Szczepienia przeciwko polio (chorobie Heinego-Medina)

Szczepienia przeciwko polio uratowało miliony - to dzięki nim choroba Heinego-Medina jest w odwrocie. Choć w Polsce od lat nie było przypadku polio, to dopóki choroba Heinego-Medina nie zostanie całkowicie wyeliminowana, niemowlęta wciąż będą szczepione. To niezbędne, aby pozbyć się polio całkowicie. Kto i kiedy powinien być szczepiony przeciwko polio? Jakie są dostępne rodzaje szczepionek przeciwko polio?

Spis treści

1. Szczepienie dzieci przeciwko polio
2. Szczepienie dorosłych przeciwko polio
3. Szczepionka IPV wg Salka w zastrzyku
4. Szczepionka OPV wg Sabina doustna przestała być stosowana w Polsce w 2016 roku
5. Szczepienie na polio: odczyn poszczepienny u dzieci
6. Szczepienie przeciwko polio: ryzyko powikłań

Szczepienia przeciwko polio (właściwie: poliomyelitis, nagminne porażenie dziecięce czyli choroba Heinego–Medina), znajdują się w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Jeszcze do niedawna w Polsce szczepienia przeciwko poliomyelitis wykonywane były dwiema metodami: szczepionką inaktywowaną (zabitą, IPV) wg Salka jak również szczepionką żywą atenuowaną (OPV) wg Sabina. Od 1 kwietnia 2016 roku w Polsce szczepienia przeciw poliomyelitis realizowane są jedynie szczepionką inaktywowaną IPV.

Szczepienie dzieci przeciwko polio

Szczepienie dzieci przeciwko polio odbywa się zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Pierwsze trzy szczepienia to szczepienia szczepionką IPV, czwarte - szczepionką OPV. Dziecko najpierw dostaje zastrzyk dwukrotnie w pierwszym roku życia: na przełomie 3. i 4. miesiąca życia (wraz z drugim szczepieniem, które odbywa się w przychodni) oraz w 5. miesiącu. Trzecią dawkę uzupełniającą szczepienie dziecko powinno otrzymać w 16.–18. miesiącu życia. Ostatnią dawkę dziecko dostaje w 6. roku życia. Do tej pory była to szczepionka doustna - OPV. Od 1 kwietnia 2016 roku jest to szczepionka IPV.

Szczepienie dorosłych przeciwko polio

Większość dorosłych, którzy otrzymali szczepionkę jako dzieci, nie wymaga uodpornienia. Wykonanie pojedynczego szczepienia przypominającego IPV należy rozważyć w następujących grupach ryzyka:

• osoby podróżujące do regionów świata, gdzie poliomyelitis występuje,
• pracownicy laboratoryjni pracujący z poliowirusami,
• pracownicy ochrony zdrowia, którzy zetknęli się z chorym lub podejrzanym o zachorowanie na poliomyelitis.

Szczepionka IPV wg Salka w zastrzyku

Szczepionka IPV, zabita, niemowlęta dostają w zastrzyku. Jest ona całkowicie bezpieczna. Zgodnie z obowiązkowym kalendarzem szczepień, malec dostaje ją dwukrotnie w pierwszym roku życia: na przełomie 3. i 4. miesiąca życia (wraz z drugim szczepieniem, które odbywa się w przychodni) oraz w 5. miesiącu. Trzecią dawkę uzupełniającą szczepienie dziecko powinno otrzymać w 16.–18. miesiącu życia. Z kolei czwartą - ostatnią - otrzymuje w 6. roku życia.

Uwaga! Szczepionka IPV, jak każda w formie zastrzyku, może spowodować ból, zaczerwienienie lub obrzęk w ciągu 2 dni po szczepieniu. Zdarza się to jednak rzadko, a objawy ustępują w ciągu 1–2 dni.

Szczepionka OPV wg Sabina doustna przestała być stosowana w Polsce w 2016 roku

Szczepionka żywa, OPV, to szczepionka, która była podawana (doustnie - była w płynie) do 31 marca 2016 roku. Na czym polegało działanie tej szczepionki. Wirusy z żywej szczepionki OPV namnażają się w jelitach dziecka, i w ten sposób pobudzają jego organizm do wytwarzania przeciwciał odpornościowych.

W przypadku szczepionki IPV żywy wirus polio dostaje się do środowiska, z czym nie mamy do czynienia w przypadku szczepienia IPV. Z tego powodu zdecydowano o zaprzestaniu szczepień szczepionką OPV w 2016 roku.

Przez to wirus jest w kupce starszaka nawet przez kilka tygodni. Jeśli w domu jest noworodek lub małe niemowlę nieszczepione przeciwko polio, to takie wirusy mogą być dla niego groźne (może rozwinąć się porażenna postać poliomyelitis). Dlatego lepiej unikać szczepienia przedszkolaka szczepionką OPV, gdy w jego otoczeniu jest niemowlę nieuodpornione przeciwko polio lub osoba nieszczepiona albo z poważnymi zaburzeniami odporności, np. w trakcie chemioterapii. Zaletą szczepionki OPV jest pełniejsza odporność.

Szczepienie na polio: odczyn poszczepienny u dzieci

Ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu ukłucia po szczepionce złagodzi okład z sody oczyszczonej. Najlepiej zrobić go od razu po powrocie z przychodni do domu. Wystarczy łyżeczkę sody kuchennej wsypać do połowy szklanki chłodnej wody, zmoczyć gazik, przyłożyć go do nóżki i zabandażować udo zwykłym bandażem. Okład trzeba zmienić, gdy wyschnie (mniej więcej po 1–2 godzinach). Uwaga! Nie wolno przykrywać okładu ceratką, bo może to spowodować uszkodzenie skóry dziecka.

Szczepienie przeciwko polio: ryzyko powikłań

Szczepionka IPV jest całkowicie bezpieczna, ponieważ zawiera inaktywowane poliowirusy. Zaleca się ją dzieciom z niedoborami odporności i nosicielom HIV.

Odczyny miejscowe, tj.: lekkie zaczerwienienie, ból, stwardnienie lub obrzęk w miejscu wstrzyknięcia występują rzadko (2-3 na 1 milion podanych dawek) i utrzymują się zwykle 1-2 dni. U niektórych dzieci i dorosłych po podaniu szczepionki IPV mogą wystąpić objawy nieswoiste tj.: bóle głowy, wymioty, biegunka. Dotychczas nie wyjaśniono przyczyn ich powstawania.