Leukoplakia włochata: przyczyny, objawy, leczenie

Leukoplakia włochata jest chorobą błony śluzowej, związaną z infekcją wirusem Epsteina-Barr. Występuje głównie u chorych borykających się z chorobami układu odpornościowego, powodującymi spadek jego wydolności. Jakie są objawy leukoplakii włochatej? Jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Przyczyny leukoplakii włochatej
2. Objawy leukoplakii włochatej
3. Kiedy wygląd języka świadczy o chorobie?
4. Rozpoznanie i leczenie leukoplakii włochatej

Leukoplakia włochata jest chorobą błony śluzowej, związaną z infekcją wirusem Epsteina-Barr. Występuje głównie u chorych borykających się z chorobami układu odpornościowego, powodującymi spadek jego wydolności. Zmiany przybierają formę białych plam lub łusek występujących prawie zawsze na bocznych powierzchniach języka.

Przyczyny leukoplakii włochatej

Patogeneza (proces powstawania) leukoplakii włochatej jest złożonym procesem wymagającym nałożenia się dwóch głównych czynników. Pierwszym z nich jest zakażenie wirusem Epsteina-Barr, drugim czynnikiem jest spadek odporności, związany ze schorzeniami ogólnoustrojowymi lub prowadzonym leczeniem immunosupresyjnym.

Sporadycznie zdarza się, że występowanie leukoplakii włochatej nie jest związane z żadnym stanem powodującym spadek odporności.

Leukoplakia włochata jest schorzeniem błony śluzowej wywoływanym przez wirusa Epsteina-Barr (EBV lub HHV-4). Wirus ten należy do rodziny Herpeswirusów, czyli do DNA wirusów wywołujących wiele częstych chorób występujących u człowieka. Do tej samej grupy wirusów zalicza się wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex) czy wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV).

Wirus EBV odpowiada za powstawanie wielu chorób m.in mononukleozy zakaźnej, inaczej nazywanej chorobą pocałunków. Przyjmuje się, że większość populacji ludzkiej jest nim zarażona. Jak wykazują badania EBV, ma potencjał onkogenny, odpowiedzialny jest za powstawanie endemicznych chłoniaków Burkitta oraz raka jamy nosowo-gardłowej.

Po przebyciu infekcji pierwotnej, podobnie jak inne wirusy z grupy herpeswirusów, wirus Epsteina-Barr pozostaje w organizmie człowieka w postaci nieaktywnej, czekając na spadek odporności. Obniżona wydolność układu odpornościowego jest kolejnym warunkiem rozwoju leukoplakii włochatej. Przyczyn zaburzenia odporności może być wiele. Najczęściej niedobory odporności związane są z zakażeniem wirusem HIV i rozwojem AIDS, z nowotworami hematologicznymi a także z przewlekłym przyjmowaniem leków sterydowych ogólnoustrojowo czy immunosupresją związaną z przeszczepami szpiku kostnego lub narządów. Palenie papierosów powoduje dodatkowy wzrost zachorowalności na tą jednostkę chorobową.

Objawy leukoplakii włochatej

Leukoplakia włochata charakteryzuje się występowaniem białych plam na błonie śluzowej bocznych powierzchni języka. Plamy pojawiają się zazwyczaj obustronne (zdarzają się przypadki jednostronnego występowania), mogą być nieznacznie uniesione ponad poziom zdrowej błony śluzowej. Zmiany mogą pojawiać się także w innych miejscach jamy ustnej, takich jak grzbiet języka czy błona śluzowa policzków.

Plamy na śluzówce mogą przybierać różnorodny wygląd. Jak wskazuje nazwa choroby, najczęściej przypominają one krótkie białe "włosy" wyrastające z bocznej powierzchni języka. Owe białe zmiany są niczym innym jak przerośniętymi brodawkami nitkowatymi języka. Zmian tych nie da się łatwo usunąć, zetrzeć np. jałowym gazikiem czy szczoteczką do zębów. Cecha ta odróżnia je od białych plam występujących w grzybiczym zapaleniu jamy ustnej.

W przebiegu leukoplakii włochatej nie obserwuje się żadnych objawów bólowych czy innych nieprzyjemnych doznań pacjenta. W rzadkich przypadkach pacjenci skarżą się na delikatny dyskomfort lub zaburzenia smaku.

Kiedy wygląd języka świadczy o chorobie?

Rozpoznanie i leczenie leukoplakii włochatej

Rozpoznanie leukoplakii włochatej stawiane jest przez lekarza zazwyczaj na podstawie obrazu klinicznego zmian błony śluzowej. Schorzenie nie jest groźne, jest raczej zaburzeniem natury estetycznej. Mimo to wskazana jest dokładna diagnostyka, gdyż białe plamy na bocznych powierzchniach języka mogą wskazywać na obecność groźnych chorób. W uzasadnionych przypadkach, gdy wygląd zmiany jest niecharakterystyczny, może okazać się konieczne pobranie wycinka zmiany i przesłanie go do dalszych badań w celu potwierdzenia diagnozy.

Występowanie leukoplakii włochatej jest ściśle powiązane z infekcją wirusem HIV i wskazywać może na rozwój AIDS. Szacuje się, że u około 20-30 procent u osób zakażonych wirusem HIV rozwijają się objawy na błonie śluzowej związane z infekcją EBV. Tak więc przy rozpoznaniu leukoplakii włochatej, pacjent powinien wykonać testy w kierunku infekcji wirusem HIV. Terapia antywirusowa prowadzona u zakażonych wirusem HIV powoduje poprawę stanu miejscowego i stopniowy zanik zmian na języku.

W przypadku leukoplakii włochatej ważne jest ustalenie przyczyny spadku odporności i odpowiednie jego leczenie. Poprawa parametrów układu odpornościowego powoduje cofanie się zmian. Leczenie zakażenia EBV, odpowiednimi lekami antywirusowymi, także przynosi poprawę. W niektórych przypadkach, lekarz może zadecydować o usunięciu zmian na drodze chirurgicznej.

Leukoplakia włochata powinna być różnicowana z innymi chorobami błony śluzowej jamy ustnej o podobnym wyglądzie, należą do nich m.in.:

• kandydoza jamy ustnej;
• leukoplakia występująca u palaczy;
• liszaj płaski;
• rak płaskonabłonkowy;
• zmiany błony śluzowej związane z zakażeniem papillomawirusami.