Malaria - zabójcza choroba tropikalna. Ile wiesz o febrze?

Malaria (inaczej: zimnica) jest najpowszechniejszą chorobą pasożytniczą w tropiku. Stanowi ona od lat jeden z ważniejszych problemów zdrowia publicznego w krajach gorących stref klimatycznych i jest zagrożeniem zarówno dla zdrowia ich mieszkańców, jak i podróżnych odwiedzających tereny malaryczne. Pomimo wielu działań profilaktycznych nadal jest ona główną, infekcyjną przyczyną zgonów osób podróżujących. Co warto wiedzieć o malarii?

Spis treści

1. Malaria przenoszona jest przez komary
2. Objawy malarii początkowo przypominają grypę
3. Malarii nie da się wyleczyć, po pierwszym ataku zawsze może zdarzyć się nawrót choroby
4. Miejscowe środki ochrony przed owadami są skuteczniejsze wobec komarów w tropiku niż repelenty dostępne w Polsce
5. Bezpieczniej jest leczyć się w razie objawów malarii niż stosować chemioprofilaktykę w podróży

Malaria (zimnica) jest ostrą lub przewlekłą tropikalną chorobą pasożytniczą wywoływaną przez pierwotniaka - zarodźca malarii z rodzaju Plasmodium. Znanych jest około 120 gatunków zarodźców. Wśród nich 5 jest chorobotwórczych dla człowieka.

Malaria przenoszona jest przez komary

FAKT. Zarodziec malarii z rodzaju Plasmodium przenoszony jest przez komary z rodzaju Anopheles, które kłując człowieka wstrzykują sporozoity Plasmodium poprzez skórę do naczyń krwionośnych w czasie ssania krwi.

Zimnica może być również przekazywana podczas:

• przetaczania krwi
• transplantacji narządów
• poprzez zanieczyszczone krwią strzykawki lub narzędzia  medyczne  (narkomani, rażące zaniedbania personelu  w placówkach medycznych o standardach odmiennych od europejskich)

Objawy malarii początkowo przypominają grypę

FAKT. Dreszcze, gorączka, poty to początkowe objawy malarii. Coraz częściej choroba nie ma typowego dla malarii przebiegu. Ponadto mogą pojawiać  się objawy ze  strony

• układu  pokarmowego (biegunki, wymioty)
• układu oddechowego (duszność, kaszel)
• bóle mięśni
• zaburzenia psychiczne lub utrata świadomości
• ogniskowe  objawy neurologiczne sugerujące  udar mózgu, niekiedy objawy ciężkiej niedokrwistości i zaburzeń krzepnięcia

Malarii nie da się wyleczyć, po pierwszym ataku zawsze może zdarzyć się nawrót choroby

FAKT. Niektóre gatunki zarodźców malarii wykształcają tzw. uśpione stadia rozwojowe w wątrobie, które mogą wywołać nawrót objawów po kilku tygodniach lub miesiącach, a nawet po upływie kilku lat od wyzdrowienia.

Obecne możliwości diagnostyczne pozwalają jednak na dokładną identyfikację gatunku pasożyta u podróżnego chorego na malarię, a w razie potrzeby dostępne są leki zwalczające te postaci zarodźca, które odpowiadają za nawroty choroby.

• Przygotowanie do wyjazdu do Egiptu - szczepienia, leki na zatrucie

W każdym przypadku zachorowania na malarię najważniejszą sprawą jest pilne rozpoznanie i podjęcie terapii, jako że o niekorzystnym rokowaniu może przesądzić opóźnienie w zastosowaniu leków przeciwmalarycznych nawet o 24 godziny!

W razie gorączki lub innych niepokojących dolegliwości w rejonie zagrożonym malarią lub po powrocie z takich miejsc należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Miejscowe środki ochrony przed owadami są skuteczniejsze wobec komarów w tropiku niż repelenty dostępne w Polsce

MIT. Komary widliszki spotykane są także w Polsce, a skuteczność środków odstraszających owady zależy od zawartości właściwego składnika aktywnego wobec owadów oraz jego odpowiednim stężeniu w danym preparacie.

• ZEMSTA FARAONA, czyli zatrucia pokarmowe w krajach arabskich

Jedną ze zbadanych substancji chemicznych o udowodnionym działaniu odstraszającym insekty jest DEET (N,N-dietylo-3-metylobenzamid).

Do środków skutecznych w zapobieganiu chorobom przenoszonym przez owady w tropiku zalicza się także ikarydynę oraz IR3535. Tego typu repelenty mogą być stosowane na zdrową i nieuszkodzoną skórę u większości osób dorosłych.

Bezpieczniej jest leczyć się w razie objawów malarii niż stosować chemioprofilaktykę w podróży

MIT. Warto pamiętać, że w leczeniu malarii stosowane są wielokrotnie wyższe dawki leków przeciwmalarycznych niż dawki zalecane do zapobiegania tej chorobie.

Ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leków w trakcie terapii u chorego na malarię jest więc o wiele większe niż w przypadku stosowania chemioprofilaktyki. W większości sytuacji profilaktyczne leki przeciwmalaryczne są dobrze tolerowane przez podróżnych.

• Chinina – lekarstwo nie tylko na malarię

Badania wykazały, że do najbezpieczniejszych środków zapobiegających malarii należą: atowakwon z proguanilem (preparat łączony) oraz doksycyklina. Oba te leki są dostępne w Polsce.

Konsultacja z lekarzem specjalistą w poradni medycyny podróży umożliwia indywidualny wybór leku do zapobiegania malarii, z uwzględnieniem ewentualnych przeciwwskazań oraz pozostałych okoliczności podróży, co pozwala na profilaktykę skuteczną i bezpieczną.

Artykuł opracowany na podstawie materiałów przygotowanych przez dr n. med. Agnieszkę Wroczyńską z Krajowego Ośrodka Medycyny Tropikalnej w Gdyni

Materiały prasowe