Początkowo może przypominać alergię. Parazytoza: przyczyny, objawy, leczenie

Parazytoza to choroba wywoływana przez pasożyty. Pasożyt to określenie wywodzące się z greki i oznacza „spożywający przy stole innego”. Trafia w samo sedno, bo we współczesnym rozumieniu każdy pasożyt żyje kosztem swojego żywiciela. Niektóre upodobały sobie ciało człowieka. Jakie są objawy parazytozy i jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Parazytoza: drogi zakażenia
2. Parazytoza: główni winowajcy
3. Parazytoza: skutki działań pasożytów
4. Parazytoza: toksyczne działanie pasożytów
5. Parazytoza: objawy podobne do alergii
6. Parazytoza: mechanizmy obronne organizmu

Objawy parazytozy, czyli choroby wywoływanej przez pasożyty, mogą się ujawnić bezpośrednio po kontakcie z pasożytem lub po okresie inkubacji, który czasem trwa nawet kilka miesięcy. Parazytoza może zakończyć się samowyleczeniem, przejść w postać przewlekłą (często bez objawów) lub w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci żywiciela. Większość chorób pasożytniczych nie ma charakterystycznych cech diagnostycznych, dlatego ich rozpoznanie czasem bywa trudne.

Parazytoza: drogi zakażenia

Pasożytami można zakazić się od swojego ukochanego czworonoga, ale też od innego człowieka. Wnikają one do organizmu człowieka drogą pokarmową, drogami oddechowymi (drogą wziewną, inhalacyjną), drogą płciową, poprzez uszkodzoną błonę śluzową, skórę, przez spojówki i rogówki. Wrotami inwazji są także naturalne otwory, czyli jama ustna, nos, cewka moczowa, pochwa i odbyt. Różne pasożyty w różny sposób wpływają na organizm żywiciela. Ich szkodliwe oddziaływanie może mieć charakter uszkodzeń mechanicznych, działań toksycznych lub objadania żywiciela z pokarmu.

Parazytoza: główni winowajcy

Niektóre pasożyty mogą wywołać spore spustoszenia w różnych obszarach naszego ciała.

• Tasiemiec uzbrojony – wnika do organizmu po zjedzeniu zakażonego, niedogotowanego lub surowego mięsa wieprzowego. Objawem zakażenia może być biegunka, nudności, utrata apetytu lub bóle brzucha. Zazwyczaj jednak zakażenie przebiega bezobjawowo.
• Tasiemiec nieuzbrojony – przyczyną zakażenia może być zjedzenie surowego lub niedogotowanego (niedopieczonego) mięsa wołowego, w którym znajdowały się otorbione larwy tasiemca. Objawem jest ból brzucha, nasilający się, gdy jesteśmy głodni, wymioty, chudnięcie, mdłości.
• Glista ludzka – źródłem zakażenia może być gleba, woda. Np. pijąc nieprzegotowaną wodę, możemy wprowadzić do organizmu larwy pasożyta. Podobnie dzieje się, kiedy jemy nieumyte surowe warzywa i owoce. Zakażenie glistą objawia się poprzez zawroty głowy, wzmożoną pobudliwość nerwową, zmiany skórne, biegunki lub zaparcia.
• Owsik – przenika drogą pokarmową lub wziewną. Zakażona może być żywność, ale także meble, pościel czy powietrze w mieszkaniu. Objawem zakażenia jest świąd odbytu oraz zaczerwieniona skóra w jego okolicy, brak apetytu, osłabienie, brak koncentracji, bóle głowy i brzucha.
• Włosień spiralny (kręty) – dostaje się do naszego orgaznizmu wraz z pożywieniem. Źródłem zakażenia jest mięso lub jego przetwory, które zawierały larwy pasożyta, a przed spożyciem nie zostały poddane odpowiedniej obróbce termicznej. Objawem jest stan podobny do grypy, bóle brzucha, głowy, a nawet serca.

Wszystko co musisz wiedzieć o pasożytach przewodu pokarmowego

Zobacz galerię 8 zdjęć

Parazytoza: skutki działań pasożytów

Duże w stosunku do siedliska pasożyty mogą być przyczyną niedrożności jelita cienkiego. Wyposażone w aparat czepny, mogą uszkadzać tkanki żywiciela. I tak krążek czepny lamblii, bruzdy bruzdogłowca szerokiego, przyssawki i haki tasiemca uzbrojonego mogą powodować zmiany w jelicie cienkim, silnie umięśnione przyssawki przywr zostawiają ślady w przewodach żółciowych, a ząbki w torebce gębowej tęgoryjca – w dwunastnicy. Do uszkodzeń może dojść także w trakcie wędrówki pasożytów. Po zakażeniu bąblowcem, który może zwiększyć swoje rozmiary do średnicy nawet 10 cm, dochodzi do ucisku na narządy wewnętrzne i gorszego ich funkcjonowania. Pasożyty żyjące w przewodzie pokarmowym objadają swojego żywiciela z niestrawionego pokarmu lub z rozłożonych już składników odżywczych. Pasożyty objadają się nie tylko białkami, węglowodanami czy tłuszczami, ale pochłaniają też enzymy, witaminy i hormony.

Parazytoza: toksyczne działanie pasożytów

Toksyczne oddziaływanie pasożytów na organizm człowieka wiąże się z tym, że wytwarzają one wiele enzymów, które uszkadzają komórki i hamują procesy fizjologiczne. Niektóre pierwotniaki działają hemolitycznie, co może prowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi. Toksyczne działanie na organizm człowieka mają również produkty przemiany materii lub produkty rozpadu białka samych pasożytów. Przywry wydzielają kwasy organiczne i tłuszcze, tasiemce – kwasy organiczne i związki azotowe, zaś nicienie – tylko związki azotowe. Związki te mogą prowokować zmiany zwyrodnieniowe w niektórych narządach, np. w wątrobie czy nerkach. Wiele pasożytów wytwarza związki (np. histaminę, acetylocholinę) wywołujące stan zapalny, rozszerzające naczynia krwionośne, niszczące błonę śluzową jelit, co może prowadzić do owrzodzeń. Szczególnie silne toksyny wydzielają kleszcze, co może skutkować porażeniem mózgowym.

Parazytoza: objawy podobne do alergii

Niektórym parazytozom towarzyszą objawy przypominające alergie. Wyrazem nadwrażliwości organizmu na antygeny pasożytów są reakcje skórne, nieżyty górnych dróg oddechowych i astma oskrzelowa. Nieżyty górnych dróg oddechowych i astmę oskrzelową wywołują alergeny roztoczy kurzu domowego, ale także kał wszy, wdychane z powietrzem fragmenty ciała i wydzieliny muchy domowej, antygeny pluskwy czy też innych stawonogów. Niektórzy naukowcy sugerują jednak, że mechanizmy immunologiczne, które zmniejszają odpowiedź na zakażenie pasożytami, mogą być dobrodziejstwem dla gospodarza, bo blokuję reakcje atopowe. Ale wyniki dotychczas przeprowadzonych badań dotyczące wpływu zarażenia pasożytami na występowanie astmy są niejednoznaczne.

Parazytoza: mechanizmy obronne organizmu

Pasożyty mogą wnikać do ludzkiego organizmu na wiele sposobów. Ale organizm nasz broni się przed ich inwazją. Zewnętrzną barierę ochronną stanowi skóra, śluzówki dróg oddechowych czy spojówki. Rzęski i śluz na błonach śluzowych jamy ustnej chroni nas przed pasożytami, które tą drogą chcą wniknąć do organizmu. Barierę dla wielu intruzów stanowią też łzy, ślina oraz płyny ustrojowe. Najważniejszym wojownikiem jest jednak układ immunologiczny. Podczas inwazji pasożytów uruchomione zostają zarówno elementy odpowiedzi immunologicznej nieswoistej, jak i swoistej. Makrofagi i monocyty fagocytują (pożerają) antygeny pasożytów, a następnie dołączają fragmenty tych antygenów do cząsteczek zgodności tkankowej i prezentują limfocytom swoiste epitopy (fragmenty) pasożyta. W ten sposób fagocyty (komórki żerne) jako jednostki reakcji nieswoistej pośredniczą w kształtowaniu odpowiedzi swoistej. Jednocześnie produkują cytokiny i chemokiny, które wzmacniają i lokalizują impuls antygenowy. Do akcji włączają się również inne komórki żerne, jak np. neutrofile (komórki układu odpornościowego) oraz eozynofile (rodzaj krwinek białych). Rozwija się reakcja immunologiczna i stan zapalny. Jest to pierwsza linia obrony organizmu, której skuteczność zdeterminowana jest czynnikami genetycznymi.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Piotr Dąbrowiecki