Zaczyna się jak zwykłe przeziębienie. Błonica jest chorobą silnie zakaźną

Błonica jest chorobą silnie zakaźną o przebiegu zależnym od miejsca zakażenia. Wywołują ją bakterie maczugowca błonicy - Corynebacterium diphtheriae, które zostały wcześniej zaatakowane odpowiednim bakteriofagiem (wirusem atakującym bakterie) i stały się lizogenne czyli zmieniły swoje cechy biologiczne. Zmiana ta zaowocowała otrzymaniem przez te bakterie nowego genu (tox). Dzięki niemu mogą produkować jad błoniczy, odpowiedzialny za objawy choroby.

Spis treści

1. Błonica: objawy
2. Błonica: szczepienia
3. Błonica: leczenie

Błonica (dyfteryt) jest bardzo groźną chorobą zakaźną. Do zarażenia błonicą może dojść na kilka sposobów. Bakterie maczugowca błonicy (Corynebacterium diphtheriae) mogą przemieszczać się zarówno poprzez kontakt bezpośredni, taki jak dotyk jak również drogą kropelkową - przy kasłaniu lub kichaniu.

Każdy nosiciel lub chory zakaża na dwa dni przed wystąpieniem jakichkolwiek objawów choroby, przez cały okres jej trwania oraz nawet do trzech tygodni po wyzdrowieniu. Dzieje się tak dlatego, że bakterie nadal pozostają w wydzielinach błon śluzowych oraz na skórze. Możliwe są także zarażenie za sprawą zanieczyszczonych przedmiotów, takich jak sztućce lub naczynia, artykuły spożywcze (np. mleko).

W ekstremalnych przypadkach wystarczy pobyt na terenie występowania endemicznego błonicy, by zostać zakażonym. Na szczęście systematyczne szczepienie dzieci wyeliminowało błonicę z Europy Środkowej i Zachodniej.

Błonica: objawy

Pierwsze objawy błonicy występują zazwyczaj w 2 do 6 dni po zarażeniu. Przebieg zależy od postaci klinicznej. Najczęściej występująca jest błonica gardła i krtani. Choroba rozpoczyna się zwykle od sporego osłabienia, bólu gardła i pogorszenia samopoczucia. Dość charakterystyczne są również powiększone węzły chłonne oraz słodko-gnilny, mdły zapach z ust.

Przy błonicy krtani występuje również świst krtaniowy, kaszel, duszności oraz w dalszym etapie - bezgłos. Chory gorączkuje do 38 st. C, a na migdałkach pojawia się biały nalot, który po oderwaniu pozostawia krwawe ślady. Całość przypomina anginę paciorkowcową.

Jeśli choroba jest dalej nieleczona zakażenie jadem błoniczym może doprowadzić do porażenia podniebienia miękkiego, zaburzeń serca (toksyny mogą powodować zapalenie mięśnia sercowego), porażenia nerwów (obwodowych i czaszkowych), uszkodzenia wątroby lub nerek. Temperatura może osiągnąć nawet 40 st. C.

W ostatnim stadium może dojść do powiększenia węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych (tzw. szyja Nerona) i śmierci przez uduszenie. Ponadto choroba może atakować również: nos, oskrzela, oczy, narządy płciowe, pępek, oskrzela oraz ogólnie skórę.

Błonica: szczepienia

Szczepienia na błonicę są w Polsce obowiązkowe. Podlegają im dzieci od 7. tygodnia życia do 19. roku włącznie oraz osoby w wieku powyżej 19 lat, narażone w sposób szczególny na zakażenie (np. pracownicy służby zdrowia).

Szczepionka podawana jest w postaci skojarzonej DTP (lub DTaP) przeciw błonicy (D), tężcowi (T) i krztuścowi (P) lub jako monowalentna szczepionka dla dzieci i młodzieży (D) lub dorosłych (d) oraz dwuwalentna szczepionka dla dzieci do 7 r.ż. z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionką przeciw krztuścowi (DT), młodzieży i dorosłych (dT).

Dostępna jest również szczepionka skojarzona Td/IPV przeciw tężcowi (T), błonicy (D) i polio (IPV).

Według kalendarza szczepień dzieci powinny otrzymać 4 dawki szczepionki DTP jeszcze przed rozpoczęciem nauki w szkole i po jednej dawce szczepionki TD w 14. i 19. roku życia. Dorośli natomiast powinni doszczepiać się co 10 lat.

Błonica: leczenie

Jeśli doszło już do zakażenia błonicą i postawiono odpowiednią diagnozę, wówczas chory musi zostać natychmiastowo hospitalizowany. Podane mu zostaną antybiotyki (głównie na bazie penicyliny) oraz antytoksyny.

W ekstremalnych przypadkach, gdy zablokowane zostaną drogi oddechowe, wykonany zostanie zabieg tracheotomii (nacięcie krtani i wprowadzenie do niej rurki umożliwiającej oddychanie).

Czytaj też:

• Rumień zakaźny: przyczyny, objawy, leczenie
• Zapalenie jamy ustnej: przyczyny, objawy, leczenie
• Krztusiec: objawy, diagnoza i leczenie