Dur brzuszny - przyczyny, objawy, leczenie

Dur brzuszny to ogólnoustrojowa choroba zakaźna. Wywołują ją gram-ujemne pałeczki z rodzaju Salmonella typhi. Zarazić się nią można teoretycznie na całym świecie. W krajach wysoko rozwiniętych jest to jednak choroba bardzo rzadka. Jej główne ogniska występowania to Afryka, Azja Południowo-Wschodnia oraz Daleki Wschód.

Spis treści

1. Dur brzuszny: objawy
2. Dur brzuszny - rozpoznanie i leczenie
3. Dur brzuszny - jak się nie zakazić?

Drogi szerzenia się duru brzusznego - ostrej choroby zakaźnej - mogą być różne. Najczęściej bakterie z rodzaju Salmonella typhi rozchodzą się za pośrednictwem:

• owadów, głównie much, wszy łonowych,
• zanieczyszczonej wody (zwłaszcza z naturalnych cieków i zbiorników wodnych na terenach endemicznych choroby),
• zakażonych produktów spożywczych (głównie produkty przemysłu mleczarskiego, owoce, warzywa i mięso),
• nosicieli lub chorych po bezpośrednim kontakcie z nimi.

Dur brzuszny: objawy

Okres wylęgania się bakterii duru brzusznego wynosi od 10 do 14 dni. W tym czasie te, które już wniknęły do przewodu pokarmowego, zadomawiają się w jelicie krętym (dolnym odcinku jelita cienkiego) i poprzez nabłonek jelitowy wnikają do układu limfatycznego atakowanego organizmu, gdzie rozpoczynają rozmnażanie. Później z krwią dostają się do wątroby i tam ponownie się namarzają.

Produkowana przez bakterie endotoksyna uszkadza układ nerwowy, narządy miąższowe (np. wątrobę, śledzionę), a nawet mięsień sercowy. Dodatkowo może też powodować stany zapalne w jelitach oraz martwicę.

Początkowo u chorego pojawia się lekka gorączka. Niedługo później dochodzą do tego bóle głowy, ogólne pogorszenie samopoczucia, osłabienie organizmu i utrata łaknienia. Powiększona może być wątroba, śledziona i węzły chłonne.

Po około 6 dniach gorączka stabilizuje się na poziomie  39-40°C, a po 10 dniach na klatce piersiowej i brzuchu pojawiają się bladoróżowe plamki (wysypka) zwane różyczką durową, które znikają po kilku dniach. Na skórze pozostają jednak drobne przebarwienia.

Po około 4 tygodniach dur brzuszny zaczyna ustępować. Najważniejsze jest jednak to, czy u chorego wystąpiły powikłania. Najgroźniejszym powikłaniem duru brzusznego jest perforacja jelita i jego niedrożność. Rzadziej spotykane są:

• zapalenie nerek,
• zapalenie płuc,
• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• zapalenie opon mózgowych.

Oprócz zwykłego duru brzusznego istnieje ryzyko zarażenia się pałeczkami paradurów A, B, C. Wynikiem zakażenia jest choroba o podobnym przebiegu, lecz łagodniejszych skutkach i krótszym trwaniu.

Dur brzuszny - rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie choroby jest stosunkowo łatwe. Można go dokonać na podstawie badania krwi (wykonanego w pierwszym tygodniu choroby) lub badania moczu, stolca i plwociny. Po wyizolowaniu bakterii Salmonella typhi ma się pewność wystąpienia duru brzusznego. Dodatkowo diagnozę w kierunku duru może potwierdzić występowanie:

• małopłytkowości,
• leukopenii,
• niedokrwistości.

W trakcie leczenia stosuje się odpowiednie antybiotyki oraz płyny pozwalające uzupełniać wodę i elektrolity w ciele chorego.

Dur brzuszny - jak się nie zakazić?

W przypadku duru brzusznego warto zatroszczyć się o profilaktykę. Przed wyjazdem do krajów endemicznych duru brzusznego można się zaszczepić (skuteczność działania szczepionek to około 90 proc. – dla polisacharydowej, której efekt utrzymuje się przez około trzy lata).

Ponadto należy bardzo zwracać uwagę na higienę. Bakterie wywołujące chorobę są wrażliwe na:

• promienie słoneczne,
• temperaturę wyższą niż 60°C,
• środki odkażające.

Dodatkowo jeśli unika się picia nieprzygotowanej wody (i ogólnie niepochodzącej z firmowo zapieczętowanych butelek), jedzenia niewyparzonych warzyw i owoców oraz myje się ręce za każdym razem przed jedzeniem zgodnie z zaleceniami BHP, prawdopodobieństwo zarażenia maleje.