. W ten sposób jest w stanie oddychać, wydalać, a nawet się rozmnażać. Jej zapach najprawdopodobniej zwabia samca, który jest w stanie ją zapłodnić. Czekanie na zapłodnienie może trwać od 2 do 21 dni, następnie samica składa w skórze człowieka jaja, powiększając swoją objętość nawet 2000 razy. Jednorazowo może ich złożyć nawet kilkaset.

W miejscu, gdzie znajduje się larwa, pojawia się na początku różowa grudka, której można nawet nie zauważyć. Z czasem delikatna plamka przekształca się w sporą białą grudkę wystającą ponad skórę, z charakterystyczną kropką pośrodku. Wyjęcie pchły powinno się odbyć właśnie na tym etapie (najlepiej pęsetą). Jeśli tak się nie stanie, z jaj wykluwają się larwy, które żywią się odchodami samicy i fragmentami skóry, uszkadzając w ten sposób tkanki. Po jakimś czasie samica umiera. 

Czytaj też:

• Pluskwy - objawy ugryzienia i zwalczanie. Jak się ich pozbyć?
• Mrówki - czy są groźne dla człowieka? Które z nich gryzą?
• Rybiki cukrowe - czy są groźne? Jak się ich pozbyć?

Tungoza - objawy 

Tungoza to zakaźna choroba skóry wywołana przez pchłę piaskową. O infekcję nie jest wcale trudno, zwłaszcza gdy przebywa się w rejonach endemicznych tej choroby (głównie Nigeria oraz Trynidad i Tobago w Afryce). Z racji ograniczonych możliwości przemieszczania się tych owadów tungoza rozwija się zwykle na nogach (głównie na stopach) człowieka, czasem też na rękach i w okolicach narządów płciowych. Choroba najczęściej atakuje dzieci, które chodzą bez obuwia. 

Główne objawy tungozy to:

• silny świąd
• rany na skórze z charakterystycznymi czarnymi kropkami w środku
• ból
• obrzęki i owrzodzenia 
• zapalenie skóry
• czarne paznokcie
• ciemne zmiany na skórze
• niepokój i lęk
• brak apetytu, chudnięcie

W skrajnych przypadkach, gdy w kończynach zalęgną się dziesiątki pcheł, chory ma problemy z poruszaniem się, może też dojść u niego do sepsy, a nawet do samoistnej amputacji palców.

Tungoza - leczenie

Tungozę diagnozuje się na podstawie badania klinicznego, które uwzględnia wywiad dotyczący podróży do tropików. 

Pchłę usuwa się chirurgicznie w sterylnych warunkach (najlepiej użyć do tego pęsety), ale można też wykorzystać do tego plaster. Po jego przyklejeniu pchła nie ma jak oddychać i delikatnie się wysuwa, przyklejając się w ten sposób do plastra. 

W przypadku tej choroby najważniejsze jest jej zapobieganie: zachowanie odpowiedniej higieny, noszenie obuwia, unikanie tarzania się w piasku w rejonach zagrożonych tungozą, a także stosowanie preparatów przeciwpchelnych.

W przebiegu tungozy najbardziej niebezpieczne są wtórne infekcje bakteryjne, do których może dojść przy masowej inwazji tych owadów, takie jak: bakteriemia, tężec i zgorzel gazowa (gangrena).

Na szczęście tungoza jest chorobą samoograniczającą się - ustępuje zwykle po 4-6 tygodniach (oczywiście jeśli nie wda się zakażenie), ale ma tendencję do nawracania.

Czytaj też:

• Wszawica - jak pozbyć się wszy? Zwalczanie wszy
• Ugryzienie pająka - objawy i leczenie. Które pająki gryzą?
• Pasożyty przewodu pokarmowego: objawy