Mykobakterioza – przyczyny, objawy i leczenie

Mykobakterioza to choroba wywoływana przez tzw. prątki niegruźlicze, które można znaleźć m.in. w osadach kranowych czy w słuchawkach prysznicowych. Szczególne zagrożenie stanowią dla osób z niewydolnością układu oddechowego i odpornościowego, a także alergików i osób starszych, u których mogą doprowadzić nawet do śmierci. Sprawdź, jakie rozpoznać objawy mykobakteriozy i jak przebiega jej leczenie oraz czym jest zespół Lady Windermere.

Spis treści

1. Mykobakterioza – przyczyny. Jak można się zarazić?
2. Mykobakterioza – czynniki ryzyka
3. Mykobakterioza – objawy
4. Mykobakterioza – diagnoza
5. Mykobakterioza – leczenie

Mykobakterioza to rzadka choroba wywołana przez tzw. prątki niegruźlicze (atypowe, NTM non-tuberculous mycobacteria lub MOTT mycobacteria other than tuberculousis), które są odpowiedzialne za choroby płuc, choroby węzłów chłonnych, skóry, tkanek podskórnych i zapalenie otrzewnej. Jednak mykobakterie rzadko doprowadzają do rozwoju choroby - w Polsce stwierdza się około 200 przypadków rocznie, głównie wśród osób z grupy ryzyka.

Mykobakterioza – przyczyny. Jak można się zarazić?

Prątki niegruźlicze są szeroko rozpowszechnione w środowisku - można je znaleźć w glebie i w otwartych zbiornikach wodnych. Są także obecne w wodzie wodociągowej, jednak występują w niej w niewielkich stężeniach, dlatego nie ma powodów do niepokoju. Gorzej, jeśli zgromadzą się w osadach kranowych lub po wewnętrznej stronie słuchawek prysznicowych. W tych miejscach tworzą tzw. biofilm i wówczas ich stężenie może być nawet 100 razy wyższe niż stężenie w wodzie, co stanowi zagrożenie dla zdrowia. Jak wynika z badań, z biofilmu tworzącego się na wylewkach wody wodociągowej w Polsce najczęściej izoluje się M. kansasii - prątki z grupy Mycobacterium avium complex. W związku z tym to one są najczęstszą przyczyną zachorowań w naszym kraju.

Jak dochodzi do zakażenia? Patogeny mogą się dostać poprzez nos i usta do układu oddechowego razem z rozpryskującymi się kroplami wody podczas kąpieli. Do zakażenia może dojść także w wyniku inhalacji zarazków wraz z wodą wodociągową (np. w saunie). Co ważne, prątkami nie można się zarazić do drugiego człowieka ani od zwierzęcia.

Mykobakterioza – czynniki ryzyka

Na zakażenie najbardziej narażone są osoby zmagające się z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak, m.in.  przewlekła obturacyjna choroba płuc, pylica płuc czy mukowiscydoza. Gruźlica, alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna, rozstrzenie oskrzeli oraz deformacje klatki piersiowej również zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania, podobnie jak choroba refluksowa czy achalazja przełyku.W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się także osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. nosiciele wirusa HIV, osoby po przeszczepienie czy zmagające się z chorobami nowotworowymi. Inną grupę narażoną na rozwój mykobakteriozy stanowią osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak, np. niewydolność nerek, cukrzyca, alkoholizm.

Wrażliwości na zakażenie prątkami może być również uwarunkowana genetycznie.

Mykobakterioza – objawy

Prątki niegruźlicze mogą się dostać do organizmu i nie wywołać objawów chorobowych. Jeśli już jednak dojdzie do rozwoju mykobakteriozy, najczęściej przebiega pod postacią gruźlicy (mimo że jest wywołana przez prątki niegruźlicze), na co najbardziej narażone są osoby z ww. zmianami chorobowymi płuc. Należy zaznaczyć, że mykobakterie rozmnażają się bardzo powoli, dlatego choroba rozwija się przez wiele lat, a jej objawy są skąpe i słabo nasilone.W przebiegu mykobakteriozy pojawiają się:

• przewlekły, uporczywy i suchy kaszel z okresowym odpluwaniem śluzowo-ropnej wydzieliny;
• stan podgorączkowy lub gorączka;
• nocne poty;
• spadek masy ciała;
• rzadziej występuje duszność lub ból w klatce piersiowej.

Prątki niegruźlicze mogą także, choć rzadziej i zwykle u osób z grup ryzyka, doprowadzić do zapalenia węzłów chłonnych, a także skóry i tkanek miękkich.

Mykobakterioza – diagnoza

Wykonuje się badanie RTG klatki piersiowej. W przypadku choroby widoczne są nacieki z rozpadem, guzki i/lub masy guzowate. Konieczne jest także badanie mikrobiologiczne (posiew plwociny lub popłuczyn oskrzelowo-płucnych).

Mykobakterioza – leczenie

Mykobakterie są bardzo oporne na leczenie. W związku z tym terapia jest długa (trwa przez okres roku od otrzymania ujemnego wyniku posiewu, co oznacza, że leczenie w sumie może trwać nawet 2 lata) i obejmuje stosowanie kilku leków, najczęściej ryfampicyny, izoniazydu oraz etambutolu.

Monika Majewska