Mięczak zakaźny u dzieci i dorosłych - przyczyny, objawy i leczenie

Mięczak zakaźny to wirusowa choroba skóry, która dotyka nie tylko dzieci, lecz także dorosłych. U najmłodszych mięczakiem można się zarazić podobnie jak ospą. Z kolei u dorosłych do zakażenia dochodzi zwykle drogą kontaktów płciowych. Jakie są przyczyny i objawy mięczaka zakaźnego? Na czym polega leczenie?

Mięczak zakaźny to wirusowa choroba skóry, która najczęściej atakuje dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, osoby aktywne seksualnie oraz pacjentów z obniżoną odpornością. Nie jest ona dokuczliwa, ponieważ nie powoduje przykrych dolegliwości, takich jak gorączka, swędzenie czy ból, jednak bardzo łatwo się nią zarazić. Ryzyko zakażenia wzrasta zwłaszcza u osób, których układ odpornościowy jest osłabiony.

Spis treści

1. Mięczak zakaźny - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Mięczak zakaźny - jak można się zarazić?
3. Mięczak zakaźny - objawy
4. Mięczak zakaźny - diagnostyka
5. Mięczak zakaźny - leczenie
6. Mięczak zakaźny - zapobieganie

Mięczak zakaźny - przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyną choroby jest wirus mięczaka zakaźnego - MCV (molluscum contagiosum virus) z grupy wirusów ospy (Poxvirus). Atakuje on wyłącznie komórki nabłonka płaskiego, co znaczy, że wnika tylko na poziomie naskórka i nie rozprzestrzenia się głębiej.

Na zakażenie są szczególnie narażone osoby, których system odpornościowy jest upośledzony, np. cukrzycy, osoby zakażone HIV (ocenia się, że mięczak zakaźny występuje u 20 proc. nosicieli). W grupie ryzyka znajdują się również osoby, które są przewlekłe leczone preparatami immunosupresyjnymi i kortykosterydami, a także chorzy na atopowe zapalenie skóry.

Grupami ryzyka wśród zdrowych dorosłych są sportowcy, masażyści oraz osoby pracujące na terenie basenów kąpielowych.

Mięczak zakaźny - jak można się zarazić?

Do zakażenia, podobnie jak w przypadku ospy i innych chorób zakaźnych, może dojść przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, drogą kropelkową oraz przez wspólnie używane przedmioty (odzież, ręczniki czy zabawki). U osób aktywnych seksualnie do zakażenia często dochodzi w wyniku kontaktów seksualnych.

Osoba zakażona może zarażać przez cały okres występowania u niej zmian na skórze (do czasu całkowitego ich zniknięcia).

Mięczak zakaźny - objawy

Po ok. 2-3 miesiącach od zakażenia pojawia się wysypka. Przybiera ona formę grudek, które:

• są nieliczne (ok. 30 sztuk); więcej pojawia się zwykle u osób z osłabioną odpornością;
• stopniowo się powiększają: początkowo są wielkości główki od szpilki, jednak później rozrastają się do 2-10 mm;
• mają charakterystyczne zagłębienie w części środkowej, nazywane "pępkowatym";
• mogą mieć kolor skóry, biały, woskowy, perłowy lub szarobiały;
• można wycisnąć - wówczas pojawia się kaszowata treść;
• mogą być otoczone obwódką (pojawia się ona średnio u 10 proc. pacjentów);
• nie powodują przykrych dolegliwości (np. swędzenia itp.);
• po zagojeniu czasami pozostawiają drobne blizny;

U dzieci tego typu zmiany najczęściej pojawiają się twarzy, tułowiu i kończynach. U dorosłych zwykle występują na wewnętrznej stronie ud, narządach płciowych i okolicy łonowej, ponieważ u nich do zakażenia często dochodzi w wyniku kontaktów seksualnych.

Mięczak zakaźny - diagnostyka

Lekarz jest w stanie rozpoznać mięczaka zakaźnego na postawie samych objawów. Dodatkowym kryterium rozpoznawczym jest znaczna zakaźność. Uzupełniające badania najczęściej nie są konieczne. Potwierdzeniem rozpoznania może być badanie cytologiczne, polegające na wykonaniu rozmazu z kaszowatej wydzieliny.

Ważne jest także różnicowanie mięczaka z innymi chorobami, takimi jak brodawki wirusowe, kłykciny kończyste czy włókniaki miękkie. Źle postawiona diagnoza skutkuje wdrożeniem nieodpowiedniej terapii, co niemożliwa wyleczenie.

Mięczak zakaźny - leczenie

Zmiany zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku miesięcy, dlatego - teoretycznie - leczenie nie jest konieczne. Jednak z powodu łatwego przenoszenia się zakażenia na inne osoby, zwykle podejmuje się próbę leczenia. Istnieją rożne możliwości terapeutyczne.

Jeśli guzki są duże i jest ich sporo, specjalista może zaproponować leczenie zabiegowe. Jeśli guzki mają postać małych, licznych, rozsianych grudek, można stosować leczenie niezabiegowe.

1) Zabiegowe

• krioterapia
• łyżeczkowanie
• elektrokoagulacja
• leczenie chirurgiczne
• laseroterapia (laser CO2)
• mechaniczne usuwanie kaszowatej treści grudek, a następnie zastosowanie nalewki jodowej

Są doniesienia o skutecznym wykorzystaniu metody fotodynamicznej do leczenia tego schorzenia.

2) Niezabiegowe

Stosuje się przepisane przez lekarza preparaty. Wykazują one właściwości drażniące, przez co prowokują reakcje zapalną i w ten sposób doprowadzają do wygojenia się zmian. Są to preparaty, takie jak, m.in.:

• 5-10 proc. roztwór wodorotlenku potasu,
• nalewka jodowa,
• 5-proc. kwas salicylowy,
• 5-proc. kwas mlekowy czy azotan srebra.

Preparaty te są bezpieczne, pod warunkiem, że są stosowane u pacjentów w odpowiednim wieku, przez odpowiedni czas. Na przykład, roztwór wodorotlenku potasu można stosować już od 2. roku życia przez 2 tygodnie. Ważna jest także odpowiednia dawka leku. Jeśli zastosuje się zbyt dużą ilość preparatu, można wywołać stan zapalny w miejscu jego nałożenia. Wtedy trzeba przerwać terapię.

Przy bardzo licznych wykwitach lub u pacjentów z obniżoną odpornością sięga się po leki przeciwhistaminowe, immunomodulujące oraz leki przeciwwirusowe. Terapia rozsianych zmian może wymagać nawet hospitalizacji.

Leczenie mięczaka zakaźnego trwa kilka tygodni, czasem kilka miesięcy, a nawet kilka lat. Często zapomina się bowiem o leczeniu pozostałych członków rodziny chorego. Problemem jest również możliwości przenoszenia wykwitów u pacjenta z jednych okolic skóry na na drugą, na skutek np. drapania czy innych czynników drażniących.

Mięczak zakaźny - zapobieganie

Na mięczaka nie ma szczepionki, dlatego aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny. Przede wszystkim osoba chora nie powinna dzielić swoich rzeczy z domownikami i innymi osobami.

Czytaj też:

• Choroby skóry (dermatozy) - rodzaje
• Ospa wietrzna u dorosłych: objawy, leczenie, powikłania ospy u dorosłych
• Róża to zakaźna choroba skóry. Przyczyny, objawy i leczenie róży
• Promienica: bakteryjna choroba skóry
• Erytrodermia czyli złuszczające zapalenie skóry

Monika Majewska