Chory na COVID-19 w domu. Opieka domowa nad osobą zarażoną koronawirusem

Coraz więcej osób choruje na COVID-19 w domu - łagodne objawy zakażenia koronawirusa można bowiem leczyć objawowo. Czy jednak osoby, które mieszkają z chorym na COVID-19 są bezpieczne? Jak powinna wyglądać opieka domowa nad osobą chorą na COVID-19 i jak dbać o chorego, by samemu nie zarazić się koronawirusem?

Chory na COVID-19 w domu to poważne wyzwanie, zwłaszcza dla osób, które mieszkają w bloku wraz z rodziną. W takiej sytuacji trudno jest bowiem utrzymać izolację zalecaną po to, by nikt z domowników nie zaraził się koronawirusem.

Osoby chore na COVID-19, które nie mają warunków, by chorować w domu (powodem może być np. to, że ktoś z domowników jest przewlekle chory lub ma obniżoną odporność) mogą być skierowane przez lekarza do izolatorium, gdzie będą wracać do zdrowia pod opieką wykwalifikowanego personelu.

Pozostałe osoby z łagodnymi objawami COVID-19 mogą chorować w domu. Co jednak taki chory oznacza dla pozostałych domowników? Jak wygląda opieka domowa nad osobą zarażoną koronawirusem? Jakich środków bezpieczeństwa trzeba przestrzegać, jak przygotowywać choremu posiłki, jak rozwiązać kwestię zmiany ubrań i pościeli, prania, wizyt w toalecie?

O czym jeszcze trzeba pamiętać i jakich zasad przestrzegać, opiekując się chorym na COVID-19 w domu?

Spis treści

1. Chory na COVID-19: kto może być leczony w domu?
2. Chory na COVID-19 w domu - ogólne zalecenia dla pacjenta
3. Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - ogólne zalecenia dla opiekunów
4. Domowa opieka nad chorym na COVID-19: posiłki
5. Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - pranie
6. Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - sprzątanie
7. Domowa opieka nad chorym na koronawirusa - dezynfekcja powierzchni

Chory na COVID-19: kto może być leczony w domu?

Zgodnie z wytycznymi ekspertów w domu mogą być leczone ci chory z potwierdzonym wynikiem zakażenia koronawirusem, u których notowany jest łagodny lub umiarkowany przebieg choroby.  Osoby te poddawane są tzw. izolacji w warunkach domowych.

Lekarz, który skieruje takiego chorego na izolację w warunkach domowych, wypisuje choremu zwolnienie lekarskie (jeśli osoba chora pracuje) i umieszcza stosowną informację w systemie gabinet.gov.pl, za którego pośrednictwem trafia ona do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Sanepid wszczyna wtedy stosowną procedurę, prosi m.in. o listę osób, z którymi chory miał kontakt.

Izolacja u pacjenta, który nie ma objawów COVID-19 trwa 10 dni, natomiast u osób z objawami zakażenia koronawirusem zależy od przebiegu choroby. Zakończenie izolacji może wystąpić nie wcześniej, niż po 13 dniach od chwili pojawienia się objawów (i decyduje o tym lekarz rodzinny, opiekujący się pacjentem).

Do tego czasu osoba chora na COVID-19 nie może opuszczać miejsca zamieszkania, nie powinna również kontaktować się z domownikami.  Warto wiedzieć, że domownicy, którzy mieszkają z osobą chorą na COVID-19 podlegają kwarantannie co oznacza, że nie mogą opuszczać miejsca zamieszkania nawet w celu zrobienia zakupów, nie mogą również kontaktować się z chorym (chyba, że w celu zapewnienia koniecznej opieki).

Chory na COVID-19 w domu - ogólne zalecenia dla pacjenta

Podstawowym zaleceniem dla osoby chorej na COVID-19, która wraca do zdrowia we własnym łóżku, jest monitorowanie stanu zdrowia. Chory powinien dwa razy dziennie mierzyć temperaturę, sprawdzać saturację (za pomocą nakładanego na palec urządzenia o nazwie pulsoksymetr) i mierzyć sobie ciśnienie.

Główny Inspektorat Sanitarny zaleca również, by chorujące na COVID-19 w domu przestrzegały konkretnych zasad bezpieczeństwa. 

Zasady bezpieczeństwa dla osób chorych na COVID-19 w domu:

• staraj się przez całą dobę przebywać w tym samym pokoju - takim, w którym nie przebywają inni domownicy
• często otwieraj okno
• nie wchodź do innych pokoi, zwłaszcza jeśli ktoś w nich jest
• jeśli musisz wyjść z pokoju do łazienki, zakładaj maseczkę
• z otoczeniem komunikuj się przez telefon lub komunikator
• nie wynoś rzeczy z pokoju, w którym przebywasz
• przed wyjściem z WC zdezynfekuj muszlę klozetową i umyj dokładnie ręce
• sanepid zaleca, by z łazienki korzystać jako ostatni z domowników - najlepiej wieczorem, gdy wszyscy pójdą już spać. Umyj po sobie urządzenia, z których korzystasz i nie zostawiaj w łazience swojego ręcznika
• śmieci wrzucaj do plastikowego worka - gdy się zapełni, po prostu wystaw go za drzwi, niech do śmietnika wyrzuci go inna osoba.
• zgodnie z zaleceniami sanepidu sztućce, talerze i szklanki powinny być przeznaczone tylko dla osoby chorej: po użyciu wystawiaj je za drzwi. Ktoś z domowników powinien dokładnie je umyć - najlepiej w zmywarce w temperaturze minimum 60 st C - i odstawić je pod drzwi twojego pokoju. 

Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - ogólne zalecenia dla opiekunów

Ponieważ koronawirus rozprzestrzenia się przede wszystkim drogą kropelkową, może też znajdować się na przedmiotach codziennego użytku, a nawet bytować w wentylacji, określonych zasad - przede wszystkim ze względu na swoje własne bezpieczeństwo - powinni również przestrzegać domownicy, zwłaszcza osoby mające styczność z przedmiotami używanymi przez chorego lub z samym chorym. 

Jeśli opiekujesz się osobą chorą na COVID-19:

• nie podchodź do niej bliżej, niż na 1,5 metra - to minimalny bezpieczny dystans, jaki zalecają eksperci. Chorego na COVID-19 nie należy więc przytulać, głaskać po głowie, czy trzymać za rękę. 
• jeśli przebywasz w tym samym pomieszczeniu co chory, załóż maseczkę - po wyjściu z pokoju maseczkę wielorazową trzeba wyprać, a jednorazową wyrzucić
• wyłącz klimatyzację, nie używaj oczyszczaczy powietrza ani wentylatorów
• często myj ręce ciepłą wodą z mydłem - rób to za każdym razem, kiedy masz kontakt z rzeczami, których mógł dotykać chory, takimi jak pranie, odpady, brudne naczynia, ale też np. klamki w toalecie.

Domowa opieka nad chorym na COVID-19: posiłki

Chory na COVID-19 powinien jeść dziennie 3-4 lekkostrawne posiłki i wypijać co najmniej 1,5 litra płynów. Nie jest jednak łatwo spełnić to zalecenie, gdyż osoby zarażone koronawirusem zazwyczaj nie mają apetytu, tracą również smak i węch, przez co wszystko smakuje jak papier.

Organizm potrzebuje jednak sił do walki z chorobą - dlatego chory musi jeść, nawet niewielkie porcje, za to w miarę regularnie.

Posiłki dla osoby chorej na COVID-19 powinny być lekkostrawne, dlatego gotując, unikaj dań pikantnych, mocno przyprawionych, potraw smażonych, tłustych. Delikatne mięso z warzywami, ryba gotowana na parze, potrawka z kurczaka z ryżem, klasyczny, wzmacniający rosół - te dania zwykle cieszą się uznaniem nawet wśród osób, które straciły węch i smak. A co dawać choremu do picia? Najlepsza jest niegazowana woda, słaba herbata, kompot, ewentualnie soki.

Unikaj kawy: działa lekko moczopędnie, przez co może odwadniać - tymczasem chory na COVID-19 musi dużo pić, zwłaszcza jeśli gorączkuje.

Jak rozwiązać kwestię podawania posiłków, skoro niewskazany jest kontakt osobisty? Chory powinien  jeść je tam, gdzie przebywa: najlepiej więc zostawiać mu je bezkontaktowo, pod drzwiami, a potem zabierać brudne naczynia (koniecznie w rękawiczkach). Jeśli chory jest osłabiony, sprawdzi się stolik do jedzenia w łóżku - stawiając, a potem odbierając naczynia pamiętaj, by mieć maseczkę i rękawiczki.

Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - pranie

Chory na COVID-19 musi używać wyłącznie własnych ręczników i wraz z przyborami toaletowymi trzymać je w pokoju, w którym przebywa na izolacji. Zalecane jest również, by ręczniki zmieniać codziennie, a pościel i piżamę - co dwa dni.

• Brudną pościel, piżamę, ręczniki trzeba wkładać do worka plastikowego w pokoju, a gdy się zapełni - wystawiać go za drzwi.
• Rzeczy używanych przez osobę chorą na COVID-19 nie wolno oddawać do pralni: trzeba prać je w domu.
• Sanepid zaleca, by rzeczy osoby zarażonej koronawirusem prać oddzielnie, bez ubrań innych domowników, a do pralki wrzucić je bezpośrednio z worka (nie dotykając ich).
• Dobrze, jeśli chory używa ubrań, które można prać w temperaturze 60 st C, gdyż zalecana temperatura prania to nie mniej, niż 60 st C (lub wyższa, jeśli jest dopuszczalna dla pranej tkaniny).
• Samo pranie powinno trwać co najmniej 40 minut, dlatego nie należy włączać ekologicznych programów prania.
• Nie można prać w środkach ekologicznych, np. orzechach piorących - do prania konieczny jest detergent, gdyż jak udowodniły badania, detergenty unieszkodliwiają koronawirusa, rozrywając jego otoczkę.
• Po załadowaniu pralki trzeba umyć lub zdezynfekować ręce.

Domowa opieka nad chorym na COVID-19 - sprzątanie

Istotną kwestią jest również sprzątanie. Zużyte chusteczki, opakowania po lekach, papierki itp - to wszystko musi gdzieś trafić, a jako że dotykała tego osoba zarażona koronawirusem, wymaga należytego traktowania.  Zasady są takie, że osoba chora na COVID-19 powinna pakować wszelkie odpady do plastikowego worka, a gdy ten się zapełni, wystawiać przed drzwi pokoju, skąd któryś z domowników, wyposażony w maseczkę i gumowe rękawiczki, zapakuje je w drugi worek.

Po zdjęciu rękawic trzeba wyrzucić je i umyć lub zdezynfekować dłonie.

Co zrobić ze śmieciami, jeśli domownicy mieszkający wraz z chorym są na kwarantannie? Przepisy tego nie precyzują: sanepid ma jedynie radę, by mailowo lub telefonicznie poprosić o ich wyniesienie do pojemnika znajomych, rodzinę, ewentualnie opiekę społeczną, a następnie wystawić je za drzwi po to, by wszystko odbyło się bezkontaktowo.

Jeśli w pokoju chorego trzeba odkurzyć to najlepiej zrobić to wtedy, kiedy wyjdzie do łazienki - osoba, która odkurza, powinna być w maseczce.

Domowa opieka nad chorym na koronawirusa - dezynfekcja powierzchni

Opiekując się chorym na COVID-19 trzeba mieć świadomość, że wirus może znajdować się nie tylko w pomieszczeniu, w którym przebywa chory, ale również na wszelkich powierzchniach, których mógł dotykać - a także tam, gdzie dotarł wraz z kropelkami wydzieliny, wydobywającej się podczas kasłania lub został przypadkowo przeniesiony np. na dłoniach innych domowników.

Dlatego kilka razy dziennie powinno się dezynfekować (w gumowych rękawiczkach) wszelkie powierzchnie dotykowe takie jak klamki, uchwyty lodówki, czajnika czy szafek, toalety, armaturę łazienkową, blaty stołu, włączniki świateł, a także przedmioty codziennego użytku np. telefon, czy pilota od telewizora.

Katarzyna Hubicz