Chlamydia trachomatis (chlamydie): trzy gatunki, różne choroby

Zakażenia chlamydiami są bardzo powszechne, ale często lekceważone, pomimo żemogą być przyczyną poważnych komplikacji zdrowotnych. Co trzeba wiedzieć o Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae i Chlamydia psittaci? Jakie choroby wywołują chlamydie, jak się je leczy i czy można uniknąć zakażenia?

Spis treści

1. Chlamydia pneumoniae
2. Chlamydia trachomatis
3. Chlamydia psittaci - ornitoza
4. Chlamydie - porady ekspertów

Chlamydie są to gram-ujemne bakterie wewnątrzkomórkowe, co oznacza, że po wtargnięciu do organizmu człowieka przenikają do wnętrza komórek i tam się rozmnażają, a następnie rozprzestrzeniają się wraz z krwią. Znane są trzy gatunki bakterii, z których każdy wywołuje schorzenia o innych objawach. Najbardziej rozpowszechniona jest Chlamydia trachomatis, która przenosi się drogą płciową. Kolejna to Chlamydia pneumoniae, która szerzy się drogą kropelkową. Trzecią – Chlamydia psittaci, zarażamy się od ptaków.

Chlamydia pneumoniae

Chlamydia pneumoniae przenosi się drogą kropelkową, ale jej postać różni się antygenowo od innych rodzajów tej bakterii. Objawem zakażenia może być zapalenie krtani, oskrzeli, zatok przynosowych czy zapalenie płuc. Następstwem zakażenia jest uszkodzenie nabłonka rzęskowego w oskrzelach, a czasem alergiczne przestrojenie organizmu, które sprzyja dychawicy oskrzelowej, przewlekłym katarom, przewlekłym zapaleniom gardła czy też przewlekłym zapaleniom zatok. Innym objawem zakażenia mogą być bóle stawów oraz zapalenia stawów.

Ostatnie doniesienia naukowe dowodzą, że Chlamydia pneumoniae i Helicobacter pylori to bakterie podejrzewane o wpływ na rozwój choroby wieńcowej, czyli inaczej mówiąc, choroby niedokrwiennej serca.

Rozpowszechnienie bakterii jest znaczne. Chorują z jej powodu głównie ludzie młodzi i w starszym wieku. U tych drugich zwykle rozwija się ciężkie zapalenie płuc, które może być groźne dla życia.

Leczenie tej postaci zakażenia nie jest proste, ponieważ bakteria ta jest oporna na antybiotyki beta-laktamowe (penicyliny, cefalosporyny, monobaktamy), które dość powszechnie stosuje się do zwalczania zakażeń bakteryjnych.

Niestety, testy wykrywające zakażenie są zlecane bardzo rzadko. Ale można przeprowadzić je odpłatnie. Najpopularniejszym badaniem jest test ELISA, który polega na oznaczeniu poziomu specyficznych immunoglobulin we krwi. Wykrycie przeciwciał IgM świadczy o rozwijającej się infekcji, a wykrycie przeciwciał IgG – o długo trwającej lub przebytej w przeszłości infekcji. Gdy oznaczone zostaną przeciwciała IgA, infekcja ma formę przewlekłą.

Chlamydia trachomatis

Chlamydia trachomatis stanowi największy problem medyczny, a to dlatego, że rozmaite jej szczepy (serotypy, wykryto ich dotychczas 20) mogą być przyczyną wielu schorzeń. Przenosi się drogą płciową, ale także podczas porodu z matki na dziecko.

Na zakażenie bakterią częściej narażeni są młodzi ludzie, rozpoczynający współżycie bez właściwego zabezpieczenia (prezerwatywy), osoby podejmujące ryzykowne zachowania seksualne, mające wielu partnerów. Chlamydie są częściej wykrywane u kobiet stosujących doustną antykoncepcję.

Nie ma to jednak związku z samą tabletką antykoncepcyjną, ale ze swobodniejszymi zachowaniami seksualnymi.

Różne typy bakterii są przyczyną różnych schorzeń. Jedne wywołują jaglicę, chorobę oczu, która w Polsce już nie występuje, inne – zapalenie cewki moczowej, zapalenie najądrzy, gruczołu krokowego u mężczyzn.

U zakażonych pań bakteria ta jest przyczyną nadżerki szyjki macicy (50% przypadków) i cyst. Prowadzi też do zapalenia gruczołu Bartholina, zapalenia jajowodów, wtórnej bezpłodności i zapalenia okołowątrobowego.

U zakażonych noworodków rozwija się czasem zapalenie gałki ocznej, spojówek lub zapalenie płuc. Innymi powikłaniami infekcji są zapalenia stawów, gardła, a nawet reaktywne zapalenie stawów.

Bezpośrednio po zakażeniu nie odczuwa się żadnych dolegliwości. Dopiero po 7-14 dniach u kobiet pojawia się obfita wydzielina z pochwy, ból przy oddawaniu moczu, krwawienie po współżyciu.

Zaniedbanie zakażenia chlamydią może prowadzić nawet do zmian nowotworowych w narządzie rodnym.

Zakażeni mężczyźni odczuwają pieczenie przy oddawaniu moczu. Z czasem jednak te dolegliwości zmniejszają się, a wyłaniają się inne, np. pobolewanie w stawach, które nierzadko jest mylone z reumatoidalnym zapaleniem stawów (niekiedy także leczone według błędnego rozpoznania). Ale bywa i tak, że o pierwszych mało oczywistych objawach nic złego nie dzieje się w organizmie, a to dlatego, że bakteria przez wiele lat może pozostawać w stanie uśpienia. Kiedy w końcu bakteria przebudzi się, występują dolegliwości typowe dla innych schorzeń. Najczęściej dotyczą one układu moczowo-płciowego. Mogą pojawiać się bóle w miednicy, ból podczas stosunku, ropne upławy, przypominające zakażenie rzeżączkowe zapalenia gruczołu Bartholina, zapalenia endometrium.

Zakażenie chlamydią często jest diagnozowane u kobiet mających trudności z zajściem w ciążę lub jej donoszeniem. Zmiany, jakie w śluzówce narządów rodnych wywołuje bakteria, mogą być przyczyną niedrożności jajowodów, zrostów, niepłodności czy ciąży pozamacicznej. Zakażenia endometrium mogą być przeszkodą w prawidłowej implantacji zapłodnionej komórki jajowej, co prowadzi do samoistnych poronień. Przy zakażeniu tą bakterią niewielkie są szanse na zapłodnienie pozaustrojowe. Ryzyko przeniesienia zakażenia z matki na dziecko podczas porodu siłami natury sięga prawie 80%. Może się to dla dziecka zakończyć zapaleniem gałki ocznej, spojówek albo zapaleniem płuc.

Dzieci matek zakażonych Chlamydia trachomatis rodzą się mniejsze i lżejsze.

Leczenie zakażeń chlamydiowych polega na zażywaniu antybiotyków, ale by kuracja była skuteczna, terapii muszą się poddać oboje partnerzy. Dzieciom też podaje się antybiotyki, ale w nieco innym schemacie niż dorosłym. Po 5-6 tygodniach od zakończenia leczenia należy wykonać ponowne testy, aby uzyskać potwierdzenie wyleczenia. Wcześniejsze robienie badań nie ma sensu, ponieważ bakteria może jeszcze bytować w organizmie.

Chlamydia psittaci - ornitoza

Chlamydia psittaci to głównie choroba ptaków, ale człowiek może się nią zarazić od niemal każdego gatunku ptaków. Ale znane są też zakażenia od osób chorujących. Te są szczególnie groźne dla człowieka, a sama choroba przebiega znacznie ciężej. Bakterie wnikają do organizmu przez drogi oddechowe, skąd są przenoszone przez krew do komórek śledziony, wątroby oraz pęcherzyków płucnych. Ścianki pęcherzyków płucnych i śródbłonek w tkance płucnej obumierają i ulegają zmianom martwiczym lub krwotocznym. Okres wylęgania to najczęściej 1-2 tygodnie.

Początek choroby może być ostry, z gorączką ponad 40ºC i silnymi dreszczami. Częściej jednak choroba rozwija się wolno. Towarzyszą temu bóle głowy, suchy i szczekający kaszel, bóle opłucnowe. Zdarza się także wysięk w jamie opłucnej. W ciężkich przypadkach może dojść do zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia. Gdy bakteria zaatakuje płuca, występuje duszność i sinica. Innym objawem zakażenia są bóle mięśni, ich sztywność oraz sztywność karku.

Chorzy są stale niespokojni, czasem depresyjni, nie mogą spać.

Niektórzy zainfekowani mają bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunkę. Obserwuje się także powiększenie śledziony i wątroby. Zakażenie może przebiegać łagodnie, z niewielkimi tylko zmianami w płucach, a chory po 3-4 tygodniach wraca do zdrowia.

Infekcja może doprowadzić do anemii, ponieważ bakteria wydziela toksynę, która uszkadza śródbłonek naczyń tętniczych, żylnych i włosowatych, co jest przyczyną różnego rodzaju utajonych krwawień. Chorobę rozpoznaje się po przebadaniu materiału pobranego z płuc, plwociny oraz krwi. Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków. Gdy choroba ma ciężki przebieg, chory musi przebywać w szpitalu.

Chlamydie - porady ekspertów

• Wspołżycie z osobą chorą na chlamydię a objawy zakażenia

Czy mając chlamydię, muszę mieć jej objawy? Pytam, bo mój partner miał i poinformował mnie, że jest chory, po stosunku. A ja nie mam żadnych objawów chlamydi i nie wiem, czy jestem chora.

Odpowiada Barbara GrzechocińskaAdiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Przyjmuje prywatnie w Warszawie przy ul. Krasińskiego 16 m 50 (zapisy codziennie w godzinach 8-20)

Klinicznymi objawami zakażenia chlamydiamii jest ropna wydzielina z kanału szyjki macicy i cewki moczowej, mogą też występować objawy zapalenia przydatków. Nie zawsze jednak te objawy występują, a przy zakażeniach rozpoznawanych późno, pojawiają się dopiero, jak wystąpią powikłania w postaci niedrożnych jajowodów. Zakażenie przenosi się drogą płciową. Nie radzę mieć kontaktów płciowych z osobą zakażoną, dopóki się ona nie wyleczy. Jeśli takie kontakty już miały miejsce, to radziłabym wykonać badania i leczyć się.

• Jakie badania wykryją bakterie Chlamydia trachomatis?

Planuję starać się o dziecko, zrobiłam m.in. badanie pod kątem chlamydii trachomatis i mam zmienne wyniki, tzn. wyszło, iż obecnie jestem zdrowa, natomiast muszę wiedzieć czy kiedykolwiek już miałam kontakt z tą bakterią, ponieważ boję się, że bakteria jest w fazie "uśpienia" lub mogłam wcześniej zarazić męża. Proszę o interpretację:

• IgG: 16,55 (niejednoznaczne) z dnia 04.06.2014
• IgM: 0,18 (ujemny) z dnia 11.06.2014. IgG: 18,81 (niejednoznaczne) z dnia 16.06.2014
• IgM: 0,25 (ujemny) z dnia 16.06.2014
• IgA: 031 (ujemny) z dnia 16.06.2014

Powtórzyłam dwa razy badanie i wciąż IgG mam niejednoznaczne. Czy to może świadczyć o tym, że kontakt z bakterią był, ale np. już dawno temu? Czy można w inny sposób sprawdzić czy był kontakt z bakterią? Tak, aby nie było wątpliwości? Dodatkowo interesuje mnie czy ta bakteria wyrządza szkodę w organizmie dopiero dając objawy, dolegliwości, czy jeśli nie ma objawów to nic złego się nie dzieje zarówno u kobiet jak i u mężczyzn?

Odpowiada Barbara GrzechocińskaAdiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Przyjmuje prywatnie w Warszawie przy ul. Krasińskiego 16 m 50 (zapisy codziennie w godzinach 8-20)

Domyślam się, ze wykonywała Pani badania krwi. Te badania nie są miarodajne. Lepiej jest wykonać badanie wymazu z szyjki macicy na obecność chlamydii.

Objawy zakażenia chlamydiami mogą być bardzo silnie wyrażone, ale mogą też być dyskretne i dlatego rozpoznanie nie jest kliniczne, tylko wykonuje się badania na obecność chlamydii w szyjce macicy lub cewce moczowej.

• Czy cytologia pozwala wykryć chlamydię?

Po ostatniej cytologii stwierdzono u mnie Chlamydię. Jestem w stałym związku, nie mieliśmy żadnych skoków w bok, więc skąd to się wzięło? Czy mój ginekolog może przepisać leki dla mnie i dla partnera, byśmy mogli leczyć się w tym samym czasie, czy musi się on zgłosić do urologa?

Odpowiada Barbara GrzechocińskaAdiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Przyjmuje prywatnie w Warszawie przy ul. Krasińskiego 16 m 50 (zapisy codziennie w godzinach 8-20)

Mam wątpliwości co do rozpoznania zakażenia Chlamydiami. Tego typu zakażenia nie rozpoznaje się w badaniu cytologicznym. Radzę porozmawiać o tym z lekarzem prowadzącym i wykonać badanie w tym kierunku. Zakażenie Chlamydiami przenosi się droga płciową, ale aby odpowiedzieć na pytanie, jak doszło do zakażenia, należałoby przeprowadzić dochodzenie epidemiologiczne, co nie jest możliwe przez internet.

Anna Jarosz