Mrówki - czy są groźne dla człowieka? Które mrówki gryzą?

Mrówki są wszędzie - możemy je spotkać zarówno w ogrodzie, w środku lasu, jak i we własnym domu. Na świecie jest ponad 12 tys. gatunków mrówek, z czego w Polsce żyje ok. 100. Ale czy są groźne dla człowieka? Które mrówki gryzą? Których z nich powinniśmy unikać?

Mrówki - obok pszczół - uchodzą za najpracowitsze zwierzęta na świecie. Do tego są prawdziwymi siłaczkami, bo potrafią udźwignąć ciężar 50-krotnie przekraczający ich wagę. Doskonale czują się w zurbanizowanym środowisku, gdyż nie są wybredne - żywią się zarówno pokarmem roślinnym, jak i zwierzęcym, preferując jednak pokarm bogaty w cukry i białko. Dlatego możemy je spotkać praktycznie wszędzie.   

Zobacz galerię 5 zdjęć

Spis treści

1. Mrówki - czy są pożyteczne?
2. Ciekawostki o mrówkach
3. Mrówki - czy są groźne dla człowieka?
4. Mrówki - które z nich gryzą?
5. Ugryzienie mrówki - co zrobić?
6. Alergia na jad mrówek
7. Mrówki a mszyce

Mrówki - czy są pożyteczne?

Mrówki są bardzo pożyteczne. Nazywa się je sprzątaczami świata, gdyż oczyszczają glebę z resztek roślin oraz jedzenia. To dlatego możemy je zaobserwować wkrótce po tym, gdy na ziemię upadnie nam kawałek jabłka albo herbatnika.

Ciekawostki o mrówkach

Mrówki to niezwykłe zwierzęta. Żyją w mniejszych lub większych koloniach (superkoloniach), które mogą liczyć nawet miliardy osobników.

Ich gniazda zakładane pod ziemią (czyli mrowiska) mają skomplikowany system korytarzy i komór, przy czym każda z nich jest przeznaczona do czegoś innego. W jednych są składowane jaja, w następnych zbierane zapasy żywności, kolejne służą jako miejsca pochówku dla martwych mrówek, a w jeszcze innych uprawia się... grzyby. Naukowcy odkryli, że mrówki (dokładnie chodzi o mrówki grzybiarki) jako jedyne poza ludźmi są w stanie same wyhodować sobie pokarm.  

Niektóre mrowiska są imponujących rozmiarów - największe z nich odkryte w Argentynie miało ponad 6 tys. km długości!

Największy podziw może jednak budzić fakt, że mrówki budują wielkie, perfekcyjnie zorganizowane społeczności, w których każda mrówka ma przyporządkowaną ściśle określoną funkcję. I tak wśród mrówek możemy wyróżnić następujące osobniki:

• królową
• mrówki robotnice
• mrówki żołnierze
• mrówki zwiadowcy
• samce (trutnie)

Mrówki - czy są groźne dla człowieka?

Najniebezpieczniejsze mrówki na świecie występują na szczęście daleko od naszego kraju:

• Solenopsis invicta, tzw. mrówka ogniowa, której ugryzienie jest porównywalne do oparzenia. Występuje w Stanach Zjednoczonych, potrafi zabijać żaby, jaszczurki, a nawet małe ssaki;
• Brachyponera - jej kolonie są najbardziej rozpowszechnione w Azji Wschodniej.

Mrówki - które z nich gryzą?

W Polsce żyje ok. 80 rodzajów mrówek i zdecydowana większość z nich jest niegroźna dla człowieka. Ale jest też kilka rodzajów mrówek, których powinniśmy unikać. Do najbardziej agresywnych mrówek na terenie naszego kraju należą:

• wścieklice zwyczajne (Myrmica rubra) - to tzw. czerwone mrówki, które lubią wilgoć, więc budują gniazda pod spróchniałym drewnem czy kamieniami. Mają 4-5 mm długości i są wyposażone w wysuwane żądło - mogą nim boleśnie użądlić nawet wtedy, gdy nie są niepokojone, np. podczas przypadkowego odsłonięcia gniazda.
• mrówki rudnice (Formica rufa) - to pospolite mrówki leśne bytujące głównie w lasach iglastych. Samice są czerwonobrązowe, a samce - czarne. Długość ich ciała wynosi ok. 1 cm, mają silnie rozwinięte żuwaczki służące do odcinania kęsów pokarmu i do ataku. Budują okazałe mrowiska, których część nadziemna dochodzi do 1,5 m wysokości, a podziemna - nawet do 2 m. To ich jad powoduje najczęściej reakcje alergiczne. W Polsce mrówki te są objęte częściową ochroną.  

Czytaj też: Szczypawka (skorek) - czy gryzie?

Ugryzienie mrówki - co zrobić?

Mrówki gryzą zwykle wtedy, gdy czują się zagrożone. Ich atak wygląda tak, że najpierw gryzą swoją ofiarę (by łatwiej utrzymać się na jej ciele), a następnie powstałą rankę polewają jadem, który zawiera m.in. kwas mrówkowy oraz białka alkaloidowe (w tym dialkilopiperydynę).

Ugryzienie mrówki przypomina nieco miejscowe oparzenie i objawia się:

• dość silnym bólem utrzymującym się od pół godziny do godziny,
• podrażnieniem,
• świądem,
• drobnymi wypryskami.

Na takie ugryzienie najlepiej jest zastosować zimny okład z sody lub żel łagodzący ugryzienia owadów.

Alergia na jad mrówek

Uczulenie na jad mrówek zdarza się coraz częściej. Mogą je mieć najczęściej osoby, u których stwierdzono alergię na jad innych owadów błonkoskrzydłych, czyli m.in. os i pszczół (ich jad również zawiera kwas mrówkowy), a także alergicy sezonowi i atopicy.

Alergia na jad mrówek objawia się zwykle:

• długo utrzymującymi się na ciele krostkami,
• swędzącą wysypką,
• rumieniem,
• pokrzywką,
• dużą opuchlizną.

W skrajnych przypadkach alergia na jad mrówek może się skończyć martwicą skóry lub wstrząsem anafilaktycznym - na szczęście takie przypadki zdarzają się sporadycznie.

Mrówki a mszyce

Mrówki można spotkać wszędzie tam, gdzie są mszyce, dlatego wiele osób wychodzi z błędnego założenia, że owady te żywią się mszycami. Nie jest to jednak prawda. Oba gatunki weszły bowiem ze sobą w swoisty układ, z którego każda ze stron czerpie korzyści. Mszyce wydalają spadź, którą żywią się chętnie mrówki. W zamian za słodki pokarm mrówki opiekują się mszycami, chroniąc je przed drapieżnikami, a także oczyszczając ich kolonie z martwych osobników.

Czytaj też:

• Pasikonik, świerszcz, konik polny - jak je odróżnić? Czy mogą nas ugryźć?
• Trzmiel to nie bąk. Jak wygląda trzmiel i czy żądli?
• Czy zaskroniec jest jadowity?

Komar, meszka, osa czy kleszcz? Sprawdź, czy rozpoznasz ślady po ugryzieniach

Pytanie 1 z 6

To ślad po ugryzieniu:

Komara

Meszki

Osy

Następne pytanie