Opryszczka wargowa, czyli opryszczka na ustach. Jak ją leczyć i jak zapobiegać opryszczce?

Opryszczka wargowa nie tylko szpeci, ale również boli i drażni. Towarzyszą jej swędząca wysypka i ból w okolicach ust, które są pierwszymi objawami opryszczki wargowej, wywołanej przez wirusa HSV1. Można się nią zarazić, choć atakuje zwykle osłabiony organizm. Sama opryszczka nie jest groźna, ale wywołane nią powikłania - już tak, dlatego opryszczkę trzeba leczyć i zapobiegać jej nawrotom.

Spis treści

1. Opryszczka wargowa daje charakterystyczne objawy
2. Opryszczka wargowa - drogi zakażenia
3. Opryszczka wargowa - leczenie
4. Nawracająca opryszczka wargowa
5. Opryszczka: jak uniknąć zakażenia wirusem i powikłań?
6. Opryszczka wargowa nie tylko na ustach
7. Opryszczka wargowa a półpasiec i ospa wietrzna

Opryszczka wargowa to powracający problem wielu osób, bo niemal każdy z nas jest nosicielem wirusa opryszczki - Herpes simplex. Lekarze szacują, że zakażonych jest około 80 procent ludzi, ale choruje tylko połowa z nich. Nie wiadomo, dlaczego wirus opryszczki nie zawsze wywołuje chorobę. Wiadomo natomiast, że mniej więcej do 5. roku życia opryszczka najczęściej przebiega bezobjawowo. U dorosłych zwykle pierwszy atak "zimna" jest najbardziej gwałtowny i najboleśniejszy.

Opryszczka wargowa potocznie określana jest jako "zimno", "skwarka" lub "febra". Wywołuje ją wirus Herpes simplex typ 1 - HSV1. Wirus opryszczki typu 2 (HSV2) odpowiedzialny jest za opryszczkę genitalną, nie wywołuje wargowej odmiany choroby. I odwrotnie - opryszczka z ust zwykle nie przenosi się na narządy płciowe, choć zdarza się, że HSV1 wywołuje opryszczkę również w okolicach genitaliów i można zarazić się nim przez seks oralny.

Opryszczka wargowa zwykle nie jest groźna. Może być jednak niebezpieczna, np. gdy wirus zostanie przeniesiony ręką do oka - grozi to utratą wzroku. HSV1 może też zawędrować np. do mózgu i wywołać opryszczkowe zapalenie opon mózgowych. Powikłania opryszczki wargowej są szczególnie groźne dla kobiet w ciąży. Lepiej więc dmuchać na "zimno" i unikać kontaktu z chorymi.

Czytaj też: Opryszczka w ciąży

Opryszczka wargowa daje charakterystyczne objawy

Opryszczka wargowa atakuje głównie skórę oraz błony śluzowe w okolicy ust i dziurek nosa.

• Najpierw skóra jest napięta, potem swędzi i piecze.
• Na wardze pojawia się zaczerwienienie, a następnie mała grudka. Wkrótce dochodzi do wysiewu wielu bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym.
• Po 6-10 dniach pęcherzyki pękają, tworząc bolesne nadżerki. Ponieważ w płynie surowiczym znajdują się wirusy, możliwość przeniesienia zakażenia (np. do oka, gdy najpierw dotniemy ręką opryszczki, a potem gałki ocznej) i zarażenia innych (np. w czasie pocałunku) jest na tym etapie największa.
• Po mniej więcej tygodniu nadżerki zaczynają wysychać i goić się, tworząc łatwo pękające strupki. Jeśli zostawimy je w spokoju, odpadną bez śladu. Gdy będziemy zdrapywać strupki, może dojść do bakteryjnego zakażenia, co wydłuża czas leczenia i może skutkować pozostawianiem blizn.

Opryszczka wargowa - drogi zakażenia

Opryszczka jest zaraźliwa - wystarczy np. pocałunek z osobą, u której pojawiły się pęcherzyki, napicie się herbaty z używanego przez nią kubka czy też zjedzenie czegoś tym samym widelcem. Opryszczka łatwo przenosi się drogą kropelkową.

Gdy raz złapaliśmy opryszczkę, możemy mieć z nią kłopoty do końca życia, bo stajemy się nosicielami chorobotwórczego wirusa. W momencie zarażenia Herpes simplex zagnieżdża się bowiem w naszych komórkach nerwowych i tam, uśpiony, czeka na okazję do ataku. Obudzony wędruje wzdłuż nerwu do skóry czy błony śluzowej, zaczyna się namnażać, powodując stan zapalny i powstanie pęcherzyków.

Opryszczka wargowa - leczenie

Aby leczyć objawy opryszczki, musimy jak najszybciej zastosować preparaty przeciwwirusowe. Najczęściej stosowane są leki z acyklowirem, np. w postaci kremu lub żelu, stosowane miejscowo czy dostępne bez recepty tabletki, które należy zacząć przyjmować możliwie najszybciej po pojawieniu się pierwszych objawów. 

W leczeniu opryszczki wykorzystywane są również plastry oparte na technologii hydrokoloidowej. Taki plaster ma wiele zalet. Przede wszystkim opryszczka pod plastrem goi się szybciej dzięki temu, że jest on opatrunkiem okluzyjnym, innymi słowy - tworzy optymalne środowisko gojenia, chroniąc ranę przed wysychaniem, zanieczyszczeniem i bakteriami. Opatrunki hydrokoloidowe obniżają pH rany, co hamuje rozwój bakterii, a także pobudza proces odbudowy naczyń krwionośnych. W wilgotnym środowisku, jakie wytwarza się wokół rany dzięki technologii hydrokoloidowej, opryszczka goi się szybciej nawet o 50 proc., lepsza jest również jakość wygojonej rany.

Co więcej, plaster natychmiast zmniejsza ból i nieprzyjemne pieczenie, ogranicza również dotykanie zmiany opryszczkowej i sprawia, że jest ona mniej widoczna - można ją zakryć makijażem bez ryzyka podrażnienia. Wybierając plaster warto sugerować się jego grubością - ultracienki hydrokoloid w porównaniu do standardowych opatrunków hydrokoloidowych przepuszcza więcej powietrza, dzięki czemu z rany szybciej odparowuje wysięk.

Czytaj też: Zmiany na ustach (krostki, grudki, pęcherzyki). 8 najczęstszych przyczyn

Zobacz jak powstaje opryszczka

Zobacz galerię 6 zdjęć

Nawracająca opryszczka wargowa

Nawracająca opryszczka wargowa to duży problemem. Warto wtedy udać się do lekarza i sprawdzić, czy nie jest ona spowodowana spadkiem odporności. W przypadku często występujących nawrotów w ciągu roku warto rozważyć terapię lekami przeciwwirusowymi z acyklowirem w celu zapobiegania nawrotom jeszcze przed ich nadejściem.

Herpes simplex uaktywnia się w momentach osłabienia odporności organizmu (choroby zakaźne, gorączkowe), ale także wtedy, gdy np. za bardzo się przegrzejemy na plaży czy w solarium albo zmarzniemy. U młodych ludzi opryszczka na ustach często daje o sobie znać z powodu stresu, m.in. egzaminacyjnego, a u kobiet nawroty mogą występować w czasie menstruacji.

Po konsultacji lekarskiej dobrze jest też rozważyć terapię wzmacniającą układ immunologiczny. Jeżeli dochodzi do bakteryjnego nadkażenia opryszczki, lekarz może przepisać maści z antybiotykami.

Opryszczka: jak uniknąć zakażenia wirusem i powikłań?

Opryszczka jest chorobą zakaźną. Zachowując ostrożność, nie narazisz się na powikłania i uchronisz innych przed zakażeniem. Ale musisz przestrzegać następujących zasad:

• myj ręce po dotknięciu pęcherzyków lub nałożeniu leczniczego kremu
• unikaj dotykania oczu. Szczególną ostrożność zachowaj przy robieniu makijażu i demakijażu
• zanim opryszczka ustąpi, nie całuj innych (zwłaszcza małych dzieci)
• używaj osobnego ręcznika do twarzy
• sztućce, kubki, szklanki myj w gorącej wodzie z detergentem
• nie zwilżaj śliną szkieł kontaktowych

Opryszczka wargowa nie tylko na ustach

Wirus Herpes simplex typ 2 - odpowiedzialny jest za tzw. opryszczkę genitalną. Łatwo można się nią zarazić podczas kontaktów seksualnych. Pierwsze objawy pojawiają się od 2 do 7 dni po stosunku z zakażonym partnerem. Są to swędzące pęcherzyki na narządach płciowych, które przeobrażają się w bolesne ranki.

By złagodzić objawy choroby, lekarz przepisuje zwykle lek przeciwwirusowy w doustnych tabletkach i w kremie - do smarowania miejscowego. Niestety, opryszczka narządów płciowych może nawracać, bo i w tym przypadku "uśpiony" wirus tylko czeka na chwilę osłabienia organizmu, by się uaktywnić.

Opryszczka wargowa a półpasiec i ospa wietrzna

Zarówno półpasiec, jak i ospa wietrzna są wywoływane przez ten sam wirus - Varicella zoster (należący do tej samej grupy co wirus opryszczki wargowej i genitalnej). Mimo odmiennego przebiegu tych chorób są one ze sobą wyraźnie powiązane. Może się na przykład zdarzyć, że dziecko, które zetknie się z chorym na półpasiec dorosłym, zapadnie na ospę wietrzną. Natomiast dziecko, które przechoruje ospę, uodporni się na nią do końca życia, ale może zachorować na półpaśca. Wirus, który wywołał ospę, lokuje się bowiem w zwojach nerwowych i w połączeniach neuronów ośrodkowego układu nerwowego. Tam przez całe lata może czyhać na moment osłabienia odporności organizmu, by zaatakować.

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Zdrowie"

Katarzyna Hubicz

Beata Prasałek