Brodawczak jamy ustnej: przyczyny, objawy, leczenie

Brodawczak błony śluzowej jamy ustnej to zmiana łagodna, za której powstanie odpowiadają przede wszystkim typ 6 i 11 human papillomavirus (HPV, wirus brodawczaka ludzkiego). Jak przebiega zakażenie wirusem HPV w jamie ustnej? Jakie są objawy brodawczaka błony śluzowej jamy ustnej?

Spis treści

1. Jak wygląda brodawczak jamy ustnej
2. Brodawczaki to nie wszystko
3. Co wywołuje brodawczaka jamy ustnej?
4. Brodawczaki błony śluzowej jamy ustnej: leczenie

Jak wygląda brodawczak jamy ustnej

Brodawczaki błony śluzowej jamy ustnej są zmianami łagodnymi. Przybierają one wygląd małych białych lub jasnoróżowych grudek występujących powierzchni błony śluzowej. Zazwyczaj występują jako pojedyncze zmiany, ale nie jest to regułą (opisano przypadki ich mnogiego występowania).

Jako twory grudkowo-guzkowe, wyrastają ponad poziom zdrowej błony śluzowej. Mogą przybierać one formę małych wypukłych guzków lub kalafiorowatych wyrośli. Powierzchnia brodawczaka jest zazwyczaj pofałdowana, karbowana, ale zdarza się, że jest ona gładka lub ma liczne palczaste wypustki.

Brodawczaki w większości przypadków połączone są ze śluzówką wąską, dobrze odgraniczoną szypułą. Konsystencja wykwitów jest różnorodna, wewnątrzustnie występujące brodawczaki opisywane są jako zmiany o konsystencji miękkiej. Wykwity rosną powoli, zwykle nie przekraczają 1 cm średnicy.

Częstość występowania brodawczaków u kobiet i mężczyzn jest podobna. Mogą występować w każdym wieku, ze szczytem zachorowalności około 35. roku życia.

Obecność brodawczaków jamy ustnej zazwyczaj nie jest związana z występowaniem innych objawów, takich jak na przykład ból, pieczenie czy zaburzenia smaku. Wykwity mogą lokalizować się na całej powierzchni śluzówki, najczęściej spotykane są na języku, w okolicy podniebienia, języczka oraz na błonie śluzowej warg.

Brodawczaki to nie wszystko

Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) odpowiada także za powstawanie innych zmian na błonie śluzowej jamy ustnej. Do schorzeń tych zaliczyć można:

• Ogniskowy przerost nabłonka (inaczej choroba Hecka lub focal epithelial hyperplasia), występuje głównie endemicznie w niektórych rejonach świata np. u rdzennych mieszkańców Ameryki Łacińskiej. Zmiany pojawiające się na śluzówkach przybierają wygląd soczewkowatych lub płaskich guzków. Gładkie guzki o miękkiej konsystencji często występują w większej ilości. Za zmiany tego typu odpowiedzialny jest typ 13 i 32 wirusa HPV. Wykwity zazwyczaj znikają samoistnie wraz z upływem czasu.
• Kłykciny kończyste - zmiany najczęściej lokalizują się na skórze, ale zdarzają się przypadki występowania na śluzówce jamy ustnej (obserwowane znacznie rzadziej niż brodawczaki). Przybierają formę grudek o palczastych wypustkach lub kalafiorowatych wyrośli błony śluzowej. Występują pojedynczo lub w grupach, tworząc większe skupiska. Podobnie jak brodawczaki związane są z obecnością wirusów HPV typu 6 i 11.
• Brodawki pospolite (verrucae vulgares) - zmiany te najczęściej lokalizują się na skórze, zanotowano też przypadki występowania ich na błonie śluzowej jamy ustnej. Przybierają one postać niewielkich ( do 1 cm średnicy) jasnoróżowych lub białawych grudek o nierównej powierzchni. Nie dają żadnych objawów bólowych czy innych nieprzyjemnych dla pacjenta doznań.

Wszystkie te zmiany oglądane "gołym" okiem są do siebie bardzo podobne, dopiero badania mikroskopowe wyciętej tkanki rozstrzygają, który rodzaj wykwitu był obecny u pacjenta.

Co wywołuje brodawczaka jamy ustnej?

Brodawczaki (papilloma) są zamianami błony śluzowej związanymi z rozrostem nabłonka. Przyczyną owego rozrostu jest zakażenie wirusem HPV, nazywanego wirusem brodawczaka ludzkiego. Wirus HPV należy do rodziny papillomawirusów, czyli wirusów DNA odpowiedzialnych za powstawanie wielu zarówno łagodnych, jak i złośliwych zmian (m.in rak szyjki macicy, prawdopodobnie także rak ustnej części gardła). Wirus przenoszony jest przez kontakt z zakażonym chorym naskórkiem, także na drodze kontaktów seksualnych. Opisano ponad 100 typów wirusa HPV, ze względu na ryzyko onkologiczne związane z infekcją, można podzielić je na dwie grupy:

• wirusy z niskimi potencjałem onkogennym,
• wirusy wysoce onkogenne.

Za powstawanie brodawczaków w jamie ustnej odpowiedzialne są głównie typy: HPV 6 i 11. Szacunkowo połowa populacja w ciągu swojego życia przechodzi zakażenie wirusem HPV, część z tych osób często nie doświadczy objawów choroby. W przypadku gdy proces chorobowy przedłuża się i choroba przyjmuje charakter przewlekły, może dojść do zezłośliwienia zmian, dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne.

Brodawczaki błony śluzowej jamy ustnej: leczenie

Leczenie brodawczaków polega na ich chirurgicznym usunięciu. Zabieg wykonywany jest najczęściej przez chirurga stomatologicznego. Lekarz w pierwszym etapie zabiegu podaje środek znieczulający działający miejscowo. Następnie zmiana zostaje wycięta z niewielkim marginesem tkanek zdrowych. Usunięte tkanki zostają przesłane do badania histopatologicznego w celu potwierdzenia diagnozy. Rana może zostać zszyta, szwy usuwane są po około siedmiu dniach.